Stać nas na 40% OZE w 2030. Rekomendacje Forum Energii w związku z RED III

© gali77

Realizacja przez Polskę celów rozwoju OZE jakie przewiduje dyrektywa RED III jest osiągalna – a stać nas nawet na więcej. Nowy raport Forum Energii, Zrozumieć OZE, roztacza ambitną wizję zielonej transformacji w naszym kraju.

Publikacja Forum Energii ⁽¹⁾skupia się na wyzwaniach dotyczących transformacji energetycznej, której sprawny przebieg zadeklarowały w umowie koalicyjnej siły mające utworzyć nowy rząd. Polskie działania na rzecz szybszego rozwoju odnawialnych źródeł energii zależą także od kontekstu ogólnoeuropejskiego, osadzonego m.in. w przyjętej niedawno dyrektywie RED III (rewizji poprzedniej dyrektywy RED II – dyrektywy o energii odnawialnej, ang. Renewable Energy Directive). Nowa unijna regulacja wskazuje, że do 2030 roku 42,5% energii wykorzystywanej w UE powinna pochodzić ze źródeł odnawialnych. Obok tego wiążącego celu dyrektywa mówi także o celu indykatywnym i aspiracyjnym 45%, który ma mobilizować państwa członkowskie do jeszcze szybszego wdrażania zielonych przemian. Jak zauważają autorzy raportu, pułap wymieniony w RED III przewyższa dotychczasowe ambicje UE, które w poprzedniej wersji dyrektywy z 2018 r. zatrzymywały się na 32% energii z OZE w końcowej konsumpcji w roku 2030. Podjęte w ramach Porozumienia paryskiego zobowiązania do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r., a także energetyczne skutki rosyjskiej napaści na Ukrainę spowodowały jednak konieczność podniesienia celów. Dyrektywa nie podaje konkretnych wartości procentowych udziału OZE w poszczególnych państwach członkowskich, wyliczenia Forum Energii pokazują jednak, że cel dla całej Unii przekłada się na 31,5% dla polskiej gospodarki w 2030 (33,4% dla spełnienia celu indykatywnego).

Czytaj także: Energia i klimat po wyborach. Najważniejsze wnioski od Forum Energii

Mniej węgla o 48%

Według Forum Energii cel ten pozostaje w zasięgu ręki. Jak czytamy w kluczowych wnioskach z raportu, wystarczy przede wszystkim realizować istniejące już strategie – Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030, Politykę energetyczną Polski do 2040 r., Strategię dla ciepłownictwa do 2030 r. z perspektywą do 2040 r. czy Polską Strategię Wodorową do roku 2030. Dotychczasowy wzrost udziału OZE był najszybszy w elektroenergetyce oraz ogrzewnictwie indywidualnym, realizacja celów wymaga jednak działań również w innych sektorach. Forum Energii wymienia transport, w którym zużycie produktów ropopochodnych m.in. na rzecz biopaliw oraz elektryfikacji powinno zmniejszyć się o ok. 9% (ok. 2 mln ton ropy), przemysł i lotnictwo, gdzie istotną rolę może odegrać zielony wodór. Aby dekarbonizacja postępowała w odpowiednim tempie, ciepłownictwo, ogrzewnictwo i elektroenergetyka muszą zmniejszyć zużycie węgla o 48% (47 mln ton). Nieco inaczej przedstawiają się prognozy związane z zastosowaniem gazu ziemnego. Jego całościowe zużycie według Forum Energii powinno pozostać na poziomie ok. 21 mld ton rocznie, przy wzroście w elektroenergetyce i ciepłownictwie systemowym o 2,8 mld m3, ale spadkach w ogrzewnictwie indywidualnym (o 2,6 mld m3) i w przemyśle (o ok. 0,5 mld m3). W ramach podsumowania autorzy stwierdzają, że „realizując strategie wypracowane w polskiej administracji na przestrzeni ostatnich lat, Polska bez większych problemów powinna osiągnąć cel udziału 31,5% OZE wynikający z nowej dyrektywy RED III”.

Czytaj także: Tykająca bomba w ciepłownictwie. Forum Energii z rekomendacjami dla nowego rządu

Stać nas na 40%

Poprzeczka może jednak być zawieszona wyżej – według Forum Energii możliwości Polski są większe. Osiągnięcie 31,5% udziału OZE pozostawiłoby nasz kraj na przedostatnim miejscu w UE pod względem rozwoju sektora, tymczasem transformacja energetyczna wraz z długoterminowymi celami neutralności klimatycznej będzie trwała dalej. - Osiąganie wyłącznie minimalnych celów przez Polskę w tej dekadzie spowoduje, że pozostaniemy w ogonie UE i w kolejnych latach będziemy musieli mocno nadganiać. – zauważa współautor raportu i dyrektor programu OZE w Forum Energii, Tobiasz Adamczewski. Rozwój OZE ma być szansą na rozwiązanie problemów z kosztami importu paliw i problemami środowiskowymi oraz geopolitycznymi, FE proponuje zatem grę o wyższą stawkę. – (..) Jeśli przyspieszylibyśmy rozwój OZE w naszym miksie elektroenergetycznym do 70% w roku 2030, to osiągnęlibyśmy niemal 40% energii odnawialnej w końcowej konsumpcji jako kraj. Zwiększyłoby to nasze bezpieczeństwo energetyczne, zredukowało zapotrzebowanie na paliwa kopalne i ograniczyło zapotrzebowanie na uprawnienia kosztowe CO₂ - wyjaśnia Adamczewski. Dalej posunięta redukcja emisji gazów cieplarnianych we wszystkich sektorach oznaczałaby oszczędności i lepsze przygotowanie do osiągania celów na rok 2040.

Co należy zrobić, aby stało się to możliwe? Rekomendacje raportu mówią o potrzebie wypracowania przez rząd nowego Krajowego planu na rzecz energii i klimatu, który uwzględni potrzeby i potencjał wszystkich sektorów polskiej gospodarki. Ważną kwestią jest także wzmocnienie ośrodków analitycznych np. w postaci Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych. Jeśli chodzi o przemysł, według FE należy wspierać wytwarzanie zielonego wodoru tam gdzie technicznie nie jest możliwa elektryfikacja. Należy zaktualizować plany rozwoju OZE w elektroenergetyce, a ich wyższy udział w tym sektorze przełoży się na szybszą transformację pozostałych; węgiel ma bilansować system „w razie braku inwestycji w inne technologie”. Jak czytamy dalej, prace analityczne muszą objąć zbadanie potencjału biomasy, której udział w Strategii dla ciepłownictwa miał zostać przeszacowany (dyrektywa RED III ogranicza możliwość jej wykorzystania dla realizacji celów na rok 2030). Rekomendacje wymieniają także liberalizację tzw. ustawy odległościowej dla energetyki wiatrowej, w której minimalny dystans między wiatrakami a budynkami powinien wynosić 500 m. Inwestycje związane z linią bezpośrednią powinny otrzymywać rządowe gwarancje, tak żeby inwestorzy nie musieli uzyskiwać warunków przyłączeniowych do sieci elektroenergetycznej. Tworzenie nowych mocy przyłączeniowych wymaga zaś większej elastyczności systemu elektroenergetycznego oraz inwestycji w rozwój sieci.

Szymon Majewski
Dziennikarz