© pawelb
W Polsce zwiększyła się ilość wyprodukowanych odpadów z prawie 115 mln ton w 2008 r. do nieco ponad 123 mln ton w 2012 r. Zebrano mniej zmieszanych odpadów komunalnych w ciągu roku – w 2008 r. było to ponad 9,4 mln ton, a w 2012 r. – ponad 8,9 mln ton. Wzrosła jednocześnie ilość odpadów komunalnych zebranych selektywnie. W 2008 r. było to 683 tys. ton, a w 2012 r. - 984 tys. ton. Niestety w badanym okresie dynamika tego zjawiska była zbyt mała w porównaniu z poprzednim czteroleciem.
Udział odpadów zbieranych selektywnie wciąż rośnie
Kluczowy z punktu widzenia realizacji założeń PEP (Polityki ekologicznej państwa) jest wskaźnik dotyczący udziału odpadów komunalnych zebranych selektywnie w ciągu roku. Udział tych odpadów wyniósł 6,8 proc. w 2008 r. i wzrósł do 10 proc. w roku 2012.
W roku 2008 poprzedzającym wdrożenie PEP 2009-2012 udział odpadów komunalnych zebranych selektywnie w poszczególnych województwach był dość zróżnicowany. Wskaźnik ten kształtował się na najniższym poziomie w województwach: podlaskim, opolskim, lubelskim i świętokrzyskim.
Przy założeniu pozytywnego scenariusza udział odpadów zbieranych selektywnie osiągnie w 2020 r. poziom około 20 proc.
Składuje się coraz mniej odpadów komunalnych
Z danych EUROSTAT wynika, że na przestrzeni wielolecia następuje stały spadek udziału odpadów komunalnych poddawanych składowaniu. Wskaźnik ten w okresie 2009-2011 uległ zmniejszeniu z 71 proc. (stan dla roku 2008) do 57 proc. (rok 2011), co daje około 4,6 proc. w skali roku.
Dynamika tego procesu w Polsce była wyższa niż w przypadku całej Unii Europejskiej, jak również innych krajów regionu, takich jak Węgry i Czechy. Jeżeli ta tendencja się utrzyma, udział odpadów komunalnych poddawanych składowaniu powinien osiągnąć w roku 2020 poziom około 15 proc.
Pozytywną tendencją jest utrzymanie na stałym poziomie ilości wytworzonych odpadów komunalnych per capita. Poziom ten jest dużo niższy niż średnia dla Unii Europejskiej i niższy niż w większości starych krajów UE (np. Niemcy czy Hiszpania). Utrzymuje się w okresie 2005-2011 na niemal niezmiennym poziomie, pomimo wzrostu poziomu życia i rozwoju ekonomicznego.
ZSEE i baterie dalej trafiają na składowiska
Poziom zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE) w 2012 r. wyniósł 3,88 kg/os/rok (32,6 proc.), w tym poziom zbierania sprzętu z gospodarstw domowych wyniósł 30,7 proc. Z kolei poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów w 2011 r. osiągnął ponad 34 proc.
Do końca 2012 r. nie udało się zatem wyeliminować kierowania na składowiska ZSEE oraz zużytych baterii i akumulatorów, jednak poczyniono w tym zakresie postęp.
Nakłady na środki trwałe wzrosną ponad dwukrotnie
Nakłady na środki trwałe służące gospodarce odpadami utrzymywały się w latach 2009-2011 na stałym poziomie około 850 mln zł rocznie. Biorąc pod uwagę prognozowane potrzeby inwestycyjnie dot. zagospodarowania odpadów komunalnych, w okresie 2012-2020 powinien nastąpić przynajmniej dwukrotny wzrost poziomu tych nakładów.
Koszty inwestycyjne szacowane przez Ministerstwo Środowiska w latach 2011 – 2020 wyniosą łącznie około 19,8 mld zł (ok. 2 mld w skali roku).
W roku 2008 poziom nakładów per capita na środki trwałe w obszarze gospodarki odpadami kształtował się od 4 zł na mieszkańca w województwie pomorskim do 23 zł na mieszkańca w województwie zachodniopomorskim. W roku 2011 poziom ten wykazywał większe zróżnicowanie – od 8 zł na mieszkańca w województwie lubelskim i dolnośląskim do 55 zł na mieszkańca w województwie pomorskim.
Kluczowe środki POIiŚ i NFOŚiGW
W okresie 2007-2012 na realizację projektów ze środków funduszy ekologicznych oraz programów UE przeznaczono ponad 7,1 mld zł. Kluczowe znaczenie miały środki POIiŚ (47 proc.) oraz NFOŚiGW (30,4 proc.). Ponad 80 proc. środków przeznaczono na budowę, rozbudowę lub modernizację zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych i medycznych, w tym spalarni.
Ze środków NFOŚiGW dofinansowano 26 projektów dotyczących rekultywacji terenów zdegradowanych na łączną sumę ponad 420 mln zł oraz 46 projektów dotyczących rekultywacji składowisk odpadów na łączną sumę blisko 45 mln zł, co było jednym z podstawowych celów Kpgo 2010 i 2014 oraz PEP.
Poprawić gospodarowanie odpadami komunalnymi
W dziedzinie gospodarki odpadami podstawowym obszarem problemowym, w którym zobowiązania akcesyjne nie zostały zrealizowane, jest gospodarka odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie poziomów masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, które mogą być kierowane na składowiska odpadów.
W perspektywie 2020 r. najważniejsze kierunki działań będą dotyczyć dalszego usprawniania gospodarki odpadami komunalnymi oraz edukacji społecznej w zakresie ograniczania wytwarzania odpadów i ich preselekcji w gospodarstwach domowych.
Ewa SzekalskaDziennikarz
