Kontrowersje wokół zmiany granic Świętokrzyskiego Parku Narodowego

Organizacje społeczne obawiają się, że planowana zmiana granic Świętokrzyskiego Parku Narodowego⁽¹⁾ utrudni ochronę przyrody na Świętym Krzyżu. Według resortu środowiska nie ma obawy, że po wprowadzeniu nowej regulacji nastąpią niekorzystne zmiany środowiskowe.

MŚ: konieczność aktualizacji przebiegu granic parku

Ministerstwo Środowiska przygotowało projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Świętokrzyskiego Parku Narodowego (ŚPN)⁽²⁾. Określa on granice parku i jego otuliny. Jak poinformował we wtorek PAP Wydział Komunikacji Medialnej resortu środowiska, zmiana granic ŚPN wynika z konieczności aktualizacji ich przebiegu.

Wskazano, że poprzednie rozporządzenie z 1996 r. nie uwzględnia kolejnych zmiany struktury własności gruntów w granicach parku, wynikających z prowadzonych wykupów gruntów obcych. Zmieniły się też przepisy, na których mocy parki narodowe uzyskały prawo użytkowania wieczystego nieruchomości będących dotąd w ich trwałym zarządzie. Nowe rozporządzenie ma uporządkować stan prawny dzięki aktualizacji danych ewidencyjnych nieruchomości w ŚPN i w jego otulinie.

Korekta granic parku ma dotyczyć m.in. wyłączenia z jego obszaru nieruchomości, które "bezpowrotnie utraciły wartości przyrodnicze" (są na nich m.in. zabudowania i ciągi komunikacyjne). Chodzi o działki na szycie Świętego Krzyża (Łyśca) – drugiego co do wysokości wzniesienia Gór Świętokrzyskich – z m.in. bazyliką i z zabudowaniami klasztornymi.

Tutejszym sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego opiekują się Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. Zakonnicy od dawna zabiegają o prawo do odzyskania części zabudowań klasztornych – m.in. tzw. szpitalika i budynku, gdzie działa Muzeum Przyrodnicze ŚPN. Według lokalnych mediów, zmiana granic parku spowoduje, że ŚPN straci prawo do użytkowania wieczystego tych terenów, a oblaci będą mogli starać się o ich wykupienie.

ŚPN planuje wybudować u podnóża Świętego Krzyża – w Nowej Słupi – swoje Centrum Edukacji Przyrodniczej, które zastąpi obecne muzeum. Z kolei zakon odzyskane budynki chciałby przeznaczyć m.in. na bibliotekę, skryptorium, a także urządzić w niech miejsca noclegowe dla pielgrzymów i turystów.

Internetowa petycja przeciwko zmianom

Plany wyłączenia z granic ŚPN terenów na Świętym Krzyżu od kilku tygodni krytykują różne środowiska. Internetową petycję w tej sprawie podpisało ponad 2,8 tys. osób, a uchwałę z tym związaną przyjął świętokrzyski KOD.

We wtorek w Kielcach podczas briefingu prasowego stanowisko krytykujące pomysł zmniejszania parku zaprezentowali przedstawiciele Lewicy Razem, Stowarzyszenia Wspólna Polska (złożone z b. działaczy Wiosny) i Obywateli RP. W liście zaapelowano, aby powstrzymać "niegodziwy proceder" zmiany granic parku, a w konsekwencji – jak podano – przekazania tych terenów Kościołowi czy "komukolwiek innemu". Inicjatorzy listu obawiają się, że ewentualne przyszłe inwestycje na tym terenie i zwiększony ruch pielgrzymów mogą zagrozić przyrodzie.

Sejmik Województwa Świętokrzyskiego przyjął uchwałę w sprawie zmiany granic

W maju uchwałę w sprawie uzgodnienia zmiany granic ŚPN przyjął Sejmik Województwa Świętokrzyskiego. Jego przewodniczący Andrzej Pruś powiedział we wtorek dziennikarzom, że był to element konsultacji nowego rozporządzenia resortu środowiska z samorządami. - Z treści tej uchwały, jej uzasadnienia i załączników wynika jednoznacznie, w jakich częściach park zwiększa swoje terytorium, a jakie części są z niego wyłączane – wyjaśniał.

Dodał, że utwardzone otoczenie budynków na Świętym Krzyżu i same budynki, jako tereny zagospodarowane, nie były dotąd wprost chronione przez przyrodników – stąd konieczność uporządkowania granic parku. Jak mówił, oprócz wyłączenia z ŚPN ok. 5 ha gruntów na Świętym Krzyżu, w granice parku będą włączone inne tereny, także nowe tereny w jego otulinie.

Pruś zaznaczył, że przedsięwzięcie jest także uporządkowaniem stanu prawnego wynikającego z zaszłości historycznych, bo teren ten kiedyś należał do Kościoła.

- Jeżeli do tej pory przez kilkaset lat obecność zakonu na Świętym Krzyżu nie zdegradowała tamtejszej przyrody, to nie sądzę, by teraz, po jakichkolwiek zmianach, nawet terytorialnych, do tego doszło – ocenił.

Ocena skutków regulacji

Resort środowiska wskazał, że dla projektu zmiany granic ŚPN została opracowana ocena skutków regulacji – nie wykazała ona powstania niekorzystnych zmian środowiskowych dla chronionej przyrody parku po wejściu w życie rozporządzenia. Podobnie nie wykazano negatywnego wpływu na funkcjonowanie samego ŚPN.

- Nie jest prawdą, że klasztor na Świętym Krzyżu znajduje się w strefie ochrony ścisłej. Nie wynika to także z projektu planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego. W projekcie tego dokumentu wyraźnie zapisano, że zabudowania klasztorne znajdują się w strefie ochrony krajobrazowej. Pewne nieporozumienie może wynikać z faktu, że w pobliżu zabudowań klasztoru jest zlokalizowany obszar ochrony ścisłej o nazwie "Łysica – Święty Krzyż", jednak nie obejmuje on zabudowań klasztoru – podkreślił resort.

Zaznaczono też, że zmiana granic ŚPN nie wpłynie na zwiększenie ruchu turystycznego na jego terenie, "bowiem zostaną zachowane dotychczasowe zasady udostępnienia obszaru Parku, określane w innych przepisach" takich jak np. plan ochrony, zadania ochronne, regulamin udostępnienia parku.

Dodano, że zgodnie z prawem, nieruchomości będące własnością Skarbu Państwa wyłączane z granic parku narodowego są przekazywane do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, którym administruje właściwy miejscowo starosta. Do tego organu będą należały również wszelkie decyzje dotyczące przeznaczenia i zagospodarowania nieruchomości wyłączonych z granic parku. (PAP)