Paradoks Afryki, czyli dużo słońca i mało energii elektrycznej, w dobie COVID-19 jest szczególnie tragiczny

© kriss75

Nam Europejczykom trudno sobie w ogóle wyobrazić, jak może wyglądać życie bez prądu lub z jego ograniczonym dostępem. Tak się złożyło, że porozumienie Unii Afrykańskiej (AU⁽¹⁾) z Międzynarodową Agencją Energii Odnawialnej (IRENA) zbiegło się w czasie z ogłoszeniem wyników konkursu World Press Photo 2020⁽²⁾. Otóż główną nagrodę zdobył japoński reporter Yasuyoshi Chiba za zdjęcie przedstawiające demonstrację młodych ludzi w Chartumie w Sudanie w czasie przerwy w dostawie prądu w czerwcu ubiegłego roku…

Nie ma czasu do stracenia

Szacuje się, że ponad dwie trzecie najsłabiej rozwiniętych krajów świata znajduje się właśnie w Afryce. Oznacza to, że 600 milionów ludzi żyje tam obecnie bez dostępu do nowoczesnych usług energetycznych. Paradoksalnie Afryka ma ogromny potencjał solarny przez cały rok, dzięki któremu do 2030 r. można by pokryć prawie jedną czwartą zapotrzebowania na energię. W związku z tym zarówno IRENA, jak i AU są zgodne, że wdrożenie rozwiązań opartych na źródłach odnawialnych ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia powszechnego dostępu do energii elektrycznej na kontynencie.

Czytaj: Afryka: wielka szansa dla rozwoju OZE

Podpisane 16 kwietnia br. w Addis Abeba w Etiopii porozumienie akcentuje, że współpraca obu organizacji ma na celu wzmocnienie reakcji Afryki na pandemię koronawirusa, między innymi poprzez poprawę zdolności do działania wiejskich ośrodków zdrowia. Bez energii elektrycznej nie będzie działał sprzęt medyczny a pompy nie będą dostarczały wody, co z kolei jest niezbędne do poprawy higieny.

- Pandemia COVID-19 pokazała, że ​​energia ma kluczowe znaczenie dla wszystkich sfer życia i okazuje się być kwestią przetrwania. Komisja Unii Afrykańskiej poczyniła znaczne postępy, aby przyspieszyć rozwój energii w Afryce poprzez różne programy i partnerstwa. Teraz jeszcze pilniejsze jest przyspieszenie działań związanych z dostępem do energii na kontynencie - stwierdził dr Amani Abou-Zeid, komisarz ds. infrastruktury i energii w Komisji Unii Afrykańskiej. Z kolei Francesco La Camera, dyrektor generalny IRENA, zauważył, że energia odnawialna jest właśnie tym medium, które daje wielką szansę na zrównoważony rozwój kontynentu i na poprawę jakość życia dla milionów Afrykanów w czasach pandemii i po niej.

Samo słońce to jeszcze za mało

Jak zauważył w rozmowie z redakcją Marcin Ścigan, kierownik ds. OZE w Forum Energii, który wcześniej przez cztery lata pracował w IRENA, obie organizacje współpracują ze sobą od wielu lat, ale to ostatnie porozumienie ma na celu podniesienie rangi tej współpracy i zwiększenia jej wagi politycznej. Jak zauważył, w ostatnich latach nastąpiło też pewne przyspieszenie działań w nowych obszarach, które są dla Afryki kluczowe. - Jednak to małe instalacje OZE typu off-grid są w stanie poprawić obecną sytuację w miarę szybko – zauważył Marcin Ścigan.

Nadzieja na rozwój OZE w Afryce istnieje więc od wielu lat, niestety pomimo ogromnego potencjału i licznych inicjatyw, zachodzące zmiany są bardzo powolne i na dużo mniejszą skalę niż oczekiwano. - W zeszłym roku na całym kontynencie afrykańskim przybyło jedynie ok. 2 GW nowych mocy OZE. Przyczyn jest kilka, ale najważniejszym z nich wydaje się brak odpowiednio szerokiego źródła finansowania. Wciąż największą rolę odgrywają środki z międzynarodowych banków rozwojowych czy innych publicznych źródeł. Konieczne jest jednak zaangażowanie inwestorów prywatnych na większą skalę – dodał.

Główne bariery

Jak wyjaśnia nasz ekspert, sektor prywatny, przede wszystkim ten zagraniczny, uznaje inwestycje w energetykę odnawialną w Afryce jako ryzykowny biznes. Z jednej strony brakuje odpowiednich ram prawno-regulacyjnych, które gwarantowałyby bezpieczną realizację przedsięwzięć i odpowiedni poziom zysków. Ogromne potrzeby są też w budowaniu potencjału ludzkiego, który z jednej strony będzie w stanie realizować nowe inwestycje, a z drugiej tworzyć odpowiednie uwarunkowania prawne. - Jako przykład warto przywołać strukturę rynków w większości krajów afrykańskich. Dominują monopole państwowe i istnieje raczej niechętny stosunek do niezależnych podmiotów, które mogłyby budować elektrownie OZE. Bez większego otwarcia rynków, przyspieszenie OZE wydaje się jednak mało realne. Pewnym wyjątkiem od tej reguły mogą być tzw. instalacje off-grid, które wydają się być idealną receptą dla wielu mieszkańców Afryki. Szczególnie dla tych, którzy żyją poza wielkimi ośrodkami miejskimi i nie mają żadnej infrastruktury, która by doprowadzała energię elektryczną- wskazuje. Jednak jeszcze do niedawna tego typu inwestycje nie były szerzej wspierane z międzynarodowych środków pomocowych.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji