Nowe zasady handlu uprawnieniami do emisji od 2021 roku

© Seroma72

Rada Europejska wyznaczyła nowy cel redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2030, który wynosi co najmniej 40 proc. w porównaniu z poziomem z roku 1990. Rozkłada się to na dwa komponenty, czyli system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) oraz sektory spoza systemu. W ramach systemu redukcja ma nastąpić o 43 proc. poprzez stałe zmniejszanie uprawnień na rynku. Ten wymóg skutkuje potrzebą rewizji EU ETS od nowego okresu rozliczeniowego, czyli po 2020 r.

Podczas konferencji „VI Emission and Energy Trading Summit” zorganizowanej przez CBE Polska zostały przedstawione główne założenia nowej regulacji. Paweł Różycki, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Powietrza i Zmian Klimatu w Ministerstwie Środowiska, wyjaśniał, że „stałe zmniejszenie uprawnień, które w obecnym okresie rozliczeniowym polega na tym, że corocznie jest zmniejszane o 1,74 proc., od 2021 r. ulegnie zmianie, bowiem wskaźnik redukcyjny wzrośnie do 2,2 proc. Jest to zasadnicza zmiana, która ma wymusić inwestycje w technologie niskoemisyjne i ograniczenie emisji.”. Zostanie utrzymana natomiast ochrona przed ucieczką emisji w formie bezpłatnych uprawnień do emisji, ich przydział nie wygaśnie, ale będzie odbywał się na podstawie innych wskaźników. Są one uaktualniane i będą obowiązywały w kolejnym okresie rozliczeniowym. Są to tzw. benchmarki dla przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji. Aktualizacja benchmarków polegać będzie na tym, że okresowo będą one poddawane przeglądowi stosownie do postępu technologicznego w poszczególnych sektorach przemysłu. - Zmiany w przydziałach będą odbywały się corocznie, czyli de facto nowy przydział uprawnień zapewni lepsze dostosowanie do zmieniających się poziomów produkcji w różnych sektorach – przekonywał Różycki.

Instrument dla mniej zamożnych, czyli m.in. dla Polski

Państwa członkowskie, których PKB w przeliczeniu na mieszkańca wynosi poniżej 60 proc. średniej UE, mogą zdecydować się na dalsze przydzielanie bezpłatnych uprawnień sektorowi energetycznemu do 2030 r. Przydział ten będzie jednak oparty o inne zasady niż obowiązujące w obecnym okresie. Z kolei istniejący instrument finansowania NER300 zostanie przedłużony, ale przybierze formę Funduszu Innowacyjności. Jego maksymalna wielkość to 500 mln uprawnień do emisji. Ma stanowić wsparcie m.in. dla technologii CCS, CCU, OZE. Zakłada się, że będzie można uzyskać wsparcie w wysokości 60 proc. kosztów projektu.

Jaka pula aukcyjna, a ile bezpłatnych uprawnień?

Udział uprawnień do sprzedaży na aukcjach wynosić będzie 57 proc. całkowitej puli uprawnień do emisji przy wartości 43 proc. uprawnień do emisji przydzielanych bezpłatnie dla przemysłu. - Ta liczba 43 proc. może się minimalnie zmieniać, w zależności od zapotrzebowania. Jeśli okaże się, że przemysł potrzebuje więcej bezpłatnych uprawnień, to ta pula będzie mogła się zwiększyć o 3 proc. i wtedy procentowo będzie to rachunek 54 proc. do 46 proc. Ten mechanizm ma zapobiegać konieczności stosowania tzw. międzysektorowego współczynnika korygującego, który w obecnym okresie w dosyć znaczący sposób ograniczał liczbę bezpłatnych uprawnień przydzielanych przemysłowi – wyjaśniał Różycki.

Derogacja dla energetyki

Wsparcie dla energetyki będzie dalej przyznawane, ale już w innej formie. Co do zasady Polska może przeznaczyć 40 proc. puli aukcyjnej na bezpłatne przydziały dla energetyki, ta pula będzie mogła jednak być zwiększona nawet do 60 proc. Listy projektów o wartości poniżej 12,5 mln EUR wybierane przez państwo na podstawie obiektywnych kryteriów mają być przekazane do KE do 30 czerwca 2019 r, natomiast projekty o wartości powyżej 12,5 mln EUR mają być wyłaniane w drodze tzw. przetargu konkurencyjnego. Państwo członkowskie musi opracować i wdrożyć zasady przeprowadzania takiego przetargu.

Fundusz Modernizacyjny (FM)

- Kolejny sposób wsparcia to Fundusz Modernizacyjny na który zostanie przeznaczone 2 proc. całkowitej puli uprawnień z możliwością zwiększenia o dodatkowe 0,5 proc. w przypadku, gdy nie będzie potrzeby dorzucenia uprawnień dla przemysłu – wyjaśniał Różycki. Projekty będą oceniane przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) i Komisję Europejską (KE), ale pierwszym strażnikiem będzie tutaj EBI, który ma oceniać, czy projekty znajdują się na tzw. liście podstawowej wymienionej w dyrektywie, czy też są spoza tej listy i wtedy taki projekt będzie musiał być poddany ocenie komitetu nadzorującego, który zostanie utworzony z przedstawicieli wszystkich państw beneficjentów FM, trzech państw niebędących beneficjentami, KE, EBI. Ostateczną decyzję podejmuje KE. W jaki sposób będzie to zorganizowane na poziomie krajowym, to jeszcze nie zostało przesądzone. - Myślimy w MŚ o kilku rozwiązaniach, w tym przede wszystkim o opracowaniu programów ramowych, które pozwoliłyby nie poddawać każdego projektu osobno ocenie KE – podkreślał dyrektor.

Co znajduje się na liście podstawowej FM?

W wyniku negocjacji na liście podstawowej znalazło się szerokie spektrum projektów. Jest tu m.in.

• wytwarzanie i wykorzystanie energii z OZE,
• poprawa efektywności energetycznej (z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z węgla),
• magazynowanie energii,
• modernizacja sieci energetycznych (w tym sieci ciepłownicze, sieci przesyłowe),
• zwiększenie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi,
• a także projekty wykraczające dotąd poza finasowanie ETS, mianowicie wspieranie przemian społecznych w rejonach uzależnionych od węgla oraz inwestycje w efektywność energetyczną w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów.

W MŚ trwają prace nad nowelizacją ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, która już przewiduje częściową transpozycję dyrektywy ETS.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji