Smog w Polsce ma się doskonale – ocenia Polski Alarm Smogowy

© Marc

Dwa lata temu rząd ogłosił 15-punktowy program⁽¹⁾, którego celem miało być rozwiązanie problemu smogu w Polsce. Polski Alarm Smogowy (PAS) po raz trzeci dokonał oceny, jak wygląda realizacja rządowych obietnic. Wskazano w niej, że choć w części punktów poczyniono postępy, nadal konieczne są daleko idące zmiany.

Lex imperfecta

- Wielkim nieobecnym w rekomendacjach rządu jest stworzenie skutecznych mechanizmów egzekucji i kontroli przestrzegania prawa – przekonywał podczas konferencji prasowej Andrzej Guła, lider PAS. - Powstaje wiele przepisów, programów, które po dwóch latach obowiązywania okazują się przepisami martwymi. W Polsce specjalizujemy się w tworzeniu niedoskonałego prawa (lex imperfecta) – dodał.

Dobrym tego przykładem są regulacje określające normy emisyjne kotłów i normy jakości węgla. Rząd wprowadził zakaz sprzedaży pozaklasowych kotłów, czyli tzw. „kopciuchów”, ale luki w prawie i brak mechanizmów kontroli przez Inspekcję Handlową sprawiają, że „kopciuchy” są wciąż dostępne w obrocie handlowym. Podobnie jest z normami jakości węgla. Wprawdzie Sejm nałożył obowiązek wystawiania świadectw jakości węgla, ale mimo tego wielu sprzedawców ignoruje nowe przepisy.

Wielką szansą na rozwiązanie problemu niskiej emisji byłoby wykorzystanie potencjału ciepłownictwa systemowego. - Nie odnotowaliśmy żadnych prac legislacyjnych w kwestii obowiązkowego podłączenia gospodarstw domowych do sieci ciepłowniczych. Takie regulacje obowiązują w krajach skandynawskich, np. Danii i sprawdzają się doskonale – przekonywał Guła.

Transport: oceny od wysokiej do niskiej

Wysoko oceniono wprowadzanie mechanizmów zachęt dla transportu niskoemisyjnego, ale już w obszarach dotyczących klinów napowietrzających miasta oraz kontroli i dokumentacji jakości spalin samochodowych zauważono wręcz regres. PAS ocenił, że skandaliczna jest rezygnacja z przyjęcia przepisów zaostrzających karanie za wycinanie filtrów DPF czy zaniechanie prac nad uszczelnieniem kontroli i dokumentacji jakości spalin samochodowych. - Legislator rezygnując z uchwalenia prawa, które zabroniłoby wycinania filtrów DPF, wysłał sygnał, że można to robić bezkarnie. Z informacji uzyskanych w warsztatach samochodowych wiemy, że niestety proceder wycinania filtrów DPF w Polsce ma charakter masowy – stwierdził Andrzej Guła.

Program Czyste Powietrze – wymaga modyfikacji

W ocenie PAS Czyste Powietrze - program dopłat do ocieplenia domów i wymiany źródła ciepła skierowany do właścicieli domów jednorodzinnych - generalnie jest dobrym krokiem, wymaga jednak modyfikacji. Zauważono, że nie zadbano o właściwe kanały dotarcia do beneficjenta. Zamiast gminom, dystrybucję środków powierzono 16 wojewódzkim funduszom ochrony środowiska, które nie są przygotowane do obsługi setek tysięcy beneficjentów. Z informacji PAS wynika, że znacząco utrudnia to szybkie złożenie wniosku.

Okres trwałości kotłów węglowych szacuje się na 15-20 lat, co oznacza, że naturalne tempo wymiany kotłów węglowych w domach jest dużo większe, niż to szacowane przez Program⁽²⁾. Dane rynkowe wskazują, że rocznie w cyklu naturalnym wymienianych jest ok. 150 tys. kotłów. Jeśli program nie przyspieszy tempa modernizacji, oznaczać to będzie, że program jest chybiony. - Skorzystają z niego ludzie, którzy i tak musieliby te kotły wymienić - przekonywał lider PAS. - Zupełnym kuriozum jest dofinansowanie kotłów na paliwa stałe dla nowo powstałych budynków, bo to oznacza wydawanie publicznych pieniędzy na nowe źródła emisji – dodał.

Ulgi podatkowe – poszerzyć krąg

PAS pozytywnie ocenił wprowadzenie ulgi podatkowej dla tych, którzy chcą wymienić kocioł czy ocieplić dom, ale za ogromne niedopatrzenie uznał fakt, że program dotacyjny oraz ulga przeznaczone są jedynie dla domów jednorodzinnych. Osoby mieszkające w domach wielorodzinnych i używające paliw stałych (zazwyczaj w piecach kaflowych) zostały pozbawione wsparcia przy wymianie źródła ogrzewania. W wielu województwach jest to poważny problem społeczny, głównie dla mieszkańców kamienic.

Obniżenie progów alarmów smogowych

Zastępca prezesa Zarządu NFOŚiGW Piotr Woźny zapowiedział, że w ministerstwach: zdrowia i środowiska trwają pracę nad obniżeniem progów alarmów smogowych. Poziom pyłów w powietrzu, który w innych krajach europejskich wymusza ogłoszenie alarmu smogowego w Polsce uchodzi za akceptowalny. We Francji ogłasza się alarm smogowy przy średnim dobowym zanieczyszczeniu pyłem PM10 wynoszącym 80 µg/m3, w Holandii i na Węgrzech przy 100 µg/m3, w Czechach i na Słowacji przy 150 µg/m3, natomiast w Polsce ogłaszany jest dopiero, gdy stężenia osiągną średniodobową wartość 300 µg/m3. Polski Alarm Smogowy od kilku lat apeluje o obniżenie poziomów alarmowych w Polsce, więc przyjmuje te zapowiedzi z zadowoleniem.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji