Robots
Cookies

Ustawienia cookies

Strona Teraz Środowisko wykorzystuje cookies. Część z nich jest niezbędna do funkcjonowania strony. Inne służą poprawianiu jakości naszych usług.
Więcej  ›
29.03.2024 29 marca 2024

Planowanie sprawiedliwej transformacji regionów węglowych. Samorządy i NGOs apelują do MFiPR

Szerokie konsultacje społeczne, dostęp do informacji nt. planów i możliwość wzięcia udziału w tworzeniu terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji – to postulaty apelu. Na opracowanie planów dla 3 województw MFiPR otrzymało 2 mln zł.

   Powrót       05 czerwca 2020       Energia   

Rozpoczynają się prace nad planami wydatków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, powiększonego właśnie ponad pięciokrotnie do 40 mld euro. Odpowiedzialne za ten proces Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej jak dotąd nie stworzyło szerokiego forum konsultacji i dialogu z przyszłymi beneficjentami, nie ogłosiło też harmonogramu prac. W piśmie(1) do minister Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak samorządy i organizacje społeczne działające w regionach węglowych domagają się szerokich konsultacji społecznych, dostępu do informacji nt. planów i możliwości wzięcia udziału w ich tworzeniu.

Zapewnienie udziału społeczęństwa i zidentyfikowanie potrzeb zainteresowanych stron

Zdaniem sygnatariuszy apelu planowanie działań, które zostaną sfinansowane z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji(2) i wpisane do tzw. terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji(3), powinno być poprzedzone szeroką kampanią informacyjną nt. celów Funduszu i możliwości uzyskania wsparcia. Jej elementem powinna być seria spotkań z mieszkańcami, samorządami, organizacjami społecznymi i przedstawicielami lokalnego biznesu, najlepiej przeprowadzona w formule paneli obywatelskich. Przed przystąpieniem do prac powinna także zostać przeprowadzona ankieta nt. potrzeb i pomysłów zainteresowanych stron.

Proces tworzenia planów zdaniem sygnatariuszy listu powinien być przejrzysty, a wszyscy nim zainteresowani powinny mieć dostęp do informacji o jego harmonogramie i postępach, a także możliwość przedstawienia swojego stanowiska i wzięcia udziału w pracach grup roboczych powołanych w Ministerstwie w celu opracowania planów. Wszelkie analizy i badania dotyczące wyzwań i potrzeb regionów górniczych związanych z procesem transformacji w kierunku neutralności klimatycznej powinny być publicznie dostępne.

Na opracowanie takich planów dla trzech województw: śląskiego, wielkopolskiego (region koniński) i dolnośląskiego (region wałbrzyski) Ministerstwo Funduszy otrzymało od Komisji Europejskiej grant w wysokości 2 mln złotych.

Wiele samorządów oraz organizacji pozarządowych od ponad roku zabiega o pomoc Unii w tej kwestii oraz jest czynnie zaangażowana w tworzenie legislacji dot. Funduszu na forum unijnym. Brak zaproszenia ich do stołu, przy którym będą zapadały decyzje o przeznaczeniu środków budzi zdziwienie.

Pod pismem, przygotowanym z inicjatywy Polskiej Zielonej Sieci i WWF Polska, podpisali się przedstawiciele ponad dwudziestu samorządów lokalnych i organizacji społecznych działających w polskich regionach węglowych. Wśród sygnatariuszy są prezydenci Konina, Wałbrzycha, Bytomia, Jastrzębia-Zdroju i Rybnika, burmistrzowie Kleczewa, Imielina i Radlina, pełnomocnik Zarządu Województwa Wielkopolskiego ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej oraz przedstawiciele licznych organizacji społecznych i oddolnych ruchów obywatelskich.

Szeroki dialog i udział społeczeństwa w tworzeniu planów transformacji regionów górniczych jest powszechnie uznawany za niezbędny element sprawiedliwej transformacji – wynika to z licznych doświadczeń regionów górniczych na świecie, które już przeszły bądź właśnie przechodzą proces transformacji. Tylko takie podejście umożliwia dokładne rozpoznanie potrzeb, możliwości i aspiracji lokalnych społeczności, zaplanowanie działań odpowiadających tym potrzebom i skierowanie wsparcia tam, gdzie jest najbardziej potrzebne oraz będzie wykorzystane w optymalny sposób z punktu widzenia przyszłego rozwoju regionów.

Wartość Funduszu Sprawiedliwej Transformacji ma zostać zwiększona z 7,5 do 40 mld euro

Jest to tym ważniejsze, że według ogłoszonych w ubiegłym tygodniu planów Komisji Europejskiej wartość Funduszu Sprawiedliwej Transformacji ma zostać zwiększona z 7,5 do 40 mld euro, z czego do polskich regionów mogłoby trafić 8 mld zamiast pierwotnie planowanych 2 mld euro. Z jednej strony znaczne poszerza to możliwości wsparcia polskich regionów górniczych, z drugiej zaś sprawia, że tym bardziej konieczne staje staranne zaplanowanie wydatków z Funduszu na podstawie dobrego rozpoznania potrzeb i pomysłów lokalnych społeczności i samorządów.

Dobrym przykładem właściwego podejścia do planowania transformacji regionów górniczych jest słowacki region Górna Nitra. Szeroki dialog z udziałem mieszkańców, samorządu, spółki górniczej, lokalnego biznesu i organizacji społecznych trwa tam już od dwóch lat, czyli od momentu, gdy Górna Nitra przystąpiła do unijnej Platformy na rzecz Regionów Górniczych w Procesie Transformacji. Wyniki tego procesu i dokonane ustalenia zostaną przeniesione do terytorialnego planu sprawiedliwej transformacji dla regionu.

Komentarze sygnatariuszy listu:

- Sprawiedliwa transformacja nie idzie w parze z centralnym planowaniem. Jeśli ten proces ma się udać i naprawdę pomóc ludziom w regionach górniczych przejść suchą nogą przez odchodzenie od węgla i budowanie nowych podstaw rozwoju, to wszyscy zainteresowani muszą go aktywnie współkształtować, a obowiązkiem rządu jest stworzenie im takiej możliwości - Izabela Zygmunt, Polska Zielona Sieć

- Przy poprzednich falach zamykania kopalń zapomniano o lokalnych gospodarkach. Nie można tego błędu powtórzyć, przy kolejnej transformacji. W miejscach gdzie likwiduje się gałąź gospodarki trzeba zapewnić dla niej alternatywę. Samorządy mają najlepsze rozeznanie w lokalnej sytuacji, możliwościach i potrzebach rozwijania gospodarki - Michał Bieda, Wiceprezydent Bytomia

- Proces sprawiedliwej transformacji staje się koniecznością również dla takich miast jak Rybnik. Doświadczenie miast na świecie, które przeszły już przez ten proces pokazuje, co się udało a czego nie robić. To na pewno jest proces. A to oznacza, że nie przeprowadzimy go z dnia na dzień. Bardzo zależy mi na tym by konieczność i nieuchronność tego procesu została zrozumiana przez mieszkańców, bo tylko wtedy możemy osiągnąć sukces. Potrzebujemy aktywnych mieszkańców, którzy będą chcieli w tych procesach uczestniczyć i współpracować. Potrzebujemy też konkretnego planu ze strony rządu w Polsce, który uspokoi nastroje społeczne i wskaże kierunek - Piotr Kuczera, Prezydent Rybnika

- Fundusz Sprawiedliwej Transformacji ma wspierać powstawanie nowych miejsc pracy, dostosowanych do potrzeb mieszkańców i potencjału regionów, pobudzać lokalną gospodarkę. Niezwykle ważnym elementem jest zapewnienie wsparcia instytucjonalnego i pozainstytucjonalego dla osób tracących pracę lub trwale niezatrudnionych. Tylko lokalne samorządy i organizacje wiedzą jak to zrobić właściwie, jakie napotkają przeszkody. Nie stać nas na to, szczególnie w świetle rozpoczynającego się kryzysu finansowego i już trwających zwolnień, żeby pomoc ta była źle przygotowana. Wtedy transformacja będzie niosła ze sobą jeszcze bardziej poważne koszty społeczne - Marta Anczewska, WWF Polska

Źródło: Polska Zielona Sieć

Teraz SamorządWięcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.

Przypisy

1/ Treść pisma dostępna tutaj:
https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/8787-stanowisko-ws-planow-sprawiedliwej-transformacji.pdf
2/ Sam Fundusz Sprawiedliwej Transformacji to nowy unijny instrument finansowy stworzony, by chronić regiony i sektory silnie uzależnione od wydobycia i spalania paliw kopalnych przed negatywnymi skutkami społecznymi przemian gospodarczych związanych z dochodzeniem do neutralności klimatycznej.3/ Terytorialne Plany Sprawiedliwej Transformacji to dokumenty, których przygotowanie jest warunkiem uzyskania wsparcia finansowego w ramach unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Mają one wskazywać, które regiony w danym państwie będą korzystały ze środków Funduszu, a także przedstawiać ocenę skutków społecznych i gospodarczych przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu w tych regionach. Plany mają także obejmować wykaz działań, które zostaną podjęte w celu łagodzenia skutków społecznych i gospodarczych transformacji. Rozporządzenie ustanawiające Fundusz nakłada na państwa członkowskie obowiązek zaangażowania samorządów i partnerów społecznych w przygotowanie planów.

Polecamy inne artykuły o podobnej tematyce:

Sprawiedliwa transformacja w Radzie Dialogu Społecznego. Związkowcy inicjują działania (28 marca 2024)Średnia efektywności odmetanowania w kopalniach to 39%. Dane o emisjach metanu od Fundacji Instrat (21 marca 2024)Życie po węglu. Wielkopolska dołączyła do PPCA (29 lutego 2024)Komunikat ekspertów PAN ws. edukacji klimatycznej w Polsce (28 lutego 2024)KE przyjmuje wstępne porozumienie ws. przeciwdziałania zanieczyszczeniom pochodzącym ze statków (16 lutego 2024)
©Teraz Środowisko - Wszystkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie i publikacja tekstów, zdjęć, infografik i innych elementów strony bez zgody Wydawcy są zabronione.
▲  Do góry strony