© lblechman
Panele eksperckie oraz debata podczas III edycji seminarium pt. „Zagospodarowanie ubocznych produktów spalania” były poświęcone roli, jaką mogą pełnić popioły oraz żużel w budowaniu gospodarki o obiegu zamkniętym. Podczas spotkania uczestnicy seminarium podjęli temat potencjału ubocznych produktów spalania (w skrócie UPS) w różnych gałęziach przemysłu. Jak zostało wielokrotnie podkreślone, wciąż brakuje odpowiednich regulacji prawnych określających status UPS, które są traktowane, przede wszystkim, jako odpad a nie produkt. Co to są UPS?
Uboczne produkty spalania to substancje mineralne powstałe ze spalania węgla, biomasy oraz odpadów komunalnych. Zaliczamy do nich m.in. popioły, żużel, gips, stałe odpady z wapniowych metod odsiarczania gazów odlotowych oraz produkty odsiarczania spalin.
Niski popyt kontra circular economy
Polska jest jednym z głównych producentów UPS. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce rokrocznie powstaje około 23 mln ton UPS, z czego tylko 57 proc. jest zagospodarowana do ponownego użytku. Głównym problemem z ponownym wykorzystaniem UPS jest ich zdefiniowanie, które w dużej mierze jest obecnie zależne od praktyki i przyjętego sposobu klasyfikacji. Mimo że kraje europejskie kładą coraz większy nacisk na gospodarkę o obiegu zamkniętym, podaż UPS jest znacznie większa niż popyt. Może to być spowodowane tym, że z powodu braku wdrożenia europejskiego katalogu odpadów w Polsce, UPS są nadal uznawane głównie za odpady niebezpieczne.
Zamiennik kruszyw naturalnych
Zagospodarowanie UPS może być ważnym elementem funkcjonowania circular economy. UPS mogą być z powodzeniem wykorzystywane m.in. w produkcji cementu, stabilizacji gruntów, podbudowy dróg czy rekultywacji terenów po wyrobiskach. Dzięki temu kruszywa naturalne, które w Europie podlegają ochronie, mogą być z powodzeniem zastąpione przez UPS.
Z popiołów lotnych powstałych w energetyce jest produkowane lekkie kruszywo ceramiczne, które znajduje zastosowanie w rolnictwie (produkcja płyt podłogowych w oborach i chlewniach) oraz ogrodnictwie (warstwy drenażowe oraz podsypki ogrodowe). Szerokie zastosowanie kruszyw ceramicznych jest możliwe dzięki ich właściwościom paroprzepuszczalnym oraz odporności na owady i gryzonie.
Kolejne UPS, które mogą być zagospodarowane, to żużle, których rocznie powstaje w Polsce około 300 tysięcy ton. Żużle mogą być wykorzystywane m.in. jako dodatek do mieszanek betonowych dla potrzeb budownictwa lub pod nasypy kolejowe. Badana jest możliwość stosowania popiołów ze spalania biomasy w nawozach, jednak barierą są zbyt wysokie stężenia pierwiastków śladowych, takich jak ołów, kadm czy wanad, które są szkodliwe dla roślin.
Odpad czy produkt?
Na podmiocie wytwarzającym odpady spoczywa obowiązek przedstawienia tego, czy dana substancja jest odpadem, czy stanowi produkt. Jednak droga UPS od odpadu do produktu jest złożona i, jak dotąd, pozbawiona szczegółowej procedury. Aby UPS zostały zaklasyfikowane jako produkt, muszą najpierw zostać uznane przez organ administracji publicznej za substancję, której dalsze wykorzystanie jest obiektywnie i rynkowo pewne.
Ważną procedurą wprowadzającą UPS do obrotu i odzysku jest rejestracja zgodnie z rozporządzeniem REACH, które reguluje kwestię stosowania chemikaliów oraz wydawania zezwoleń i wprowadzania ograniczeń ich obrotu.
Natalia Rytelewska-ChilczukDziennikarz, specjalista ds. ochrony środowiska
