Międzynarodowa debata o ochronie pszczół trwa od lat. Po jednej stronie barykady stoją organizacje ekologiczne i naukowcy, alarmujący o spadku liczebności pszczelej populacji, po drugiej natomiast producenci środków ochrony roślin. Tymczasem pszczoły - zwłaszcza w naszej strefie klimatycznej - są potrzebne do dobrego zapylenia roślin, m.in. sadowniczych i rzepaku.
Więcej o tym, ile pszczoły robią dla ekosystemu i rolnictwa, pisaliśmy tutaj.
Zaburzenia pamięci pszczół i problemy z rozmnażaniem
EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) został poproszony o uaktualnienie oceny ryzyka powodowanego przez trzy substancje aktywne z grupy neonikotynoidów (klotianidyna, imidakloprid i tiametoksam), które są stosowane w środkach ochrony roślin. W konsekwencji ukazania się poprzedniego raportu w tej kwestii w 2013 roku(1), Komisja Europejska wprowadziła ograniczenia w zakresie stosowania tych substancji na okres 2 lat (które już raz zostały podtrzymane do czasu ukazania się ponownej oceny). Przygotowana przez EFSA aktualizacja ukazała się w tym tygodniu(2). Negatywny wpływ wymienionych substancji na pszczoły został potwierdzony. Objawia się on m.in. poprzez zaburzenia pamięci i problemy z rozmnażaniem.Parlament Europejski za zakazem neonikotynoidów
W czwartek Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której wzywa UE i państwa członkowskie do większych inwestycji w ochronę pszczół, walkę z podrabianym miodem i wsparcie dla pszczelarzy. Jak napisano w komunikacie PE: „UE potrzebuje skutecznej, zakrojonej na dużą skalę oraz długoterminowej strategii, której celem będzie poprawa zdrowia pszczół oraz odbudowanie ich populacji”. Wśród rekomendacji znalazł się m.in. „zakaz stosowania wszystkich pestycydów, których negatywny wpływ na zdrowie pszczół został naukowo udowodniony, w tym neonikotynoidów, oraz wprowadzanie bezpiecznych środków alternatywnych dla rolników”.
Więcej o wprowadzonych restrykcjach i o tym, w jaki sposób neonikotynoidy działają na pszczoły, pisaliśmy w styczniu 2016 roku.
Ponowna ocena została oparta na szerokiej gamie danych. Dotyczyła ona zarówno pszczół dzikich – trzmieli i pszczół samotnic, jak i pszczół miodnych. Analizie zostały poddane różne rodzaje upraw oraz różne sposoby, w jaki pszczoły są narażone na działanie niebezpiecznych dla nich substancji (poprzez kontakt ze skażoną wodą, pyłem unoszączym się podczas aplikacji środków czy też samym pyłkiem/nektarem). Ogólnie ryzyko zostało potwierdzone we wszystkich przypadkach, choć – jak napisano w podsumowaniu badań(3) - nie zawsze na najwyższym poziomie.
Głosowanie nad zakazem już niedługo
Dziennik The Guardian spekuluje(4), że dzięki opublikowanemu przez EFSA raportowi, wprowadzenie całkowitego zakazu stosowania pestycydów zawierających neonikotynoidy na terenie UE jest wielce prawdopodobne.
W swoich wnioskach urząd jest wprawdzie bardziej ostrożny i zaznacza wyraźnie, że sama publikacja wyników badań nie skutkuje natychmiastowym całkowitym zakazem stosowania neonikotynoidów. Niemniej, raport może znacząco wpłynąć na decyzje państw członkowskich, które będą głosować w tej sprawie w najbliższych tygodniach.
Dominika AdamskaSekretarz redakcji, geograf
Przypisy
1/ Bee Health: EU takes additional measures on pesticides to better protect Europe's beeshttp://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-708_en.htm2/ Neonicotinoids: risks to bees confirmed
http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/1802283/ Q&A: Conclusions on neonicotinoids 2018
http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/news/180228-QA-Neonics.pdf4/ Total ban on bee-harming pesticides likely after major new EU analysis
https://www.theguardian.com/environment/2018/feb/28/total-ban-on-bee-harming-pesticides-likely-after-major-new-eu-analysis