© Sergey Nivens
Hel występuje w postaci kilku izotopów. Tym, wokół którego skupia się szczególna uwaga, jest stabilny hel-3. Występuje w znacznych ilościach w powierzchniowej warstwie Księżyca, podczas gdy jego zasoby na Ziemi są mocno ograniczone. Tymczasem zapotrzebowanie na hel-3 stale rośnie.
Jak pozyskuje się hel-3?
Dotychczas hel-3 był pozyskiwany głównie z głowic termojądrowych. Jego największymi dystrybutorami były Stany Zjednoczone i Rosja. Powoli się to jednak zmienia, ponieważ oba państwa podpisały porozumienie o ograniczeniu broni jądrowej. To z kolei automatycznie skutkuje zmniejszeniem możliwości pozyskiwania helu-3. Drugą możliwością jest odzyskiwanie helu podczas wydobywania gazu ziemnego z helonośnych złóż. Takie złoża muszą jeszcze spełnić odpowiednie wymogi zasobności w hel, w tym hel-3, aby przedsięwzięcie było opłacalne. Co więcej, oprócz odpowiednich złóż potrzebna jest też infrastruktura, którą dysponuje tylko kilka państw na świecie. Poza dominującymi w produkcji helu-3 Stanami Zjednoczonymi i Rosją, w Europie odpowiednie warunki spełnia tylko Polska.
Bezpieczeństwo ruchu lotniczego, medycyna, energetyka i wiele więcej
Hel-3 jest obecnie wykorzystywany przede wszystkim w detektorach neutronów, dzięki którym można np. wykryć bomby walizkowe będące zagrożeniem w ruchu lotniczym. Ponad 80 proc. helu-3 dostępnego na rynku jest obecnie przeznaczane do detektorów. Dalej, za jego pomocą można osiągnąć bardzo niskie temperatury (nawet 1K) w chłodziarkach rozcieńczalnikowych. Następnie, znajduje on zastosowanie w medycynie, np. poprawia widoczność płuc na zdjęciach rentgenowskich. Co więcej, potencjalnie hel-3 mógłby być efektywnym źródłem energii. Możliwe jest przeprowadzenie jego kontrolowanej reakcji termojądrowej z deuterem, podczas której wytworzona ilość odpadu radioaktywnego byłaby znikoma. Przy tak wielu zastosowaniach nie dziwi fakt, że wiele podmiotów jest gotowych podjąć próbę rozszerzenia dostępnych dla ludzkości zasobów na przestrzeń poza błękitną planetą.
Wyścig goni wyścig
Kosmiczny wyścig miał miejsce podczas Zimnej Wojny, gdy pierwsze skrzypce grały Stany Zjednoczone i Rosja. Obecnym trendem jest wkraczanie do gry prywatnych przedsiębiorstw. Przykładem jest trwający od kilku lat wyścig Google Lunar Xprize. Nagrody są liczone w milionach dolarów, a celem wyścigu jest wysłanie na Księżyc sprzętu, który będzie w stanie poruszać się po jego powierzchni oraz wykonać zdjęcia i nagrania zadowalającej jakości. Wśród startujących są jednak firmy mające dużo większe ambicje. Moon Express, jeden z uczestników księżycowego wyścigu, planuje wykorzystywanie ziemskiego satelity jako źródła surowców potrzebnych w rozwoju cywilizacji. Co więcej, nie jest to jedyna jednostka patrząca na Księżyc pod kątem jego eksploatacji. Amerykańska Agencja Kosmiczna (NASA) opracowała koncepcję wydobycia helu-3 z powierzchni Księżyca. Również chińskie misje kosmiczne są ukierunkowane na zbadanie zasobów helu-3 na Księżycu.
Projekt wydobycia helu-3 na skalę przemysłową na Księżycu jest na obecną chwilę niewykonalny. Nie można jednak odrzucić możliwości, że stanie się to realne w przyszłości.
Dominika AdamskaSekretarz redakcji, geograf
