Plastik w oceanach: fakty, skutki oraz nowe przepisy UE

© PE

Skutki jednorazowego używania i wyrzucania opakowań plastikowych są już wszędzie widoczne na wybrzeżach mórz i oceanów. Odpady plastikowe coraz bardziej zanieczyszczają oceany, a według jednej z ocen do roku 2050 w oceanach znajdzie się wagowo więcej plastiku niż ryb.

Nowe przepisy UE, przyjęte przez posłów 24 października br., podejmują kwestię utraconych narzędzi połowowych oraz dziesięciu najczęściej znajdowanych na wybrzeżach Europy jednorazowych produktów plastikowych. Te dwie grupy odpadów stanowią 70 proc. wszystkich odpadów morskich.

Główne fakty i problemy spowodowane przez odpady plastikowe w oceanach© PE

Wszyscy jedzą plastik

Plastik nie tylko zaśmieca wybrzeża, ale też szkodzi zwierzętom morskim, które zaplątują się w większe odpady, a mniejsze mylą z pożywieniem. Przyswajanie cząsteczek tworzyw sztucznych może powodować niewłaściwe trawienie normalnego pożywienia i przyciągać do ich organizmów toksyczne zanieczyszczenia chemiczne. Ludzie spożywają plastik występujący w łańcuchu pokarmowym. Wciąż nie wiadomo, w jaki sposób wpływa to na ludzkie zdrowie.

Odpady morskie powodują straty finansowe w sektorach oraz społecznościach uzależnionych od zasobów morza, ale również wśród producentów. Tylko 5 proc. wartości opakowań plastikowych pozostaje w obiegu – reszta jest dosłownie wyrzucana – co wskazuje na konieczność przyjęcia podejścia bardziej zorientowanego na recykling i ponowne użycie materiałów.

Co należy zrobić?

Najbardziej skutecznym sposobem rozwiązania tego problemu jest zapobieganie przedostawaniu się jeszcze większej ilości plastiku do oceanów. Jednorazowe produkty plastikowe są największą grupą odpadów znajdywanych na wybrzeżach morskich – produkty, takie jak plastikowe sztućce, butelki, niedopałki papierosów i patyczki kosmetyczne, stanowią prawie połowę wszystkich odpadów morskich.

Proponowane działania

Proponuje się całkowity zakaz używania jednorazowych produktów, dla których są już dostępne alternatywy w postaci innych materiałów: patyczki kosmetyczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów i patyczki do balonów. Posłowie do PE dodali również do listy oksydegradowalne produkty plastikowe i pojemniki na żywność typu fast food wykonane z polistyrenu.

Dla reszty produktów proponuje się szereg innych środków:

• ograniczenie stosowania pojemników na żywność o 25 proc. i filtrów papierosowych zawierających plastik o 50 proc. do roku 2025,
• wprowadzenie obowiązku dla producentów produktów takich jak owijki, filtry papierosowe, nawilżone chusteczki itp. pokrywania kosztów zarządzania odpadami oraz usuwania zanieczyszczeń (tzw. rozszerzona odpowiedzialność producentów),
• wyznaczenie minimalnego celu w zakresie selektywnego zbierania butelek na napoje na pułapie 90 proc. do roku 2025 (np. poprzez system zwrotu kaucji)
• stosowanie wymogów w zakresie etykietowania ręczników higienicznych, nawilżonych chusteczek i balonów, aby uczulić użytkowników na właściwą utylizację tych produktów,
• podnoszenie świadomości.

Jeśli chodzi o narzędzia połowowe, które stanowią 27 proc. odpadów morskich, producenci będą musieli pokryć koszty zarządzania odpadami pochodzącymi z portowych urządzeń odbiorczych. Państwa UE powinny zbierać rocznie co najmniej 50 proc. z zagubionych narzędzi połowowych i utylizować 15 proc. tej ilości do roku 2025.

Dalsze kroki

Rada będzie musiała wyrazić swoje stanowisko w głosowaniu zanim Parlament będzie mógł rozpocząć negocjacje z państwami członkowskimi.

Źródło: PE