UOKiK rekomenduje powołanie centralnego regulatora rynku gospodarki odpadami

© Pavel

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) opublikował kolejną analizę⁽¹⁾ dotyczącą sytuacji na rynku gospodarki odpadami w Polsce. W sierpniu ubiegłego roku Urząd pochylił się nad przyczynami wzrostu cen za gospodarowanie odpadów, analizując sytuację we wszystkich gminach miejskich w kraju (więcej na ten temat tutaj). W najnowszym raporcie UOKiK przyjrzał się instalacjom do przetwarzania odpadów komunalnych i zbadał m.in. stan konkurencji na rynku, strukturę właścicielską instalacji, przyczyny wzrostu cen zagospodarowania odpadów, a także wskazał możliwe sposoby poprawy sytuacji.

Badaniem objęto 171 instalacji

Badaniem objęto wszystkie instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów (MBP) w Polsce – łącznie zbadano za pomocą kwestionariuszy 172 respondentów, w tym 164 podmioty prowadzące w sumie 171 instalacji stosujących procesy mechaniczno-biologicznego przetwarzania (niektóre podmioty posiadały 2 lub nawet 3 takie instalacje). Jak podaje UOKiK, do każdego z respondentów skierowano dwa kwestionariusze, które wymagały przedstawienia odpowiedzi dla lat 2014-2019 (do 1 maja 2019 r.), dodatkowo na początku bieżącego roku do 20 wybranych podmiotów skierowano pytania uzupełniające, mające na celu zdiagnozowanie sytuacji na rynku po kilku miesiącach od wejścia w życie, we wrześniu 2019 r., nowych regulacji prawnych⁽²⁾. Wynik uzupełniono o publicznie dostępne dane na temat funkcjonujących w kraju 7 spalarni zmieszanych odpadów komunalnych.

Jakie wnioski?

- Niewątpliwie główną przyczyną wzrostu cen odbioru odpadów komunalnych był wzrost kosztów funkcjonowania instalacji, który wystąpił równocześnie w całym kraju. Z przeprowadzonej analizy finansów właścicieli instalacji wynika, że w ostatnich latach rosnącym przychodom towarzyszył spadek rentowności, co wynikało głównie z dynamiki kosztów – czytamy w raporcie. Koszty ponoszone przez instalacje w latach 2016-2018 wzrosły o 32 proc., przy czym tylko w 2018 r. odnotowano wzrost o 12 proc. - Do tego należy dodać marże tych instalacji, które były bardzo zróżnicowane i zmieniały się w różnych kierunkach w różnych miejscach w kraju – dodano.

Jako jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy wymieniono m. in. wzrost kosztów związanych z zagospodarowaniem frakcji palnej. - W chwili obecnej frakcja ta jest zużywana w większości przez cementownie. W związku z tym, że podaż paliwa RDF z instalacji komunalnych obecnie znacznie przekracza popyt zgłaszany przez cementownie, instalacje komunalne płacą za ich odbiór i utylizację (spalenie) – czytamy. Wśród istotnych czynników wzrostu cen za gospodarowanie odpadami wymieniono także koszty składowania odpadów oraz malejące ceny i trudności ze zbyciem surowców przeznaczonych do recyklingu.

Jakie rekomendacje?

Jak wynika z raportu, większa swoboda wyboru miejsca przetwarzania odpadów przez przedsiębiorców nie doprowadziła dotychczas do konkurencji cenowej pomiędzy instalacjami. - W ponad 90 proc. badanych regionów gospodarowania odpadami komunalnymi instalacje nie podejmowały wysiłku na rzecz konkurowania między sobą – czytamy. Stąd też wśród rekomendacji UOKiK znalazła się propozycja utworzenia centralnego regulatora rynku kontrolującego koszty i ceny oraz wyznaczającego pewien maksymalny pułap cenowy, dopóki nie rozwinęłaby się odpowiednia konkurencja w branży. - Regulacja tego typu chroniłaby gminy i co za tym idzie mieszkańców przed niekontrolowanymi wzrostami cen zagospodarowania odpadów i w efekcie płaconych opłat – podano.

Wśród zaleceń UOKiK znajdują się także dalsze inwestycje w instalacje mogące zagospodarować odpady zalegające w magazynach, w tym tzw. frakcję palną, powołanie nowego systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi i przez to zwiększenie skali finansowania recyklingu przez przemysł czy działania na rzecz segregacji odpadów u źródła i systemu kaucyjnego.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska