© celeste clochard
W kryzysowym dniu 11 sierpnia br., po którym Polskie Sieci Energetyczne wprowadziły 20. stopień zasilania, a rząd umożliwił ograniczanie dostaw energii do 8 tys. odbiorców przemysłowych, cena energii na giełdzie skoczyła dziesięciokrotnie, a państwowe koncerny w sytuacji deficytu dostaw energii zaledwie w ciągu kilku godzin zarobiły dodatkowo 10 mln zł. Następnego dnia, już przy 20. stopniu zasilania, cena spadła do „normalnego poziomu”, ale zaskoczeni, nieprzygotowani na ograniczenia odbiorcy energii, ponieśli ciągu kilku godzin straty rzędu 100 mln zł.
Polska energetyka daleko za unijną
Kryzys ten był związany z wysokimi temperaturami powietrza i obniżeniem siprę poziomu wody w rzekach. Unaocznił jednak, czym różni się polska energetyka od unijnej, a mianowicie że:
- zajmuje przedostatnie miejsce w Europie pod względem zasobów wód na jednego mieszkańca na rok,
- ma przemysł, w szczególności energetyczny, trzy razy bardziej wodochłonny niż przemysł europejski,
- ma jeden z najmniejszych udziałów źródeł rozproszonych w strukturze wytwarzania energii,
- ma najmniejszy na mieszkańca udział systemów fotowoltaicznych.
Fotowoltaika sprawdza się szczególnie latem
Sposobem na niezbilansowanie krajowej podaży i popytu energii elektrycznej może być przede wszystkim szybszy rozwój rozproszonej i zróżnicowanej technologicznie energetyki odnawialnej. W szczycie letnim byłaby to energia słoneczna, a w szczycie zimowym – energetyka wiatrowa, wspierane rozwijaną stopniowo infrastrukturą magazynowania energii – podkreślają eksperci z Instytutu Energetyki Odnawialnej.
Włodzimierz Sokół – szef Służby Inżynierii Lotniska Chopina, jednego z pierwszych lotnisk w Europie, które w znaczącym zakresie zastosowało panele słoneczne w celu wytwarzania energii elektrycznej na własne potrzeby, potwierdza zasadność inwestycji w celu ograniczania kosztów zakupu energii, w szczególności w szczycie letnim. Instalacja fotowoltaiczna o mocy 800 kW zbudowana ze wsparciem w formie dotacji i zainstalowana na dachach lotniska pokrywa 20 proc. potrzeb energetycznych lotniska. Sprawdziła się w szczególności w upalne dni sierpniowe, dostarczając średnio 3 MWh/dziennie i o tyle zmniejszając zapotrzebowanie lotniska na energię elektryczną z sieci.
Nie możemy zmarnować potencjału
Zdaniem Piotra Czajkowskiego, wiceprezesa Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej (ZP FEO) nie można dopuścić do dalszego opóźniania wejścia w życie ustawy o OZE. Dotychczasowy brak jasnych i stabilnych przepisów wdrażających bodźce rozwojowe dla sektora OZE ograniczył rozwój i inwestycje, skutkując znacznymi utrudnieniami dla inwestorów. Tymczasem krajowy przemysł fotowoltaiczny dysponuje potencjałem, aby uchronić Polskę przed letnimi ograniczeniami w poborze prądu już w 2017 roku.
IEO rozważył scenariusz, w którym ustawa o OZE wraz z tzw. „poprawką prosumencką” wchodzi w życie, tak jak zakładano – 1 stycznia 2013 roku, a nie dopiero 1 stycznia 2016 roku. Dwa lata (2013-2014) funkcjonowania taryf gwarantowanych dla mikroinstalacji pozwoliłyby na zbudowanie ok. 300 MW mocy w ok. 100 tysiącach przydomowych instalacji fotowoltaicznych (patrz: wykres poniżej). Źródła te w dniu 11 sierpnia pozwoliłyby na wytworzenie ok. 1,4 GWh energii. Gdyby nawet założyć, że przez całe dwa lata utrzymywana byłaby najwyższa początkowa taryfa (w praktyce po dwóch latach byłaby ona o ok. 20 proc. niższa) dla najmniejszych źródeł do 3 kW – 0,75 zł/kWh, byłaby to cena o połowę niższa od ceny energii w szczycie 10 sierpnia - 1400 zł/MWh.
- Podaż energii elektrycznej ze źródeł słonecznych, wprowadzonej do sieci w kryzysowych dniach szczytu letniego, mogłaby być wystarczająca do uniknięcia skoku cen energii i nadmiernych kosztów. Ponadto zapobiegłaby konieczności wprowadzenia 20. stopnia zasilania oraz stanowić by mogła trwałe zabezpieczenie na szczyty letnie w kolejnych latach – komentuje Grzegorz Wiśniewski, szef IEO. I dodaje, że podobna moc mogłaby być zbudowana także w instalacjach fotowoltaicznych off grid wspartych dotacjami dla przemysłu (bez ryzyka niezgodnej z zasadami pomocy publicznej, o ile pokrywałyby tylko potrzeby własne). Rezerwowanie mocy w systemie nowymi elektrowniami cieplnymi spowodowałoby przede wszystkim wzrost kosztów w systemie, a nie rozwiązanie problemu niezbilansowania podaży i popytu w szczytach.
Mamy 40 MW w systemach fotowoltaicznych
Wg najnowszego raportu IEO aktualna skumulowana moc w systemach fotowoltaicznych (stan na koniec maja 2015 roku) wynosi 40 MW, czyli tysiąc razy mniej niż w Niemczech. Przykładowo w 2013 roku było to 11 MW. W samym 2015 r. przyrost mocy zainstalowanej przekroczył 12,3 MW (prawie 80 proc. przyrostu mocy w porównaniu z 2014 roku). Analizy ekonomiczne wykonane przez IEO wskazują, że systemy fotowoltaiczne, o ile teraz zostaną dopuszczone do rynku, już na przełomie 2018 i 2019 roku będą dostarczały do odbiorców energię elektryczną po koszcie niższym niż koszty energii z krajowego systemu energetycznego. Instalacje fotowoltaiczne osiągną tym samym tzw. grid parity.
Ewa SzekalskaDziennikarz
Tekst powstał we współpracy z Instytutem Energetyki Odnawialnej.
