Szara strefa w branży odpadowej ma się wciąż dobrze

© freshidea

Powyższe dane zostały przedstawione podczas konferencji pt. ”Gospodarka odpadami – skuteczny nadzór i kontrola, czyli jak ograniczyć szarą strefę” w Krajowej Izbie Gospodarczej. Wskazano, że lista zidentyfikowanych nieprawidłowości jest długa. Po pierwsze kuleje rzetelna ewidencja odpadów, co sprzyja takim praktykom, jak krótkotrwałe magazynowanie i następnie porzucanie, podpalanie, wypełnianie wyrobisk odpadami, wreszcie tzw. handlowanie kwitami, czyli „wirtualny” obieg dokumentów potwierdzających fikcyjny recykling. Kuleją również sprawozdawczość dotycząca gospodarowania odpadami i naliczanie opłat za korzystanie ze środowiska oraz mało skuteczna egzekucja.

Liczby, które działają na wyobraźnię

Tylko w 2018 r. Inspekcja Ochrony Środowiska ujawniła 471 przypadków nielegalnych działań w gospodarce odpadami: niezgodnego z prawem spalania oraz niewłaściwej rekultywacji wyrobisk i porzucania odpadów. Masa nielegalnie zdeponowanych odpadów w zinwentaryzowanych w Polsce nielegalnych miejscach ich porzucenia to ponad 3,25 mln ton, a przewidywany koszt ich usunięcia to 1,45 mld zł. Choćby to pokazuje, że koszty nieszczelnego systemu ponosimy wszyscy. Krzysztof Kawczyński, przewodniczący Komitetu Ochrony Środowiska w Krajowej Izbie Gospodarczej, podkreślił, że zgodnie z danymi w 2016 roku szara strefa w polskiej gospodarce była szacowana na 20 proc., podczas gdy w całej UE było to 12 proc., a w państwach "starej piętnastki" było to 5-6 proc. W jego opinii łączne straty wynikające z istnienia szarej strefy w polskiej gospodarce (z róznych obszarów) mogą sięgać od 260 do 390 mld zł.

Środki zaradcze

Wywołany do odpowiedzi minister środowiska Henryk Kowalczyk stwierdził, że działania ograniczające nieprawidłowości w gospodarce odpadami zostały już podjęte – przede wszystkim poprzez nowelizacje ustaw o odpadach, o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Wskazał na obowiązek posiadania zabezpieczenia roszczeń dla podmiotów prowadzących zbieranie i przetwarzanie odpadów, prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsc magazynowania lub składowania odpadów oraz ochrony przeciwpożarowej miejsc magazynowania odpadów. Jednak to wzmocnienie kompetencji Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) jest tym działaniem, które może przynieść istotną wartość w ograniczaniu szarej strefy. Krzysztof Kawczyński wskazał, że przedsiębiorcy od dawna już apelowali o wzmocnienie uprawnień IOŚ i z wielkim zadowoleniem przyjmują działania rządu w tym zakresie. Generalnie zgadzają się co do obranego kierunku zmian, różnią się w pewnych kwestiach co do szczegółów.

Rusza pilotaż w BDO

Elektroniczna ewidencja odpadów ma istotnie wpłynąć na uszczelnienie systemu. Krystian Szczepański, dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska – Polskiego Instytutu Badawczego, stwierdził, że Baza Danych Odpadowych zostanie uruchomiona 1 stycznia 2020 r., mimo iż „wiele kłód jest rzucanych pod nogi”. Przyznał, że będzie to nowy obowiązek dla branży, ale zapewnił, że dokłada wszelkich starań, by był to możliwie uproszczony i przyjazny dla użytkowników system. – Moduł umożliwi uzyskanie aktualnej informacji na temat ilości odbieranych, zbieranych i transportowanych odpadów oraz miejsca ich przekazania i przetwarzania. Operacje przeprowadzane w module ewidencji będą odbywać się „na żywo”, „na bieżąco”. Polegać to będzie na tym, że podmiot, który chce przekazać odpady, już przed ich przekazaniem będzie musiał wystawić Kartę przekazania odpadów/Kartę przekazania odpadów komunalnych (KPO/KPOK) elektronicznie w BDO. Taka Karta po zatwierdzeniu będzie cały czas widoczna w systemie – wyjaśnił. Wkrótce ruszy pilotaż, który pokaże, jak w praktyce działa moduł. Dyrektor Szczepański apeluje, by przedsiębiorcy już dziś rejestrowali się w systemie i zapewnia, że od 1 stycznia 2020 r. zostanie wprowadzona rejestracja w formie elektronicznej.

Krzysztof Kawczyński skonkludował, że podjęte dotychczas działania przyniosły ten skutek, że szara strefa w branży odpadowej co prawda nie zmniejszyła się jeszcze, ale już nie przyrasta, co jest bardzo pozytywnym trendem.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji