Lasy obejmują 40 % powierzchni UE, a w ciągu ostatnich kilku dekad ich obszar powiększa się o 0,4 % rocznie. Wyrębowi podlega rocznie 60-70% przyrostu, może się on jednak zwiększyć o 30 % do 2020 r., w porównaniu z 2010 r.
Trwają prace instytucji unijnych związane z przyjęciem „Nowej strategii leśnej UE na rzecz lasów i sektora leśno-drzewnego” (COM(2013)659). Konieczność przygotowania strategii wynikła z oceny ex post pięcioletniego planu działań (2007-2011) w sprawie gospodarki leśnej (COM(2006)302).
Przyjęcie nowego dokumentu jest o tyle trudne, że w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej nie ma postanowień o wspólnej polityce leśnej UE, a więc jej kontrola musi pozostać w rękach państw członkowskich. W tej sytuacji strategia musi zawierać elementy, na realizację których Unia ma istotny wpływ - inaczej pozostanie dokumentem intencyjnym. Strategia o holistycznym charakterze, ma stanowić ramy polityczne zapewniające spójność strategii krajowych i ich synergię z działaniami w innych sektorach, wpływających na gospodarkę leśną.
Zasady przewodnie strategii
Wzmacniać zrównoważoną gospodarkę leśną mają zasady przewodnie, przyjęte przez dokument:
- zrównoważona gospodarka leśna i wielofunkcyjna rola lasów, w tym dostarczanie dóbr i usług w sposób zrównoważony oraz zapewnienie ochrony lasów,
- efektywne gospodarowanie zasobami, optymalizacja wkładu lasów i sektora leśnego w rozwój obszarów wiejskich i tworzenie miejsc pracy,
- odpowiedzialność za lasy na szczeblu światowym oraz promowanie zrównoważonej produkcji i konsumpcji produktów leśnych.
Efektem stosowania tych zasad ma być osiągnięcie w 2020 r. celu głównego, którym jest zagwarantowanie i wykazanie zarządzania lasami w UE zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej oraz działania promujące zrównoważona gospodarkę leśną i ograniczanie wylesiania na szczeblu globalnym. Ma to przyczynić się do wyważenia różnych funkcji lasu, właściwego dostarczania usług ekosysytemowych i stworzenia konkurencyjnego leśnictwa. Cele szczegółowe powinny być ustalane z państwami członkowskimi i wszystkimi interesariuszami w sposób zintegrowany, łączący zrównoważony rozwój z holistycznym podejściem do gospodarki i polityki leśnej.
Powiązane obszary priorytetowe
Strategia określa osiem powiązanych ze zrównoważoną gospodarką leśną obszarów priorytetowych, które wspomagają ją w osiągnięciu traktatowych celów społecznych:
- ochrona społeczności wiejskich i miejskich,
- wspieranie konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju przemysłu związanego z leśnictwem w UE oraz bioenergii i zielonej gospodarki,
- lasy a zmiana klimatu,
- ochrona lasów i wzmocnienie usług ekosystemowych,
- poprawa bazy wiedzy o lasach i ich zmianach,
- nowe innowacyjne leśnictwo oraz produkty o wartości dodanej,
- wspólne działania na rzecz lepszego zarządzania lasami i ich lepszego zrozumienia,
- lasy z perspektywy globalnej.
Kierunki strategiczne przyjęte w dokumencie to zapewnienie spójności między polityką leśną państw członkowskich a Unią, z uwzględnieniem poziomu międzynarodowego, wspieranie zrównoważonej gospodarki leśnej w UE i na całym świecie, globalna walka z nielegalnym pozyskiwaniem drewna i wspieranie krajów rozwijających się w aspekcie poprawy polityki leśnej.
Strategię po jej przyjęciu mają wdrążać państwa członkowskie i Komisja; przegląd w celu oceny realizacji nastąpi w 2018 r.
Opinia EKES
W dniu 16 grudnia 2014 r. w Dzienniku Urzędowym UE opublikowana została opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego, dotycząca przygotowywanej do przyjęcia strategii leśnej (Dz.Urz. C 451 z 16.12.2014, s.127-133).
EKES przyjął strategię z zadowoleniem, podkreślając, że jest ona szczególnie potrzebna w chwili, gdy wzrastają oczekiwania wobec lasów i zwiększa się ich zagrożenie. Uznał, że strategia stanowi całościowe podejście i próbę koordynacji leśnictwa w UE, w celu poprawy jego wyników. Zaapelował do Komisji oraz państw członkowskich, aby zapewniły skuteczne i sprawne wdrożenie dokumentu.
Wystąpienie polskiego naukowca
Strategia leśna była 5 listopada 2014 r. przedmiotem obrad Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego (AGRI). Wśród prelegentów był prof. Jan Szyszko, który zwrócił szczególną uwagę na rolę lasów w pochłanianiu dwutlenku węgla. Wybitny polski naukowiec odniósł się też do degradacji lasów i braku w pakiecie klimatycznym (w jego obecnym kształcie) zapisu o wpływie lasów na pochłanianie dwutlenku węgla.
Adam ErechemlaDziennikarz, prawnik