Wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej są zobligowane do zapewnienia odpowiedniego udziału energii z odnawialnych źródeł (OZE) w swoim miksie energetycznym. Aby sprostać celom udziału OZE, Polska inwestuje m.in. w produkcję energii elektrycznej z biomasy, w tym z biomasy drzewnej. Według opublikowanego przez brytyjski instytut Chatham House w lutym 2017 roku raportu „Woody biomass for power and heat. Impacts on global warming”, spalanie biomasy drzewnej nie zawsze daje „czystą energię”. W świadomości społecznej wciąż funkcjonują też mity dotyczące palenia drewnem, które są dalekie od rzeczywistości.
Spalanie biomasy drzewnej i węgla może mieć takie same skutki klimatyczne
W powszechnej świadomości wyprodukowanie tej samej ilości energii z gazu ziemnego lub węgla zaowocuje większą ilością dwutlenku węgla uwolnioną do atmosfery niż przy wykorzystaniu drewna. Jak dowodzą twórcy raportu, jest to jednak błędne przekonanie. Wynika z założenia, że dwutlenek węgla uwolniony podczas spalania drewna został wcześniej przez dane drzewo zaabsorbowany z atmosfery i po spaleniu po prostu do niej powraca. Raport podkreśla dwa pomijane w większości dyskusji aspekty.
Pierwszym z nich jest czas. Najpierw ten bardzo krótki, w którym dwutlenek węgla zostaje gwałtownie uwolniony podczas spalania. Następnie ten długi, w którym zostanie on ponownie pochłonięty przez szatę roślinną, co zajmie wiele lat. Zdaniem autorów prowadzi to do wniosku, że uwolnienie i absorpcja dwutlenku węgla neutralizują się dopiero w dlugiej perspektywie. Ponadto, każde drzewo, które zostało ścięte, nie może być dalej liczone jako drzewo, które pochlania emitowany dwutlenek węgla. To sposób rozliczania jest drugim pomijanym problemem. Zgodnie z protokołem z Kioto, kraje raportują swoje emisje dwutlenku węgla oraz zmiany zdolności jego absorbowania wynikające ze zmian w użytkowaniu gruntów. Aby uniknąć podwójnego raportowania biomasy drzewnej, uwzględnia się ją tylko w raportach dotyczących zmian użytkowania gruntów. Co jednak, jeśli spalana jest biomasa importowana z kraju nienależącego do porozumienia lub jeśli do statystyk używane są stare dane sposobu użytkowania? Rzeczywista emisja nie jest uwzględniana w żadnej ze statystyk. Taką sytuację autorzy raportu określają „zaginioną emisją” (ang. missing emission).
Nieracjonalna wycinka na opał
Raport podkreśla, że w przypadku drewna, spalenie jego różnych rodzajów daje różne skutki. Bynajmniej, nie chodzi tu o gatunek, ale o stopień przekształcenia i możliwości jego dalszego wykorzystania w różnych branżach. Uzasadnione jest np. spalanie w celach energetycznych odpadów z przemysłu drzewnego, które nie mogą być wykorzystane w inny sposób, np. w przemyśle meblarskim. Drewno może być także pozyskiwane podczas wykonywania działań związanych z zarządzaniem lasem, np. przy przerzedzaniu w celu ochrony przeciwpożarowej. W takich sytuacjach nie ma jednoznacznego i uniwersalnego zalecenia. Wszystko zależy od konkretnego przypadku. Według zaleceń raportu, spalanie powinno odbywać się „in situ”. Transport wiąże się bowiem z ryzykiem dodatkowych emisji, np. samochodowych spalin. Tymczasem lasy, które mogłyby dalej rosnąć lub być wycięte specjalnie w celach energetycznych, powinny raczej zostać zachowane. W ostatecznym rozrachunku, właśnie w swojej naturalnej formie, lasy dają najwięcej korzyści na wielu płaszczyznach.
Dominika AdamskaSekretarz redakcji, geograf
