Samofinansowanie gospodarki odpadami? Opolskie gminy w latach 2016-2019 dopłaciły do systemu 30 mln zł

© somchai20162516

Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO) w Opolu poddała analizie⁽¹⁾ system gospodarowania odpadami komunalnymi opolskich gminach w latach 2016 – 2019. Analiza sporządzona została na podstawie ankiet otrzymanych od gmin.

Samofinansujący się system?

Gminne systemy gospodarki odpadami powinny być zbilansowane tak, aby nie zachodziła potrzeba ich dodatkowego zasilania z innych środków własnych. Jak jednak wynika z opracowania opolskiego RIO, w latach 2016-2019 łączne przychody w ramach gminnych systemów gospodarowania odpadami wyniosły ponad 482 mln zł, tymczasem wydatki związane z funkcjonowaniem systemu przekraczały 512 mln zł. Oznacza to, że w ciągu ostatnich 4 lat tamtejsze gminy dopłaciły do systemu około 30 mln zł. - Łączne wydatki systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach w analizowanych latach wahały się od 111,5 mln zł w 2016 r. do 155,1 mln zł w 2019 r. W każdym omawianym roku łączne wydatki ponoszone na system gospodarowania odpadami komunalnymi były wyższe niż otrzymane dochody, co powodowało powstanie w każdym roku łącznego deficytu – czytamy w opracowaniu RIO.

Czytaj też: Czy nowelizacja ustawy śmieciowej da oddech gminom borykającym się z gospodarką odpadami?

Bilansowanie się systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach województwa opolskiego© RIO w Opolu

• w 3 gminach w każdym roku była dodatnia,
• w 24 gminach wystąpiła w każdym roku ujemna,
• w 1 gminie różnica nie wystąpiła.

Jak dodano, w poszczególnych latach bilansowanie się systemu odbywało się w sposób bardzo zróżnicowany. W 2016 r. najwięcej do systemu dopłaciła gmina Dobrzeń Wielki (ponad 1 mln zł), a najmniej Skarbimierz (3 tys. zł). W 2017 r. skrajne wartości dopłat do systemu odnotowano w Ozimku (947 tys. zł) i Wilkowie (2 tys. zł). W kolejnych latach były to odpowiednio Łubniany (1,54 mln zł) i Zębowice (3 tys. zł) oraz Opole (1,9 mln zł) i Skoroszyce (3 tys. zł) – podaje RIO. Jedynie w gminie Prószków w całym analizowanym okresie system gospodarowania odpadami komunalnymi był zbilansowany.

Pokrycie wydatków na operatora

Wydatki gmin poniesione na operatora systemu wzrosły z ponad 97 tys. zł w 2016 r. do ponad 132 tys. zł w 2019 r., oznacza to wzrost o 35,2 proc. - Wskazać należy, iż badając dynamikę wydatków na operatora w roku 2019 w porównaniu do roku 2016 w trzech gminach wydatki wzrosły o ponad 100 proc. – czytamy. Skumulowane wpływy z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w omawianym okresie wynosiły 476,31 mln zł, natomiast skumulowane wydatki na operatora wyniosły 437,82 mln zł. Oznacza to, że skumulowane wydatki na operatora stanowiły 85,5 proc. skumulowanych wydatków systemu.

- W poszczególnych latach pokrycie wydatków na operatora dochodami z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi było zróżnicowane. W 2016 r. w 11 gminach dochody z opłaty nie pokryły wydatków z tego tytułu, w 2017 r. sytuacja taka miała miejsce w 12 gminach, w 2018 r. w 23 gminach, a w 2019 r. w 18 gminach – podaje RIO.

Przyczyny zaistniałej sytuacji zdaniem opolskich gmin

Zdaniem gmin województwa opolskiego przyczyn wzrostu koszów i trudności w samobilansowaniu się systemu należy doszukiwać się w „stworzonej konstrukcji prawnej i administracyjnej, zapoczątkowanej zmianą do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 2012 r.”. - Zmiany te spowodowały zmianę konstrukcji całego systemu gospodarki odpadami komunalnymi z systemu opartego na jednostkach komunalnych (system komunalny) na system oparty na firmach prywatnych (system komercyjny). Gminy zostały obciążone obwiązkami organizacyjnymi, administracyjnymi oraz ekologicznymi (poziomy odzysku i recyklingu odpadów), a zostały pozbawione narzędzi do samodzielnego lub wspólnego z innymi gminami kształtowania systemu lub zostało to znacząco utrudnione – podano.

Czytaj też: Dlaczego i o ile wzrosną opłaty za odbiór odpadów?

Wśród powodów wymienia się wynikającą z wprowadzonych zmian prawnych monopolizację rynku gospodarki odpadami komunalnymi, wzrost tzw. opłaty marszałkowskiej (z 120 zł/Mg w 2013 r. do 270 zł/Mg w 2020 r.). Trudności są także ze zbytem surowców wtórnych i przekazaniem do zagospodarowania odpadów problemowych, wzrost masy wytwarzanych odpadów, a także wzrost kosztów takich jak: koszty zatrudnienia (płaca minimalna), wzrost cen energii, benzyny, koszty transportu czy utrzymania sprzętu. - Ponadto jednostki wskazywały jako przyczyny rosnących kosztów systemu: koszty likwidacji dzikich wysypisk śmieci, koszty ponoszone w związku z budową PSZOK, konieczność wielomilionowych inwestycji w linie sortujące, kwatery na składowanie odpadów, nowy tabor samochodowy – skonkludowano.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.