ekspert © Prawa zastrzeżone
Teraz Środowisko: Jaka jest obecna produkcja biometanu w Europie i gdzie widać największy wzrost?
Magdalena Rogulska: Zgodnie z bilansem EBA(1), w Europie produkcja biometanu systematycznie rośnie. W 2022 r. biometan wytwarzany był w 24 krajach. Produkcja wyniosła wówczas 4,2 mld m3 (wzrost o prawie 20%), przy potencjale wynoszącym 4,5 mld m3. Największy wzrost produkcji biometanu odnotowano we Francji, Włoszech, Danii i Wielkiej Brytanii.
Ogółem, pod koniec 2022 r. na Starym Kontynencie działały 1 323 biometanownie (z czego 1 124 w UE-27). Większość jest podłączona do sieci: 58% do sieci dystrybucyjnej, a 17% do przesyłowej.
TŚ: Jakie wsparcie programowe dla tego segmentu OZE wyraża Unia Europejska?
MR: Po pierwsze, 8 marca 2022 r. Komisja Europejska przedstawiła zarys strategii uniezależnienia Europy od rosyjskich paliw kopalnych, począwszy od gazu, czyli REPowerEU. Dokument zawierał m.in. plan działania na rzecz biometanu Biomethane Action Plan(2), wyszczególniający narzędzia i środki mające na celu wzmocnienie sektora i wyprodukowanie 35 mld m3 biometanu do 2030 roku.
Zaproponowane narzędzia obejmują m.in. partnerstwo przemysłowe na rzecz biometanu (Biomethane Industrial Partnership, BIP(3)) oraz inicjatywy finansowe mające na celu dążenie do osiągnięcia zakładanego zwiększenia produkcji do 2030 r., np. poprzez Wspólną Politykę Rolną. W ramach BIP przedstawiciele decydentów, przemysłu i innych interesariuszy współpracują na rzecz realizacji celu na rok 2030, a także utworzenia warunków dla dalszego wzrostu jego potencjału do 2050 roku. BIP udostępnia szereg interesujących raportów i analiz np. dotyczących kosztów produkcji biometanu w istniejących instalacjach.
TŚ: Które kraje europejskie mogą być dla Polski przykładem udanego wsparcia rynku biometanu? Dlaczego?
MR: Uczestniczę w projekcie GreenMeUp(4), finansowanym przez Horizon Europe CSA (polskim partnerem konsorcjum jest PIGEOR). Przeanalizowano w nim rynki biometanu w 10 państwach europejskich wiodących w produkcji biometanu w 2020 r. (Austria, Dania, Francja, Holandia, Norwegia, Niemcy, Szwajcaria, Szwecja, Włochy, i Wielka Brytania); ich produkcja stanowiła wtedy 96% europejskiej produkcji biometanu. Wnioski pozwoliły wskazać czynniki wpływające na rozwój sektora. Wśród dobrych praktyk wyróżnia się przede wszystkim opracowanie strategii krajowych i określenie wizji oraz celów, a dalej szybki start produkcji, dzięki bezpośredniemu wsparciu. Najbardziej efektywnym sposobem uruchomienia rynku w pierwszych latach jest wprowadzenie ogólnodostępnej taryfy gwarantowanej dla produkcji i wtłaczania biometanu. Można ją zmienić następnie na system oparty na aukcjach, gdy branża będzie wystarczająco dojrzała, aby zachęcić do opłacalności i utrzymać wydatki publiczne pod kontrolą.
Taryfa gwarantowana była wprowadzona np. W Danii (2012-2020), która obecnie ma już 37-40% biometanu w swoich gazociągach i dąży do osiągnięcia 100% do 2030 roku. Inne przykłady to Francja (2011-2020) i Wielka Brytania (2011-2021). We wszystkich trzech krajach ta taryfa odegrała zasadniczą rolę w rozpoczęciu produkcji w ciągu kolejnych 3-4 lat.
Jeśli chodzi o sieci, kluczowe jest jak najszybsze umożliwienie wtłaczania do sieci i wprowadzanie na rynek, przez:
- wprowadzenie regulacji umożliwiających realizatorom projektów wtłaczanie do sieci,
- wdrożenie mechanizmu podziału kosztów CAPEX związanych z przyłączeniem do sieci,
- wprowadzenie systemu gwarancji pochodzenia (GO) i rejestrów.
Poza tym, wzrostowi sprzyjają zdecydowane impulsy popytowe, takie jak: obowiązkowe cele w zakresie zaawansowanych biopaliw i biometanu lub obowiązek ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zwolnienie z podatku lub obniżenie podatku jako sygnały rynkowe dla konsumentów, równe traktowanie biometanu i innych źródeł OZE w zamówieniach publicznych.
TŚ: Poza wspomnianymi krajami, także Czesi mają się czym pochwalić.
MG: Tak, działają bardzo dynamicznie, co obserwujemy w ramach GreenMeUp. A wynika to przede wszystkim ze zdefiniowanej wizji. W Republice Czeskiej biometan może zastąpić 10-15% zużycia gazu ziemnego do ogrzewania i transportu drogowego do 2030 roku. Według krajowego planu energetyczno-klimatycznego w roku 2030 produkcja biometanu może wynieść nawet 800 mln m3(5). Czesi mają też konkretne mechanizmy wsparcia:
✔ Dofinansowanie CAPEX – do 85 % poziomu finansowania.
✔ Dofinansowanie OPEX – pomyślnie notyfikowane – bonus dla nowych biometanowni 40 EUR/MWh; dla modernizacji biogazowni do biometanowni 30 EUR/MWh.
- Równoważna cena gazu na 2024 r. wynosi 61 EUR/MWh => 1 MWh biometanu wyniesie 101 EUR dla nowej instalacji i 91 EUR dla zmodernizowanej.
✔ Krajowy rejestr gwarancji pochodzenia.
Efekty są wymierne: w 2023 r. nasi południowi sąsiedzi mieli 603 biogazownie (w tym 417 rolniczych) wytwarzające ok. 8 GWh biogazu. Dodatkowo - 8 działających biometanowni oraz szereg w budowie. Plany zakładają stopniowe modernizacje istniejących biogazowni rolniczych do biometanowni.
Tekst jest częścią publikacji Biogaz i Biometan w Polsce 2024. Insight
Rozmawiała Marta Wierzbowska-KujdaRedaktor naczelna, sozolog
Przypisy
1/ Źródło:https://www.europeanbiogas.eu/2/ Więcej:
https://energy.ec.europa.eu/implementing-repowereu-plan-swd_en3/ Więcej:
http://www.bip-europe.eu4/ Więcej o projekcie:
https://www.pigeor.pl/greenmeup5/ Więcej:
https://www.mpo.cz/cz/energetika/strategicke-a-koncepcni-dokumenty/vnitrostatni-plan-ceske-republiky-v-oblasti-energetiky-a-klimatu--252016/