Paweł GojżewskiDyrektor zarządzający w EKODREN- Naturalne Systemy Oczyszczania
Na rynku funkcjonuje wiele firm oferujących urządzenia będące składowymi systemu przydomowych oczyszczalni ścieków. W zasadzie w ciągu ostatnich 10 lat nastąpił duży skok technologiczny w tym segmencie rynku. Na co należy więc w pierwszej kolejności zwrócić uwagę przy wyborze urządzenia? Dobrym punktem wyjścia jest sprawdzenie, czy urządzenie jest certyfikowane i czy zostało przebadane przez laboratorium notyfikowane.
Parametry badane w laboratorium
W Polsce certyfikacją i wykonaniem wstępnych badań typu przydomowych oczyszczalni ścieków zajmuje się tylko jeden ośrodek - Instytut Techniki Budowlanej. Uzyskanie zgodności ze zharmonozowaną normą PN-EN 12566-3+A2:2013-10 (Małe oczyszczalnie ścieków dla obliczeniowej liczby mieszkańców (OLM) do 50. Część 3: Kontenerowe i/lub montowane na miejscu przydomowe oczyszczalnie ścieków) jest procesem skomplikowanym, wymagającym badań przez notyfikowane laboratorium. Badania obejmują szereg parametrów, tj. skuteczność oczyszczania, zużycie energii, wodoszczelność, wytrzymałość konstrukcji, reakcje na ogień, uwalnianie szkodliwych substancji, trwałość. Z każdego z tych badań powstaje szczegółowy raport. Najdłużej trwa badanie skuteczności oczyszczania. Według zapisów normy próbki ścieków do analizy fizyko-chemicznych powinny być pobierane na dopływie i odpływie do oczyszczalni, a całkowity okres badań wynosi 38 tygodni. Do okresu trwania badań nie zalicza się okresu rozruchu oczyszczalni. Jeśli wyniki badań są zgodne z wymaganiami normy PN-EN 12566-3+A2:2013-10, producent jest uprawniony do wystawienia deklaracji właściwości użytkowej (DWU) takiej oczyszczalni i oznakowania jej znakiem CE.
Norma a rozporządzenie
Należy nadmienić, iż norma EN 12566-3 nie określa wymagań dot. poziomu redukcji zanieczyszczeń. Oznakowanie CE oraz uzyskane wskaźniki redukcji zanieczyszczeń nie oznaczają automatycznie spełnienia wymogów dotyczących jakości ścieków oczyszczonych w danym kraju.
Określają je dodatkowe uregulowania krajowe, w Polsce załącznik nr 2 do - rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić́ przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, tj.:
- BZT5 - 40 mg O2/l
- ChZT - 150 mg O2/l
- Z - 50 mg/l
- Nog - 30 mg/l
- Fosfor ogólny - 5 mg/l
Uwaga na oszustów na rynku
Urządzenia posiadające znak CE są dopuszczone do obrotu i mogą być sprzedawane na terenie całej Unii Europejskiej. Jednak niestety skala montowanych przez firmy instalacyjne przydomowych oczyszczalni ścieków, niemających dopuszczenia do zastosowania w budownictwie lub niespełniających obowiązujących przepisów, jest duża. Głównie w obszarze inwestycji zlecanych przez indywidulanych inwestorów. Jednak w przypadku inwestycji gminnych dotyczących przydomowych oczyszczalni ścieków, a korzystających z dofinansowania np. ze środków unijnych, inwestor (gmina) powinien być szczególnie czujny i mieć świadomość obowiązywania normy PN-EN 12566-3+A2:2013-10. Brak prawidłowo przeprowadzonych badań oraz raportów z laboratorium notyfikowanego potwierdzających zgodność urządzeń z normą oraz wymaganiami inwestora, może bowiem nastręczać liczne problemy przy rozliczeniach finansowych dopłat pochodzących ze środków unijnych. Tekst normy PN-EN 12566-3+A2:2013-10 jest napisany trudnym, technicznym językiem, do tego jest dostępny jedynie w języku angielskim, co również sprzyja wielu nadużyciom. Zdarza się, że firmy przystępując do przetargu deklarują, iż dany produkt spełnia wymagania dot. skuteczności oczyszczania, co w rzeczywistości często nie jest prawdą. Gminy zaś zazwyczaj nie posiadają odpowiednich ekspertów, którzy mogliby to zweryfikować.
Zanim podejmiesz decyzję
Na co jeszcze należy zwrócić uwagę? Na pewno nie tylko na cenę, ale i na takie aspekty, jak energochłonność, trwałość, harmonogram serwisowania. Warto dokładnie przeanalizować parametry, które określa producent w instrukcji obsługi pod kątem swojej indywidualnej sytuacji. Urządzenie musi być dopasowane do warunków wodno-gruntowych działki, liczby mieszkańców i do przewidywanego dziennego zużycia wody w gospodarstwie domowym. Instalator powinien zadać szereg pytań (m.in. o styl życia domowników), jaka jest głębokość wyjścia kanalizacji z budynku (bo im głębiej wychodzi kanalizacja, tym głębiej trzeba będzie posadowić zbiornik oczyszczalni, który musi mieć odpowiednio wytrzymałą konstrukcję) i na tej podstawie zaproponować optymalne rozwiązanie. Z mojej wieloletniej praktyki wynika, iż to samo urządzenie, pracujące w innym gospodarstwie domowym, z powodu różnic w składzie ścieków surowych, będzie osiągało różny efekt ekologiczny. Dlatego bardzo ważne jest regularne serwisowanie oraz wywożenie osadu z przydomowych oczyszczalni ścieków.
Badanie oczyszczonych ścieków
W przypadku oczyszczalni komunalnych/lokalnych wymagany jest ciągły monitoring parametrów ścieku oczyszczonego. W przypadku przydomowych oczyszczalni ścieków sytuacja jest odmienna. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, indywidualni użytkownicy nie mają prawnego obowiązku przeprowadzania badań jakości ścieku oczyszczonego w przydomowej instalacji. Wyjątkiem są inwestycje współfinansowane z funduszy europejskich, NFOŚiG lub WFOŚiGW. Tu standardy są zazwyczaj wyższe. Często obligatoryjne są badania parametrów ścieku oczyszczonego (wykonywane przez laboratorium akredytowane raz w roku) przez okres co najmniej 5 lat. W innych krajach europejskich badanie próbek ścieku oczyszczonego jest regulowanym prawem obowiązkiem właściciela przydomowej oczyszczalni ścieków. Można się spodziewać, że i w Polsce taki wymóg zostanie również wprowadzony w perspektywie kilku lat.
Paweł Gojżewski
