ONZ ustanowił 7 września Międzynarodowym Dniem Czystego Powietrza dla błękitnego nieba

© kieferpix

Jakie cele przyświecały Organizacji Narodów Zjednoczonych przy ustanowieniu Międzynarodowego Dnia Czystego Powietrza dla błękitnego nieba (ang. International Day of Clean Air for blue skies⁽¹⁾)? Po pierwsze podniesienie świadomości społecznej na wszystkich poziomach – indywidualnym, społecznym, korporacyjnym i rządowym – że czyste powietrze jest ważne dla zdrowia, produktywności, gospodarki i środowiska. Ale także wykazanie ścisłego związku między jakością powietrza a innymi wyzwaniami środowiskowymi i rozwojowymi, takimi jak – przede wszystkim – zmiana klimatu i globalne cele zrównoważonego rozwoju. A to wszystko po to, by poprzez dzielenie się wiedzą, innowacjami i najlepszymi praktykami stworzyć strategiczny sojusz, aby nabrać rozpędu dla skoordynowanych krajowych, regionalnych i międzynarodowych podejść do skutecznego zarządzania jakością powietrza.

Czytaj: Sześciokrotnie przekraczamy normy zanieczyszczenia

Gdzie jesteśmy w Polsce?

Jak podsumowuje Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, co prawda w ostatnich latach podejmowane są działania służące ograniczeniu emisji zanieczyszczeń, szczególnie niskiej emisji z domowych instalacji grzewczych. Jednak w ocenie ekspertów poprawa nadal następuje zbyt wolno. Ponadto zdecydowanie zbyt mało uwagi poświęcamy drugiemu co do wielkości źródłu zanieczyszczeń, czyli transportowi.

- W ciągu ostatnich 30 lat uzależniliśmy się od samochodów silniej niż mieszkańcy wielu krajów Europy Zachodniej. Złożyły się na to między innymi skupienie inwestycji na infrastrukturze drogowej i powolny upadek zaniedbanego transportu zbiorowego. Dla wielu Polaków samochód stał się jedyną dostępną opcją przemieszczenia się na większe odległości. Dlatego zmiany konieczne do ograniczenia emisji z transportu są kwestią wrażliwą społecznie. Powinny więc być połączone z całym pakietem działań, dzięki którym odzyskamy możliwość wybierania innych środków transportu, zyskując przy tym czas, wygodę i zdrowie. Warto też przywrócić równowagę naszym miastom, w których potrzebujemy lepszych proporcji ilości przestrzeni publicznej przeznaczonej dla pieszych, rowerzystów, komunikacji publicznej i samochodów – wyjaśnia Urszula Stefanowicz z Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego, ekspertka Koalicji Klimatycznej.

Czytaj: Jak ograniczyć smog transportowy w miastach? Bez kija i marchewki się nie obędzie

Apel NGOs i protest Skawiny

Organizacje pozarządowe w specjalnym apelu⁽²⁾ wystosowanym do premiera Mateusza Morawieckiego z okazji Międzynarodowego Dnia Czystego Powietrza dla błękitnego nieba przypominają całą listę postulatów legislacyjnych dotyczących transportu przygotowanych przez Polski Alarm Smogowy, które ciągle czekają na spełnienie. Szczególnego kontekstu nabiera dziś również głos ze Skawiny, która protestuje przeciwko zmianom w Programie Ochrony Powietrza. Likwidacja uchwały antysmogowej dla Małopolski czy zniesienie zakazu palenia węglem i drewnem w Krakowie. To tylko kilka propozycji "rozmiękczenia” Programu Ochrony Powietrza procedowanego właśnie w Sejmiku Województwa Małopolskiego. To będzie duży krok w tył – przekonują władze Skawiny.

Uchwała antysmogowa dla Małopolski to dokument, który zakłada wprowadzenie od 2023 r. zakazu używania bezklasowych kotłów, tzw. “kopciuchów”. - To wielkie wyzwanie finansowe dla samorządów, które nie dysponują tak dużymi środkami jak Kraków, ale w Gminie Skawina szukamy rozwiązań, a nie problemów. Korzystamy ze środków unijnych, rządowych, wojewódzkich, szukamy dofinansowań tam, gdzie tylko się da. Z pozytywnym efektem - mówi burmistrz miasta Norbert Rzepisko. Wskazuje, że samorządy mogą liczyć na pokrycie większości kosztów wymiany kotłów z programów wspieranych przez Rząd oraz Unię Europejską. To między innymi: Czyste Powietrze, STOP SMOG oraz Regionalne Programy Operacyjne.

Czytaj: O smogu z medycznego punktu widzenia, czyli dlaczego rak płuc zabija Polaków

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji