Wytyczne KE: jak zarządzać odpadami, w tym medycznymi, w czasach COVID-19

© Nadya So

Właściwa gospodarka odpadami to taka, która jest zgodna z hierarchią postępowania z odpadami i zapewniająca nieprzerwaną ciągłość odbioru odpadów. Także w sytuacji pandemii, kiedy mamy do czynienia ze zwiększoną ilością odpadów pochodzących z gospodarstw domowych i placówek medycznych. Szacuje się, że każdy obywatel UE średnio produkuje prawie połowę tony odpadów komunalnych w roku, co daje więcej niż 20 kg odpadów komunalnych na każde gospodarstwo domowe tygodniowo. Zaś całkowita roczna ilość wytwarzanych odpadów w UE wynosi 5 ton na jednego mieszkańca! Nic więc dziwnego, że KE w swoim dokumencie⁽¹⁾ podkreśla, że ciągłość świadczenia usług przez branżą odpadową ma bezpośredni wpływ na zdrowie, środowisko i gospodarkę.

Czytaj także: Transgraniczne przemieszczanie odpadów w warunkach epidemii

Selektywna zbiórka podstawą

KE argumentuje, że zapobieganie zakłóceniom w selektywnej zbiórce odpadów jest ważne z różnych powodów. Po pierwsze po to, by infrastruktura służąca do zbiórki i przetwarzania odpadów resztkowych nie była nadmiernie obciążona – bo w razie jej niewydolności, bylibyśmy w jeszcze większym kłopocie, również epidemiologicznym. Priorytetem jest więc zachowanie optymalnej częstotliwości odbierania odpadów resztkowych i bio, choć dopuszcza się możliwość, czasowego skorygowania częstotliwości zbierania suchych surowców wtórnych (np. zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny lub odpady wielkogabarytowe. I to się w Polsce w praktyce dzieje.

Czytaj: Jak postępować z odpadami w czasie epidemii? Są wytyczne resortu

Odpady medyczne – do kontroli

KE uczula, by państwa członkowskie zapewniły właściwe planowanie przepustowości w zakresie przetwarzania i - w razie konieczności - składowania odpadów medycznych. – W przypadku zakłóceń w przetwarzaniu wynikających z braku wyspecjalizowanych zdolności w zakresie unieszkodliwiania lub spalania odpadów medycznych, najważniejsze jest, aby odpady były bezpiecznie składowane tymczasowo do czasu rozwiązania kwestii zdolności. Przechowywanie powinno uwzględniać stosowanie szczelnych pojemników w miejscach zabezpieczonych, do których dostęp ma jedynie upoważniony personel. Wewnętrzne i zewnętrzne powierzchnie pojemników powinny być zabezpieczone odpowiednim środkiem dezynfekującym. Pojemniki powinny być przechowywane lokalnie. Może być wymagana dodatkowa zdolność do przetwarzania odpadów medycznych w celu uporania się z ich właściwościami zakaźnymi – czytamy w dokumencie.

W przypadku zaś wyjątkowego zezwolenia na alternatywne procesy przetwarzania odpadów medycznych przez państwo członkowskie, KE wskazuje, by były one zgodne z prawem UE i obowiązującymi przepisami krajowymi. W tym w stanach awaryjnych powinny zapewnić, aby w przypadku, gdy takie procesy mają mniej korzystny ogólny wpływ na środowisko niż normalna praktyka, ich stosowanie było ograniczone w czasie i bezwzględnie konieczne w celu zaradzenia stwierdzonym brakom w zakresie możliwości składowania i przetwarzania.

Komisja zapowiedziała, że oczekuje od państw członkowskich udzielenia informacji na temat obecnej sytuacji i planowania w zakresie zbierania, składowania, przetwarzania i ewentualnego przemieszczania odpadów medycznych w kontekście obecnego kryzysu.

Fundusze do wzięcia

W latach 2014-2020 państwa członkowskie przeznaczyły 4,9 mld euro z funduszy polityki spójności na gospodarkę odpadami. Środki stanowiły wsparcie dla zapobiegania powstawaniu odpadów i podnoszenia świadomości społecznej, systemów selektywnej zbiórki odpadów (w tym sprzętu i pojazdów), infrastruktury przetwarzania, budowania potencjału administracyjnego i innych inwestycji związanych z lokalnymi priorytetami. Do końca 2019 r. 31 proc. tej kwoty nie zostało jeszcze przydzielone na konkretne projekty. Komisja podkreśla, że instytucje zarządzające w regionach i państwach członkowskich powinny informować na temat istniejących możliwości finansowania. Środki mogą być dostępne również w ramach innych priorytetów, takich jak zarządzanie ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi lub opieka zdrowotna.

Komisja zaproponowała również włączenie sytuacji kryzysowych dotyczących zdrowia publicznego do sytuacji kryzysowych objętych Funduszem Solidarności UE. Celem nowych środków jest zapewnienie dostępu do dodatkowego wsparcia w wysokości do 800 mln euro dla obszarów najbardziej dotkniętych kryzysem. Ponadto, zgodnie z przepisami UE dotyczącymi pomocy państwa, wsparcie w formie dotacji bezpośrednich lub ulg podatkowych może być udzielane w ramach finansowania krajowego przedsiębiorstwom we wszystkich sektorach, w tym w sektorze gospodarki odpadami, które stoją w obliczu nagłego niedoboru lub braku płynności.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.