Jaki wpływ na środowisko miały pożary odpadów?

Jaki wpływ na środowisko miały pożary odpadów?

 

Przyczyny dużej części pożarów magazynów i składowisk odpadów wydają się jasne, a kwestia zapobiegania zjawisku jest obiektem prac legislacyjnych. Niewiele mówi się natomiast o toksyczności wyemitowanych w tych zdarzeniach substancji.

Temat podjęli aktywiści z Greenpeace i pobrali próbki z dwóch pogorzelisk po pożarach - w Zgierzu/4791/ i Trzebini/4788/, w celu analizy ich składu. Badane stężenia arsenu, ołowiu i kadmu określono jako „dramatycznie wysokie”. Oceniano także stężenie cynku, miedzi i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA).

- Skala pożarów/4936/ i wyniki naszych analiz¹ są zatrważające. Należy jak najszybciej podjąć kroki, by winni ponieśli odpowiedzialność, dlatego zgłosimy sprawy do RDOŚ. Minister środowiska powinien też wzmocnić instytucje odpowiedzialne za kontrolę takich miejsc/4984/, jak magazyny odpadów, by miały one realne narzędzia ochrony środowiska naturalnego i zdrowia ludzi. Również strona społeczna powinna uzyskać dodatkowe uprawnienia w postępowaniach dotyczących przestępstw przeciwko środowisku – mówiła Magdalena Figura z Greenpeace Polska na początku lipca podczas konferencji podsumowującej wyniki wspomnianych badań. Rzeczywiście, choć w kwestii skażeń środowiska poszkodowana jest cała lokalna społeczność, nie łatwo jest wziąć udział w postępowaniu jako ofiara np. pożaru odpadów. Dlaczego? Aby wystąpić jako poszkodowany należy wykazać przed sądem interes prawny, a w przypadku szkód w środowisku/4795/ kwestia nie jest zero-jedynkowa. Stąd aktywiści postulują prawne wzmocnienie roli strony społecznej w tego typu procesach.

Sprawy są w toku, a Greenpeace podjęło już zapowiedziane kroki. - W tym tygodniu złożyliśmy zgłoszenie wystąpienia szkody w środowisku do RDOŚ. Oczekujemy, że dyrekcja wyda postanowienie o wszczęciu postępowania szkodowego, zgodnie z ustawą/P324/ ma na to 30 dni – mówi w rozmowie z Teraz Środowisko Magdalena Figura, koordynator działu Różnorodność biologiczna w Greenpeace.

Obecnie należy przede wszystkim informować o skażeniu. - Do środowiska zostały uwolnione niebezpieczne dla zdrowia substancje, w tym metale ciężkie, które mogą uszkadzać układ nerwowy, krwionośny i oddechowy. W próbkach wykryto również duże stężenia wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, których toksyczność jest niezmiernie wysoka – mówi prof. dr hab. inż. Adam Grochowalski z Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej.

Odnosząc się do kampanii Greenpeace zapytaliśmy o sytuację wojewódzkich inspektorów środowiska odpowiedzialnych za dwa objęte kampanią tereny.

Zgierz: zagrożona jakość wód

- Mieliśmy dużo szczęścia w czasie pożaru, że tak naprawdę, poza niedzielą 27 maja, kiedy to wystąpiło zjawisko inwersji i zawieszenia zanieczyszczeń we mgle na terenie gminy Aleksandrów Łódzki (ok. 3-4 godzin), oddziaływania dzięki wiatrowi i braku opadów nie było na najbliższą okolicę – mówi nam Krzysztof Wójcik, dyrektor Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Łodzi. Podkreśla jednak, że nic w przyrodzie nie ginie i zanieczyszczenia rozproszone wraz z wiatrem i deszczem przedostaną się do wód. Oddziaływanie pożaru zakreśli krąg poza granicami województwa, a może i kraju.

- W chmurze takiego dymu jest szereg substancji, od tlenków węgla, pyłu zawieszonego, przez WWA, na dioksynach i furanach kończąc(...). Obecnie największe zagrożenie to pozostałości spalonych i nadpalonych odpadów znajdujące się na terenie spółki/4532/ – oddziaływanie dotyczy głównie wpływu na wody powierzchniowe, gdzie wymywane substancje będą się dostawać poprzez sieć kanalizacji deszczowej do rzeki Wrzącej - opisuje problem Wójcik. Znaczne zanieczyszczenie tej rzeki (dopływ Sokołówki, która uchodzi do Bzury) zostało stwierdzone podczas doraźnej oceny stanu środowiska po pożarze, prowadzonej w pierwszych dniach lipca. Bzura jest objęta Państwowym Monitoringiem Środowiska (punkt w Karolewie, poniżej ujścia rzeki Sokołówki), stąd badania będą wykonywane do końca roku. Mają pozwolić na pomiar stężenia charakterystycznych dla wymywanych w trakcie akcji ratowniczej WWA. Związki te mogą się obecnie przedostawać do wody z terenu spółki, choćby w wyniku opadów deszczu.

Jak podaje WIOŚ, badania doraźne, poza opisanym skażeniem rzeki, wskazują, że incydent nie miał znaczącego wpływu na okoliczne tereny. Potwierdziły to badania gruntu prowadzone przez wojsko/4788/w gminach Aleksandrów, Lutomiersk i Konstantynów oraz badania owoców z gospodarstw rolnych wykonane przez WSSE w Łodzi. Całości oddziaływania nie można jednak jeszcze ocenić.

- Oczywiście pozostaje jeszcze kwestia oceny wpływu na gleby na terenie spółki i - jak to podniósł Greenpeace - kwestia szkody w środowisku. To jednak jest dalsza kwestia – aby ocenić szkodę w środowisku należy przeprowadzić rzetelne i kompleksowe badania dopiero po usunięciu z terenu zalegających odpadów – stwierdza Wójcik.

Kto i kiedy usunie odpady – tego nie wiadomo. - Prezydent Zgierza wszczął postępowanie w trybie art. 26 ustawy o odpadach, wiem też, że starosta rozważa wszczęcie w trybie tzw. odpadów z wypadków (moim zdaniem lepsza procedura, zwłaszcza kiedy egzekucja okazałaby się nieskuteczna – wtedy WFOŚiGW w Łodzi mógłby dofinansować ich usunięcie). Jak to się ostatecznie rozstrzygnie, nie wiem – komentuje. Cały proces z pewnością „chwilę potrwa”.

Trzebinia – analiza trwa

- Nie stwierdzono żadnych zagrożeń mogących mieć wpływ na zdrowie mieszkańców – informuje nas z kolei Magdalena Gala, rzecznik prasowy WIOŚ w Krakowie.

- Jeśli chodzi o cieki wodne, sprawę badamy własnymi siłami, dotąd analizy przeprowadziło Regionalne Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji oraz WIOŚ. Oczywiście poziom skażenia był wysoki tuż po pożarze, co było związane także z samą akcją ratunkową. Odnotowano przekroczenia niektórych metali ciężkich. Analizując wyniki w przekroju czasowym mogę powiedzieć, że jakość wody powraca do stanu sprzed zdarzenia – informuje nas Wiesław Domin, dyrektor Wydziału ochrony środowiska w starostwie powiatowym w Chrzanowie.

Starostwo obecnie stara się o środki na usunięcie odpadu powypadkowego. - Złożyliśmy wniosek do WFOŚiGW w Krakowie o zapewnienie środków na [jego – przyp.red.] usunięcie w trybie art. 101 ustawy o odpadach. Czekamy na decyzję w tej sprawie – mówi Domin.

- Spalone i nadpalone odpady zostaną przekazane do zakładu utylizacji, który je przetworzy. Po zakończeniu tego etapu, pobrane zostaną zgodnie z obowiązującą procedurą próbki gleby i w oparciu o wyniki zostanie podjęta decyzja o potrzebie rekultywacji/4458/ tych gruntów – wyjaśnia Magdalena Gala.

Jakość badań pod znakiem zapytania?

Zanim odpady zostaną usunięte minie trochę czasu, więc starostwo zleciło badania Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Naukowcy sporządzili model przestrzenny i wytypowali odpowiednie miejsca, z których w ubiegłym tygodniu pobrali próbki. Chodzi zarówno o próbki odpadów, jak i gleby z terenu składowiska, a także gleby z sąsiadujących ze składowiskiem ogródków działkowych². Analiza obejmie stężenia metali ciężkich, węglowodorów, a także ich odporność na wymywalność. Ostatni parametr jest istotny, bo zdolności migracyjne są kluczowe przy analizie wpływu danego zanieczyszczenia na środowisko. Wyniki mają spłynąć do połowy sierpnia. W ramach współpracy ze starostwem, WIOŚ w Krakowie przeanalizuje wpływ zdarzenia na jakość gleby.

Małopolski inspektorat ma wątpliwości co do rzetelności przeprowadzonych przez Greenpeace badań. Zarzuca m.in. zbyt małą liczbę prób i brak określenia głębokości ich poboru oraz złą interpretację stężeń WWA. Bardzo podwyższona zawartość metali ciężkich przy niskiej zawartości WWA oraz ich forma chemiczna - zdaniem WIOŚ - sugeruje, że do analizy „wraz z nawierzchnią gleby [pobrano – przyp. red.] fragmenty siatek metalowych, którymi są wzmacniane opony”. Stanowisko WIOŚ z pełną argumentacją znajduje się tutaj.

Niezależnie od stopnia profesjonalizmu w poborze próbek, działania Greenpeace zwracają uwagę na istotny problem zanieczyszczenia środowiska spowodowanego pożarami odpadów/3673/.

Jaki wpływ na środowisko miały pożary odpadów?

Przyczyny dużej części pożarów magazynów i składowisk odpadów wydają się jasne, a kwestia zapobiegania zjawisku jest obiektem prac legislacyjnych. Niewiele mówi się natomiast o toksyczności wyemitowanych w tych zdarzeniach substancji.
Temat podjęli aktywiści z Greenpeace i pobrali próbki z dwóch pogorzelisk po pożarach - w Zgierzu/4791/ i Trzebini/4788/, w celu analizy ich składu. Badane stężenia arsenu, ołowiu i kadmu określono jako „dramatycznie wysokie”. Oceniano także stężenie cynku, miedzi i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA).
- Skala pożarów/4936/ i wyniki naszych analiz1 są zatrważające. Należy jak najszybciej podjąć kroki, by winni ponieśli odpowiedzialność, dlatego zgłosimy sprawy do RDOŚ. Minister środowiska powinien też wzmocnić instytucje odpowiedzialne za kontrolę takich miejsc/4984/, jak magazyny odpadów, by miały one realne narzędzia ochrony środowiska naturalnego i zdrowia ludzi. Również strona społeczna powinna uzyskać dodatkowe uprawnienia w postępowaniach dotyczących przestępstw przeciwko środowisku – mówiła Magdalena Figura z Greenpeace Polska na początku lipca podczas konferencji podsumowującej wyniki wspomnianych badań. Rzeczywiście, choć w kwestii skażeń środowiska poszkodowana jest cała lokalna społeczność, nie łatwo jest wziąć udział w postępowaniu jako ofiara np. pożaru odpadów. Dlaczego? Aby wystąpić jako poszkodowany należy wykazać przed sądem interes prawny, a w przypadku szkód w środowisku/4795/ kwestia nie jest zero-jedynkowa. Stąd aktywiści postulują prawne wzmocnienie roli strony społecznej w tego typu procesach.
Sprawy są w toku, a Greenpeace podjęło już zapowiedziane kroki. - W tym tygodniu złożyliśmy zgłoszenie wystąpienia szkody w środowisku do RDOŚ. Oczekujemy, że dyrekcja wyda postanowienie o wszczęciu postępowania szkodowego, zgodnie z ustawą/P324/ ma na to 30 dni – mówi w rozmowie z Teraz Środowisko Magdalena Figura, koordynator działu Różnorodność biologiczna w Greenpeace.
Obecnie należy przede wszystkim informować o skażeniu. - Do środowiska zostały uwolnione niebezpieczne dla zdrowia substancje, w tym metale ciężkie, które mogą uszkadzać układ nerwowy, krwionośny i oddechowy. W próbkach wykryto również duże stężenia wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, których toksyczność jest niezmiernie wysoka – mówi prof. dr hab. inż. Adam Grochowalski z Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej.
Odnosząc się do kampanii Greenpeace zapytaliśmy o sytuację wojewódzkich inspektorów środowiska odpowiedzialnych za dwa objęte kampanią tereny.
Zgierz: zagrożona jakość wód
- Mieliśmy dużo szczęścia w czasie pożaru, że tak naprawdę, poza niedzielą 27 maja, kiedy to wystąpiło zjawisko inwersji i zawieszenia zanieczyszczeń we mgle na terenie gminy Aleksandrów Łódzki (ok. 3-4 godzin), oddziaływania dzięki wiatrowi i braku opadów nie było na najbliższą okolicę – mówi nam Krzysztof Wójcik, dyrektor Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Łodzi. Podkreśla jednak, że nic w przyrodzie nie ginie i zanieczyszczenia rozproszone wraz z wiatrem i deszczem przedostaną się do wód. Oddziaływanie pożaru zakreśli krąg poza granicami województwa, a może i kraju.
- W chmurze takiego dymu jest szereg substancji, od tlenków węgla, pyłu zawieszonego, przez WWA, na dioksynach i furanach kończąc(...). Obecnie największe zagrożenie to pozostałości spalonych i nadpalonych odpadów znajdujące się na terenie spółki/4532/ – oddziaływanie dotyczy głównie wpływu na wody powierzchniowe, gdzie wymywane substancje będą się dostawać poprzez sieć kanalizacji deszczowej do rzeki Wrzącej - opisuje problem Wójcik. Znaczne zanieczyszczenie tej rzeki (dopływ Sokołówki, która uchodzi do Bzury) zostało stwierdzone podczas doraźnej oceny stanu środowiska po pożarze, prowadzonej w pierwszych dniach lipca. Bzura jest objęta Państwowym Monitoringiem Środowiska (punkt w Karolewie, poniżej ujścia rzeki Sokołówki), stąd badania będą wykonywane do końca roku. Mają pozwolić na pomiar stężenia charakterystycznych dla wymywanych w trakcie akcji ratowniczej WWA. Związki te mogą się obecnie przedostawać do wody z terenu spółki, choćby w wyniku opadów deszczu.
Jak podaje WIOŚ, badania doraźne, poza opisanym skażeniem rzeki, wskazują, że incydent nie miał znaczącego wpływu na okoliczne tereny. Potwierdziły to badania gruntu prowadzone przez wojsko/4788/w gminach Aleksandrów, Lutomiersk i Konstantynów oraz badania owoców z gospodarstw rolnych wykonane przez WSSE w Łodzi. Całości oddziaływania nie można jednak jeszcze ocenić.
- Oczywiście pozostaje jeszcze kwestia oceny wpływu na gleby na terenie spółki i - jak to podniósł Greenpeace - kwestia szkody w środowisku. To jednak jest dalsza kwestia – aby ocenić szkodę w środowisku należy przeprowadzić rzetelne i kompleksowe badania dopiero po usunięciu z terenu zalegających odpadów – stwierdza Wójcik.
Kto i kiedy usunie odpady – tego nie wiadomo. - Prezydent Zgierza wszczął postępowanie w trybie art. 26 ustawy o odpadach, wiem też, że starosta rozważa wszczęcie w trybie tzw. odpadów z wypadków (moim zdaniem lepsza procedura, zwłaszcza kiedy egzekucja okazałaby się nieskuteczna – wtedy WFOŚiGW w Łodzi mógłby dofinansować ich usunięcie). Jak to się ostatecznie rozstrzygnie, nie wiem – komentuje. Cały proces z pewnością „chwilę potrwa”.
Trzebinia – analiza trwa
- Nie stwierdzono żadnych zagrożeń mogących mieć wpływ na zdrowie mieszkańców – informuje nas z kolei Magdalena Gala, rzecznik prasowy WIOŚ w Krakowie.
- Jeśli chodzi o cieki wodne, sprawę badamy własnymi siłami, dotąd analizy przeprowadziło Regionalne Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji oraz WIOŚ. Oczywiście poziom skażenia był wysoki tuż po pożarze, co było związane także z samą akcją ratunkową. Odnotowano przekroczenia niektórych metali ciężkich. Analizując wyniki w przekroju czasowym mogę powiedzieć, że jakość wody powraca do stanu sprzed zdarzenia – informuje nas Wiesław Domin, dyrektor Wydziału ochrony środowiska w starostwie powiatowym w Chrzanowie.
Starostwo obecnie stara się o środki na usunięcie odpadu powypadkowego. - Złożyliśmy wniosek do WFOŚiGW w Krakowie o zapewnienie środków na [jego – przyp.red.] usunięcie w trybie art. 101 ustawy o odpadach. Czekamy na decyzję w tej sprawie – mówi Domin.
- Spalone i nadpalone odpady zostaną przekazane do zakładu utylizacji, który je przetworzy. Po zakończeniu tego etapu, pobrane zostaną zgodnie z obowiązującą procedurą próbki gleby i w oparciu o wyniki zostanie podjęta decyzja o potrzebie rekultywacji/4458/ tych gruntów – wyjaśnia Magdalena Gala.
Jakość badań pod znakiem zapytania?
Zanim odpady zostaną usunięte minie trochę czasu, więc starostwo zleciło badania Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Naukowcy sporządzili model przestrzenny i wytypowali odpowiednie miejsca, z których w ubiegłym tygodniu pobrali próbki. Chodzi zarówno o próbki odpadów, jak i gleby z terenu składowiska, a także gleby z sąsiadujących ze składowiskiem ogródków działkowych2. Analiza obejmie stężenia metali ciężkich, węglowodorów, a także ich odporność na wymywalność. Ostatni parametr jest istotny, bo zdolności migracyjne są kluczowe przy analizie wpływu danego zanieczyszczenia na środowisko. Wyniki mają spłynąć do połowy sierpnia. W ramach współpracy ze starostwem, WIOŚ w Krakowie przeanalizuje wpływ zdarzenia na jakość gleby.
Małopolski inspektorat ma wątpliwości co do rzetelności przeprowadzonych przez Greenpeace badań. Zarzuca m.in. zbyt małą liczbę prób i brak określenia głębokości ich poboru oraz złą interpretację stężeń WWA. Bardzo podwyższona zawartość metali ciężkich przy niskiej zawartości WWA oraz ich forma chemiczna - zdaniem WIOŚ - sugeruje, że do analizy „wraz z nawierzchnią gleby [pobrano – przyp. red.] fragmenty siatek metalowych, którymi są wzmacniane opony”. Stanowisko WIOŚ z pełną argumentacją znajduje się tutaj.

Niezależnie od stopnia profesjonalizmu w poborze próbek, działania Greenpeace zwracają uwagę na istotny problem zanieczyszczenia środowiska spowodowanego pożarami odpadów/3673/.