Paragrafem w smog. Jak samorządy przeciwdziałają złej jakości powietrza?

© wb77

Zanieczyszczenie powietrza to najpoważniejsze środowiskowe zagrożenie zdrowotne w Europie, prowadzące każdego roku do ponad 400 000 przedwczesnych zgonów w Unii Europejskiej (UE) – alarmowała niedawno Europejska Agencja Środowiska (EEA). Przypomnijmy, że w czołówce UE pod względem narażenia ludności miejskiej na zanieczyszczenia powietrza pyłami zawieszonymi PM2,5 i PM10 niezmiennie znajduje się Polska. Najwyższe wartości dla obu rodzajów pyłu zawieszonego odnotowuje się w Europie Środkowej (w tym Polsce, Bułgarii, Chorwacji, Słowenii, Rumunii i na Węgrzech) oraz we Włoszech i na Cyprze⁽¹⁾.

Jakie działania podejmowane są w Polsce w celu przeciwdziałania złej jakości powietrza? Radni województwa pomorskiego przyjęli uchwały antysmogowe, Mazowsze zakazuje palenia w kominkach w dni smogowe, a Małopolska, jako pierwsze województwo w Polsce, zakazuje dotowania kotłów węglowych z pieniędzy publicznych – oto najnowsze z nich.

Pomorskie uchwały antysmogowe

Przyjęte 28 września br. przez radnych województwa pomorskiego uchwały regulują kwestie związane z użytkowaniem paliw stałych oraz wymianą źródeł ciepła. Zgodnie z dokumentami, priorytet nadano miejskim sieciom ciepłowniczym. – Mieszkańcy pomorskich miast w pierwszej kolejności będą musieli podłączyć się do sieci ciepłowniczej lub gazowej, jeżeli istnieje taka możliwość. Mieszkańców wsi natomiast obowiązywać będzie m.in. wymiana pieców i kotłów na nowoczesne – czytamy na portalu samorządu województwa pomorskiego. Jak dodano, zarówno na wsiach, jak i w miastach z kotłów węglowych oraz pieców na paliwa stałe będzie można korzystać najpóźniej do lipca 2035 roku (klasa 5 – najwyższa). Piece i kotły o niższej klasie (3 i 4) należy wymienić do września 2026 roku. Te, które nie mają określonej klasy albo są 1 lub 2 kategorii, należy wymienić już do września 2024 r.

Więcej na temat pomorskich uchwałach antysmogowych pisaliśmy tutaj.

Przyjęta właśnie pomorska uchwała antysmogowa stanowi trzynasty tego typu dokument przyjęty przez władze wojewódzkie. Dotąd uchwały przyjęto w województwach: małopolskim, śląskim, dolnośląskim, mazowieckim, łódzkim, wielkopolskim, opolskim, podkarpackim, lubuskim, zachodniopomorskim, kujawsko-pomorskim, świętokrzyskim i pomorskim.

Koniec z dotowaniem kotłów węglowych

O krok dalej w działaniach zmierzających do poprawy jakości powietrza idą radni województwa małopolskiego. Przyjęty 28 września br. Program Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego (POP) przewiduje bowiem wycofanie publicznych dotacji do kotłów węglowych. Już od 1 stycznia 2022 r. finansowanie kotłów na paliwa stałe ze środków publicznych, w tym programu Czyste Powietrze, w Małopolsce będzie mogło obejmować wyłącznie kotły na biomasę (z wyłączeniem projektów w trakcie realizacji), z kolei od 1 stycznia 2023 r. wyłącznie kotły na biomasę o emisji pyłu do 20 mg/m³.

Wśród założeń nowego POP znalazły się m.in. także zapisy dotyczące obowiązku otwarcia w każdej gminie od stycznia 2021 r. punktu dostępu do rządowego Programu Czyste Powietrze, powołanie najpóźniej do końca września 2021 r. w każdej gminie ekodoradców, którzy będą pomagać i doradzać mieszkańcom w wymianie kotłów i pieców emitujących zanieczyszczenia czy obowiązek zapewnienia kontroli palenisk w ciągu 12 godzin od zgłoszenia (np. spalania odpadów).

- To ważny dzień dla Małopolski. Gratulujemy radnym Sejmiku odpowiedzialności. Doceniamy tę decyzję, zwłaszcza w obliczu intensywnych zabiegów lobbujących za osłabieniem zapisów POP. Wycofanie zgody na dotowanie węgla pokazuje zmianę podejścia nie tylko radnych Sejmiku, ale i obywateli do akceptowalnej metody ogrzewania domów. Mamy przede wszystkim nadzieję, że dzięki nowym regulacjom gminy znacznie bardziej zaangażują się w walkę ze smogiem – podaje na swoim portalu Polski Alarm Smogowy.

Smog? Nie zapalisz w kominku

Wśród działań zawartych w małopolskim POP znalazły się także zapisy dotyczące użytkowania kominków w dni smogowe, gdy występuje wysokie stężenie pyłów zawieszonych w powietrzu przekraczające średniodobowy poziom dopuszczalny 50 ug/m³. Z początkiem września tego typu zapis przyjęty został również w Programie Ochrony Powietrza dla województwa Małopolskiego. Zakaz nie dotyczy budynków, w których kominek stanowi jedyne źródło ciepła.

Jakość powietrza ważnym tematem podczas Konferencji Eco-Miasto

Jakość powietrza oraz działania podejmowane przez polskie samorządy stanowiły istotną kwestię podczas Międzynarodowej Konferencji Eco-Miasto 2020. Energia zmian. Padły tam również pierwsze szczegóły dotyczące nowej odsłony wsparcia – programu Czyste Powietrze 3.0. Relację z panelu pt. ”Walka ze smogiem”, który miał miejsce w czasie II dnia wydarzenia, można przeczytać tu.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.