Weronika PiestrzyńskaDoradca ds. komunikacji HEAL Polska (Health & Environment Alliance)
Nie zobaczymy ich gołym okiem, ale każdego dnia wpływają na nasze życie, zdrowie, a nawet produktywność w pracy. Niewidoczne, lecz zdradliwe i zabójcze. Zanieczyszczenia powietrza.
Prawie 2,5 milionów Polaków cierpi na POChP. Ok. 4 milionom, czyli co dziesiątemu mieszkańcowi naszego kraju, życie utrudnia astma. Liczba osób dotkniętych alergią rośnie z roku na rok, zadziwiając samych alergologów. Do tego od lat pierwszą przyczyną zgonów w Polsce są choroby układu sercowo-naczyniowego. A przecież wydawałoby się, że coraz bardziej dbamy o nasze zdrowie, a troska o środowisko wpisała się na stałe do dyskursu społecznego, chroniąc nas przed szkodliwym oddziaływaniem otaczającego nas świata. Czyżby?
Układ oddechowy jak zaniedbana instalacja gazowa
Katowice, centrum miasta. Na placu przy dworcu głównym tworzy się coraz dłuższa kolejka, panuje niewielkie poruszenie. Dwie organizacje pozarządowe – HEAL Polska oraz Towarzystwo na Rzecz Ziemi zapraszają mieszkańców na darmowe badania spirometryczne. Są to nieinwazyjne badania wydolności płuc, które poleca się wykonywać co najmniej raz na pięć lat. Na potrzeby wydarzenia przeprowadzane są w specjalnie do tego przygotowanym „spirobusie”. Jednak duża część chętnych osób będzie badana po raz pierwszy w życiu. Po czym część z nich dowie się, że mimo iż nigdy nie palili papierosów, ich układ oddechowy przypomina zaniedbaną instalację gazową w zdezelowanej kamienicy. Jak to możliwe?
Akcja organizowana jest w ramach III Polskich Dni Spirometrii, czyli wydarzenia mającego na celu podnoszenie świadomości na temat chorób układu oddechowego. W tym roku przebiega ono pod hasłem „Oddychaj czystym powietrzem”, podobnie jak organizowane w ubiegłym roku Światowe Dni Spirometrii, także poświęcone zagadnieniu jakości powietrza.
Człowiek sam sobie szkodzi
Tak duże zainteresowanie tematyką wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie wynika z alarmujących doniesień naukowców – ponad 3,7 miliona ludzi umiera każdego roku przedwcześnie. W tym ponad 40 tys. osób w samej tylko Polsce. Szkodliwe substancje znajdujące w powietrzu powodują zwiększoną zapadalność i nasilenie objawów chorób układu oddechowego, krwionośnego i nerwowego. Przyczyniają się do powikłań ciąży, mniejszej wagi urodzeniowej dzieci z zanieczyszczonych terenów, obniżonego IQ, przyśpieszonych procesów neurodegeneracyjnych czy nowotworów – międzynarodowa agencja IARC klasyfikuje niektóre substancje zanieczyszczające powietrze jako silne związki rakotwórcze. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uważa zanieczyszczenie powietrza za największe środowiskowe zagrożenie zdrowia publicznego współcześnie żyjących ludzi.
A co za to odpowiada? W zdecydowanej mierze działalność samego człowieka. Do głównych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza w Polsce zaliczamy tzw. niską emisję (zanieczyszczenia pochodzące z domowych pieców i kotłów), transport drogowy oraz przemysł i energetykę oparte węglu. Pozornie niegroźny dla człowieka surowiec, po procesie spalania łączy się w atmosferze z innymi związkami, tworząc koktajl toksycznych substancji zatruwających nasze organizmy z każdym oddechem.
„Energia słoneczna” równa się „ochrona zdrowia”
Czy istnieje alternatywa? Na to pytanie także można było znaleźć odpowiedź podczas katowickiego wydarzenia. Tuż obok "spirobusa" pojawił się Mobilny Zestaw Solarny, czyli instalacja produkująca energię ze źródeł odnawialnych, jako przykład jednego z rozwiązań mogących przyczynić się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza. Co bardziej nieufni przechodnie dopytywali, co w nim sprzedajemy. Gdy dowiadywali się, że instalacja ma na celu jedynie uświadomienie, że prąd można produkować we własnym domu i to z energii słonecznej, bez emisji szkodliwych związków - sami dochodzili do wniosku, że to „lepsze dla zdrowia”. Nic bardziej słusznego. Inwestycje w odnawialne, niskoemisyjne źródła energii to nie tylko ochrona środowiska naturalnego, ale przede wszystkim ochrona zdrowia oraz znacząco niższe koszty zdrowotne zanieczyszczeń powietrza, szacowane obecnie w Polsce na od 40-120 mld euro rocznie.
Weronika Piestrzyńska
