Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
19.03.2024 19 marca 2024

NIK: 41 proc. gmin bez aktualnego programu ochrony środowiska

Lokalne formy ochrony przyrody są zaniedbane – źle oznakowane, niezabezpieczone, nierejestrowane, a ich ochrona nieskoordynowana. Prawie połowa gmin posiada na ich temat nieaktualne dane. Zmiany potrzebne są w działaniu samorządów, ale także GDOŚ.

   Powrót       09 lipca 2018       Zrównoważony rozwój   

Większość kontrolowanych gmin nie podejmowała wystarczających i skutecznych działań w celu utrzymania na swoim terenie lokalnych form ochrony przyrody – informuje w raporcie(1) Najwyższa Izba kontroli. Jako takie formy (LFOP), na potrzeby raportu, zdefiniowano: pomniki przyrody, uzytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe i stanowiska dokumentacyjne. Według GUS na koniec 2016 roku w Polsce było ich ok. 44 tys.

- Wójtowie, burmistrzowie czy prezydenci miast, zobowiązani do dbałości o cenne przyrodniczo obiekty, nie zapewniali realnych warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ich ochrony. Tylko 7 proc. kontrolowanych gmin zasłużyło na pozytywną ocenę, a aż 34 proc. na zdecydowanie negatywną – czytamy. Część z gmin nie podejmuje żadnych działań, aby zabezpieczyć i właściwie oznakować pomniki przyrody czy zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. LFOP nie zabezpiecza w odpowiedni sposób także prawo miejscowe. - Ponadto nie wiadomo, gdzie dokładnie ani ile cennych przyrodniczo obiektów znajduje się w naszym kraju. Występują bowiem istotne różnice w danych pomiędzy centralnym rejestrem, regionalnymi rejestrami i GUS – informuje Izba. 

Nieaktualne dane i brak programów ochrony środowiska

W skontrolowanych gminach brakowało zarówno rzetelnego podejścia, jak i zainteresowania tematyką w ogóle. - W ponad 60 proc. gmin informacje zawarte w obowiązujących dokumentach strategicznych, w tym z dziedziny planowania przestrzennego, były ze sobą niespójne, zawierały też często nierzetelne dane. Niemal połowa gmin miała nieaktualne dane o swoich lokalnych formach ochrony przyrody, a 41 proc. gmin nie miało aktualnego programu ochrony środowiska. Nieaktualne też (w ponad 70 proc. gmin), zarówno co do zawartości, jak i umocowania legislacyjnego, były akty prawa miejscowego – podkreśla Izba. Akty te nie były nowelizowane adekwatnie do obowiazujących przepisów.

Choć 55 proc. gmin podejmowało uchwały ws. lokalnych form ochrony przyrody, były one redagowane w różny i niejasny sposób. W 38 proc. gmin organy zobowiązane ustawą do ochrony przyrody (wójt, burmistrz czy prezydent miasta) nie podejmowały żadnych działań w celu ustalenia stanu istniejących lokalnych form ochrony przyrody, ich zabezpieczenia i oznakowania.

Stan obiektów chronionych monitorowany tylko w 17 proc. gmin

Podkreślono, że ponad 60 proc. gmin przekazywało do GUS nierzetelnie sporządzone sprawozdania statystyczne dotyczące liczby występujących na ich terenie lokalnych form ochrony przyrody. - Aż w 83 proc. gmin nie przyjęto żadnych zasad, standardów lub procedur realizacji ochrony cennych przyrodniczo obiektów. Nie prowadzono także okresowych przeglądów ich stanu(...). Okresowe (przynajmniej raz w roku na wiosnę) przeglądy stanu obiektów chronionych i określania potrzeb w zakresie ich pielęgnacji przeprowadzano w 17 proc. gmin - poinformowano.

Problemem było także położenie LFOP na terenie innej formy ochrony przyrody, np. parku narodowym, rezerwacie przyrody, parku krajobrazowym, obszarze Natura 2000. Wówczas zarządzanie leży w gestii innych jednostek odpowiedzialnych za ochronę przyrody. Według NIK gminy nie uzgadniały z tymi jednostkami zasad współpracy.

Zaniedbano także finanse. Jak podaje raport, w niemal 40 proc. kontrolowanych gmin nie planowano i nie ponoszono wydatków związanych z utrzymaniem obiektów chronionych – gminy często nawet nie wiedziały o konieczności takich wydatków.

Zdaniem Izby w 55 proc. gmin nie prowadzono systematycznych zabiegów, by zachować obiekty chronione. Ponad 11 proc. obiektów było w złym stanie, a ponad 52 proc. miało złe oznakowanie.

Zaniedbania po stronie GDOŚ

W ocenie NIK niewystarczające i nieskuteczne były także działania Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (GDOŚ) jako organu koordynującego funkcjonowanie form ochrony przyrody i prowadzącego centralny rejestr form ochrony przyrody. - GDOŚ nie przeprowadzał analiz funkcjonowania lokalnych form ochrony przyrody i nie wydawał rekomendacji dla organów gmin w tym zakresie, dotyczących np. standardów i sposobów ochrony takich obiektów. Prowadzony w GDOŚ centralny rejestr form ochrony przyrody nie zawierał rzetelnych, zgodnych z rejestrami regionalnymi i wyliczeniami GUS, danych o lokalnych formach ochrony przyrody. GDOŚ nie zadbał o skorelowanie regionalnych rejestrów form ochrony przyrody i dostosowanie ich do jednolitych wymogów - czytamy.

Polepszyć współpracę GDOŚ z samorządem

NIK wezwała Ministra Środowiska do wprowadzenia zmian w ustawie o ochronie przyrody (m.in. obowiązku przesyłania kopii aktów o zniesieniu form ochrony przyrody do GDOŚ czy sankcji za niezgłoszenie do centralnego rejestru form ochrony przyrody aktualnych danych). Ponadto wnioskuje do GDOŚ o sporządzenie standardów działań dla zachowania LFOP, silniejszą współpracę z RDOŚ i gminami w celu pozyskania danych do centralnego rejestru form ochrony przyrody.

Wójtów, burmistrzów i prezydentów miast NIK wzywa m.in. Do prawidłowego znakowania chronionych obiektów, dokonania przeglądu stanu lokalnych form ochrony przyrody oraz ustalenia niezbędnych potrzeb dla ich zabezpieczenia. Opracowane powinny zotać również standardy postepowania w zakresie dbałości o LFOP i zarezerwowane adekwatne do potrzeb środki na "wydatki dotyczące" tych form.

Izba jako uzupełnienie podała przykłady dobrych praktyk z takich miast, jak Kielce, Jaworzno, Stryków czy Goleszów.

Marta Wierzbowska-Kujda: Redaktor naczelna, sozolog Teraz SamorządWięcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.

Przypisy

1/ NIK o lokalnych formach ochrony przyrody
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/lokalne-formy-ochrony-przyrody.html

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Odporność warunkiem trwałego rozwoju miast – ruszyła 11. edycja programu Eco-Miasto (15 marca 2024)Dlaczego biometan w Polsce nie rozwija się tak, jak na Zachodzie? (14 marca 2024)Tabor na tory (13 marca 2024)Ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących z przemysłu i dużych gospodarstw hodowlanych. Porozumienie PE (13 marca 2024)Zagrożenia klimatyczne wyzwaniami dla Europy. Raport EUCRA (11 marca 2024)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony