Janusz StarościkPrezes Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych
Pozyskiwanie ciepła z OZE ma jak najbardziej przyszłość z uwagi na kurczące się zasoby paliw kopalnych i zwyżkową tendencję kosztów nośników energii, nawet mimo przejściowych obniżek cen niektórych surowców. Instalacja musi być jednak dobrze zaprojektowana, a jej wykonanie poprzedzone analizą opłacalności.
Kryterium doboru OZE do ogrzewania nie może być w tym wypadku dostęp do takiego czy innego programu dofinansowania, a względy techniczne i lokalizacyjne. Polska jest takim samym krajem jak inne. Posiada podobne zasoby OZE jak np. Niemcy, dlatego zastosowanie OZE w ogrzewnictwie ma jak najbardziej realne szanse.
Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł do wytwarzania ciepła są bardzo szerokie. Mogą to być choćby instalacje produkujące energię elektryczną i ciepło z użyciem biomasy lub biogazu, elektrownie wodne i wiatrowe (ogrzewanie elektryczne i zasilanie automatyki i grzałek w instalacjach hybrydowych), kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne (ogrzewanie elektryczne lub zasilanie automatyki w innych urządzeniach grzewczych) oraz pompy ciepła i urządzenia wykorzystujące ciepło otoczenia lub z wnętrza Ziemi.
Od nas zależy, ile energii pozyskamy z OZE
Nieograniczony potencjał produkcji ciepła tkwi w energii słonecznej, którą można stosować zarówno do ogrzewania pomieszczeń, jak i do pozyskiwania ciepła i chłodu do procesów produkcyjnych.
Doskonale nadają się do pozyskiwania ciepła kolektory słoneczne, niestety od początku konsekwentnie traktowane jako instalacje wyłącznie do przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Wokół kolektorów krąży szereg mitów, często niesłusznych. Wynikają one ze złego wykonania instalacji czy błędnego jej doboru i dotyczą głównie opłacalności zastosowania tego OZE, jak również wydajności w pozyskiwaniu ciepła.
Tymczasem w wielu krajach europejskich duże systemy kolektorów słonecznych w połączeniu z magazynami ciepła są doskonałym i efektywnym, także ekonomicznie, uzupełniającym źródłem ciepła dla lokalnych i miejskich sieci ciepłowniczych.
Podejmując decyzję odnośnie wykonania instalacji słonecznej należy pamiętać, że tylko od nas zależy, ile tej energii przejmiemy. Odpowiednia architektura instalacji wraz z sezonowym zasobnikiem ciepła pozwala na efektywne wykorzystanie energii Słońca nawet zimą. Należy jednak pamiętać, że ze względów lokalizacyjnych nie wszędzie wykorzystanie kolektorów będzie opłacalne.
7 GW mocy cieplnej z OZE
Na razie, pomimo braku chęci promowania przez decydentów wytwarzania ciepła z OZE, obywatele wzięli inicjatywę w swoje ręce. Dzięki ich woli i różnym formom wsparcia na lokalnym poziomie, w Polsce jest zainstalowane ok. 1,7 GW mocy cieplnej w kolektorach słonecznych i ponad 0,9 GW w pompach ciepła. Są to w ogromnej większości instalacje rozproszone, zasilające domy prywatne i budynki użyteczności publicznej. Jeżeli do tego dorzucimy jeszcze ok. 0,12 GW ciepła z geotermii głębokiej i szacunkowo ok. 4,5 GW w kotłach czysto biomasowych (nie mówimy tutaj o współspalaniu z węglem w dużych jednostkach energetycznych), to mamy łącznie ponad 7 GW zainstalowanej mocy cieplnej w instalacjach OZE.
Założenia do ustawy o cieple z OZE i wsparcie dla kogeneracji
Dzięki swoim cechom, ciepło z OZE ma szansę rozwoju zarówno w indywidualnych, rozproszonych źródłach ciepła, jak i w wytwarzaniu czy wspomaganiu ciepła sieciowego. Firmy ciepłownicze coraz śmielej wspominają o OZE jako o takiej alternatywie dla paliw kopalnych. Stowarzyszenie Producentów i Importerów Urzadzeń Grzewczych przekazało do Ministerstwa Energii założenia do ustawy o cieple z OZE oraz projekt inicjatywy wsparcia dla kogeneracji przez zastosowanie wielkopowierzchniowych instalacji kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła z wykorzystaniem sezonowych magazynów ciepła.
Zestawienie instalacji do wytwarzania ciepła z OZE z magazynami energii znacznie podwyższyłoby funkcjonalność rozwiązania. Chodzi o możliwość odbioru zmagazynowanego wcześniej ciepła przez długi okres sięgający - w zależności od wielkości i rodzaju takiego magazynu - od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. Zdaniem SPIUG rok 2017 to najwyższy czas, aby dopracować system dostępu do sieci ciepłowniczej (TPA) podobny do tego, który obowiązuje w przypadku sieci elektroenergetycznej. Trzeba przy tym zadbać, aby nie doszło do patologii takiej jak w wypadku rynku energii elektrycznej (opłata systemowo-sieciowa u odbiorców z taryfą G stanowi 70 proc. całkowitej ceny jednoskładnikowej).
Głęboka przebudowa rynku ciepła jest już sprawą pilną, lecz wymaga wielu lat
Jak szybko nastąpi zwrot w ciepłownictwie, zależy od tego, kiedy decydenci zaczną myśleć zdroworozsądkowo i odrzucą argumenty polityczne wspierania tzw. „polskiego węgla” – w coraz większej części pochodzącego z importu. Węgla, którego zużycie spada - w wypadku rosnącej grupy dużych odbiorców stanowi on już mniej niż połowę zużywanego paliwa. Chodzi o to, by zamiast realnie wspierać import węgla z zagranicy pod hasłem obrony polskiego górnictwa, zacząć przestawiać energetykę – w tym i ciepłownictwo - na technologie, które maksymalnie uniezależnią nas od dostaw nośników energii z zewnątrz już w średniej perspektywie czasowej. Ostatecznie zaś, za kilka lat, zapewnią Polsce i jej obywatelom pełne bezpieczeństwo energetyczne.
Janusz Starościk
