© scadidi
Najwyższa Izba Kontroli (NIK) wydała raport dotyczący spełniania wymogów określonych dla uzdrowisk przez miejscowości używające tego tytułu. Spośród 11 skontrolowanych uzdrowisk, nie spełniało ich żadne. Oznacza to, że uzdrowiska - powszechnie kojarzone z korzystnym dla zdrowia klimatem - w praktyce mogą mieć gorszą dla człowieka jakość środowiska miejskiego niż codzienne miejsca zamieszkania kuracjuszy.
Zanieczyszczenia powietrza, hałas i brak monitoringu
Lista niedociągnięć polskich uzdrowisk jest długa. Do najważniejszych, z punktu widzenia mieszkańców i odwiedzających, należą oczywiście te związane ze zdrowiem. Pierwszym aspektem okazała się jakość powietrza i jego zanieczyszczenie. Uzdrowiska dostawały świadectwa pomimo tego, że podawana przez gminy jakość powietrza nie odzwierciedlała prawdziwego stanu w danym miejscu, ale na przykład w stacji pomiarowej oddalonej o nawet 100 km. Ponadto, niektóre normy były w oczywisty sposób przekroczone, co nadal nie przeszkadzało w otrzymywaniu świadectw. Przykładowo, według danych WIOŚ, normy pyłu PM10 były przekraczane we wszystkich strefach, w których są zlokalizowane uzdrowiska. Oddzielną kwestią jest przekraczanie dopuszczalnych norm hałasu, które charakteryzowało się różnym rozkładem w ciągu doby oraz różną skalą zjawiska. Niemniej jest to problem zaobserwowany we wszystkich z badanych miejscowości, które przeprowadzały odpowiednie pomiary. Niektóre uzdrowiska nie wykorzystywały w usługach leczniczych swoich lokalnych zasobów. Ujmując to bardziej dosadnie, nie zapewniały tego, co mają najcenniejsze i co czyni ich uzdrowiskiem. Kolejnym zarzutem wobec wielu gmin są braki w prowadzonym monitoringu środowiska lub jego zupełny brak.
Jak nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o… dotacje
Oprócz aspektów zdrowotnych, NIK skontrolowała także kwestie finansowe, do których należy tzw. opłata klimatyczna. Jest to opłata, która w zamyśle miała być pobierana od przyjezdnych i przeznaczana na działania związane z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska. Po pierwsze, gminy nie kontrolowały sposobu, w jaki wpływy z tytułu opłaty klimatycznej były wydawane. Po drugie, według przepisów, z opłaty zwolnieni są pacjenci szpitali. Tymczasem zdarzały się przypadki, w których te osoby również podlegały tej opłacie. Ta pozornie drobna nieścisłość nabiera innego znaczenia, gdy rozpatrzy się ją pod kątem przyznawanych uzdrowiskom państwowych dotacji. Dotacje te są przyznawane proporcjonalnie do wpływów z opłaty klimatycznej.
Konsekwencje dla mieszkańców, kuracjuszy i biznesu
Wartość tego typu kontroli jest widoczna, gdy zostanie przełożona na realne konsekwencje dla mieszkańców, kuracjuszy i biznesu. W przypadku mieszkańców i kuracjuszy, negatywne konsekwencje dopuszczonych zaniedbań dla zdrowia i jakości życia są oczywiste. Dalej, miejscowości uzdrowiskowe w dużym stopniu żyją z przyjeżdżających turystów, więc utrata statusu uzdrowiska miałaby swoje odbicie w zyskach miejscowych przedsiębiorców, oferujących usługi w zakresie noclegów, gastronomii, atrakcji turystycznych itd. Dodatkową kwestią był wykazany podczas kontroli brak aktualnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Są one ułatwieniem i jasnym przekazem informacji dla inwestorów chcących budować zgodnie z uzdrowiskowym charakterem miejscowości, a jednocześnie blokują inwestycje, które skutkują negatywnymi konsekwencjami.
Powyższe wskazuje, że każde niedociągnięcie lub zaniedbanie ze strony włodarzy ma później swoje konsekwencje nie tylko dla korzystających z uzdrowisk kuracjuszy i ich mieszkańców, ale także biznesu.
Dominika AdamskaSekretarz redakcji, geograf
