Zmiany klimatu? Czas obudzić potencjał rolnictwa i leśnictwa

© Mike Mareen

W UE trwają prace nad włączeniem emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych pochodzących z działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem (to tzw. sektor LULUCF - land use, land-use change and forestry) do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030. Mają one także usprawnić mechanizm monitorowania tych emisji i sprawozdawczość.

Po tym, jak w lipcu br. komisja środowiska PE przegłosowała propozycje dotyczące sposobu rozliczania emisji z tego sektora, we wrześniu zostaną one poddane pod głosowanie całego Parlamentu Europejskiego.

Ważny moment w historii

Włączenie wspomnianego sektora do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 będzie ważnym momentem w historii działań związanych z ochroną klimatu. Od dawna już mówi się, że sektor ten powinien także być formalnie rozliczany z emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych. Porozumienie paryskie wskazuje nawet na jego kluczową rolę w łagodzeniu skutków zmian klimatu.

Szacuje się, że sektor LULUCF w 2012 r. przyczynił się do pochłonięcia około 303 mln ton CO₂ w całej Unii Europejskiej, co odpowiada 9 proc. emisji z innych sektorów.

Sektor, który zarówno emituje, jak i pochłania CO₂

Podobnie jak w przypadku obowiązującego do 2020 r. protokołu z Kioto, również po 2021 r. każdy kraj członkowski będzie miał obowiązek zapewnić, że sektor LULUCF na jego terytorium nie ma emisji netto, czyli że nie emituje więcej CO₂ niż pochłania.

Wiedza naukowa, w tym metody monitoringu emisji z tego naturalnego sektora są wciąż rozwijane. Wydaje się jednak, że nie sposób precyzyjnie przewidzieć wpływu różnych rodzajów gospodarki gruntowej na emisyjność.

Sektor użytkowania gruntów może być odpowiedzialny tak za emisje gazów cieplarnianych (na przykład z powodu wylesiania lub osuszania terenów podmokłych), jak również za usuwanie ich z atmosfery. Dwutlenek węgla jest np. pochłaniany przez wzrost roślin, produkty drewniane mogą stanowić magazyn CO₂, ale już spalane jako biomasa na energię powodują emisje gazów cieplarnianych.

Aktywne zarządzanie to podstawa

Na ważny aspekt, jeśli chodzi o względne zrównoważenie pochłaniania i emisji gazów cieplarnianych, zwraca uwagę europejska organizacja zrzeszająca rolników – Copa Cogeca. Jest nim aktywne, a nie pasywne zarządzanie ziemią uprawną, pastwiskami i lasami. Jak czytamy⁽¹⁾, w dojrzałej fazie funkcjonowania lasów czy pastwisk ich rola w pochłanianiu CO₂ znacząco się obniża – wówczas dynamiczne zarządzanie tymi terenami staje się jeszcze bardziej potrzebne.

Polski rząd uważa, że w planowanym rozporządzeniu⁽²⁾ należałoby stworzyć zachęty do zwiększenia potencjału pochłaniania dla sektora LULUCF, w szczególności dla prowadzonej gospodarki leśnej. Jak bowiem wiadomo, Polska chciałaby przede wszystkim wykorzystać w pochłanianiu CO₂ potencjał lasów, bo rozdrobnione polskie rolnictwo miałoby się do tego nadawać słabo.

Na pewno pomogą nam przewidziane przez nowe prawo zasady elastyczności, w tym np. kompensowanie emisji z jednej kategorii gruntu pochłanianiem z innej kategorii gruntów czy też dopuszczanie przesunięć między państwami członkowskimi.

Europejskie przykłady mitygacji w rolnictwie

Przykłady z innych krajów pokazują, że sposoby ograniczania wpływu na klimat w sektorze LULUCF są tak różne, jak wskazuje na to specyfika danego kraju. Duże pole do działania daje w Europie sektor rolniczy. W Grecji i Hiszpanii pracuje się nad zwiększeniem pochłaniania dwutlenku węgla przez drzewa pomarańczowe i oliwne. W krajach dotkniętych suszą rolnicy i naukowcy chcą stworzyć narzędzia służące ocenie jakości gleb i zarządzaniu zawartością węgla w glebie. We Francji, Irlandii, Włoszech i Hiszpanii, 2 tys. gospodarstw produkujących wołowinę pracuje wspólnie z instytutami agrotechnicznymi nad zredukowaniem śladu węglowego o 15 proc. Projekty na Łotwie i w Holandii to z kolei przykłady rekultywacji torfowisk czy tworzenia dobrowolnych rynków emisji.

Ewa Szekalska
Dziennikarz