© YuI
Śląsk należy do priorytetowych obszarów wsparcia rządowego, głównie ze względu na koncentrację w regionie przemysłu energetycznego - jednego z najważniejszych sektorów gospodarki narodowej. Mają tu siedzibę trzy największe koncerny węglowe w kraju, grupujące łącznie 27 kopalń (łącznie 82 proc. udziału w krajowym wydobyciu węgla w latach 2007-2015). W ramach wsparcia dla samego sektora górnictwa węgla kamiennego do regionu ma trafić w latach 2015-2018 łącznie około 7,9 mld zł. Realizacja Programu dla Śląska do roku 2023 będzie kosztować dodatkowo co najmniej 40 mld zł.
Innowacje w energetyce – nie tylko wielkoskalowej
Cele i działania określone w tym ważnym dokumencie dotyczą w dużej mierze innowacji w energetyce. W tym względzie na uwagę zasługują programy sektorowe PBSE oraz IUSER. Celem PBSE jest – jak napisano – zwiększenie liczby innowacji w sektorze elektroenergetycznym, ograniczenie emisji zanieczyszczeń generowanych przez przedsiębiorstwa z sektora, zwiększenie udziału energii pozyskiwanej z OZE oraz zwiększenie efektywności energetycznej i gotowości sektora do intensywnego rozwoju energetyki prosumenckiej.
Przykładowy projekt realizowany w ramach PBSE ma służyć stworzeniu innowacyjnej technologii generacji energii elektrycznej z hutniczych gazów odpadowych z jednoczesnym ograniczeniem emisji jonów chloru w ściekach (wartość projektu to 3,9 mln zł, w tym 1,8 mln zł wyniesie dofinansowanie). Inny projekt, o wartości 9,6 mln zł, dofinansowany kwotą 5,7 mln zł, powinien zwiększyć elastyczność istniejących bloków energetycznych przy ograniczonych nakładach inwestycyjnych. W ramach realizacji PBSE zaplanowano cztery konkursy (na razie odbyły się dwa).
Jeśli chodzi o program IUSER, to stawia on na badania w obszarze magazynowania energii w systemach użytkowników końcowych, a także w obszarze sterowania generacją i energią w układach rozsianych użytkowników końcowych. Będą one też dotyczyć systemów i urządzeń mających zwiększać efektywność energetyczną. Zbliża się termin drugiego konkursu w programie IUSER, z alokacją 150 mln zł (będzie on realizowany w II-III kwartale 2018 r.).
Elektrownia wodna w kopalni, przekształcanie odpadów w gaz syntezowy
Pewna grupa przedsięwzięć została w Programie uznana za kluczowe, zakładające wsparcie bezpośrednio ukierunkowane na realizację postawionych w dokumencie celów. Jednym z takich przedsięwzięć będzie zbadanie możliwości produkcji energii elektrycznej przez podziemną elektrownię szczytowo-pompową (wraz z lokalnym magazynowaniem energii). Najpierw ma zostać określony potencjał wód kopalnianych odprowadzanych z czynnych i zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego. Przygotowana zostanie mapa geotermalna dla tych wód, a także określony ich potencjał geotermalny. W drugiej fazie zostaną wdrożone instalacje pilotażowe pomp ciepła pochodzącego z wód kopalnianych. Ostatnia faza realizacji to projekt demonstracyjny instalacji pełnoskalowej. Wartość projektu (fazy pierwszej i drugiej) to około 16 mln zł.
Inny projekt zakłada ograniczenie emisji metanu poprzez zagospodarowanie go z powietrza wentylacyjnego kopalń. Dodatkowym spodziewanym efektem miałoby tutaj być pozyskiwanie jednostek redukcji emisji czyli tzw. ERU (równoznacznych z uprawnieniami do emisji CO2).
Planowana jest także budowa instalacji, która przekształcałaby surowce/odpady zmieszane (w tym komunalne i przemysłowe – muły, miały węglowe oraz osady z oczyszczalni ścieków) w gaz syntezowy (odbywałoby się to na zasadzie odgazowania surowców w atmosferze wodorowej).
Prawie 7 mld zł na dwie nowe kopalnie
W ramach programu przewiduje się także budowę kopalni węgla koksowego, która miałaby powstać na bazie infrastruktury pozostałej po jednej z kopalń zlikwidowanych w procesie restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 1997-2001. Docelowo ma powstać w związku z tym ok. 3 tys. miejsc pracy. Tę wartą ok. 1,8 mld zł inwestycję Ministerstwo Energii rozpoczyna w styczniu br., a chce zakończyć już w pierwszym półroczu 2019 r.
Nie jest to jedyny projekt budowy kopalni przewidziany w Programie dla Śląska. Planuje się uruchomienie nowej kopalni węgla kamiennego, z której będzie pozyskiwane około 2 mln ton węgla rocznie. Jak zapowiada ME, proces inwestycyjny powinien się rozpocząć w 2019 r., a wydobycie ruszy najpóźniej w 2030 r. Szacunkowe nakłady finansowe to ok. 5 mld zł, a finansowanie zapewni jedna ze spółek operujących już w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, z możliwym włączeniem kapitału prywatnego.
Mówiąc o kopalniach, należałoby wspomnieć o projekcie tzw. Inteligentnej Kopalni, zakładającym rozwiązania mające wyeliminować pracownika z miejsc, gdzie warunki uniemożliwiają jego bezpieczną pracę.
Modernizacja systemów dystrybucyjnych, kogeneracja i gazociągi
Oprócz tego ze środków PO IiŚ realizowane będą na Śląsku projekty budowy lub przebudowy systemów dystrybucyjnych niskiego i średniego napięcia (sześć projektów o łącznej wartości 64 mln zł), trzy projekty z zakresu wysokosprawnej kogeneracji za ponad 78 mln zł oraz cztery inwestycje dotyczące budowy gazociągów na kwotę ponad 556 mln zł.
Program dla Śląska w dużym stopniu kładzie także nacisk na rekultywację i zagospodarowanie terenów poprzemysłowych. Planowany jest konkurs z dedykowaną w ramach PO IiŚ pulą środków w wysokości 80 mln zł (wyłącznie na Śląsk). Alternatywne zagospodarowanie terenów zdegradowanych planuje Tauron Polska Energia, który na hałdach chce zbudować za 20 mln zł farmę fotowoltaiczną o mocy 2 MWp.
W Programie dla Śląska jest także mowa o licznych projektach, których celem jest poprawa jakości paliw. Ponieważ bardziej niż energetyki dotyczą one ochrony środowiska, w tym ochrony powietrza, opiszemy je w kolejnej części analizy Programu.
Ewa SzekalskaDziennikarz
