Energia słoneczna w chińskim cieniu

© Eaknarin

Dane podaje think-thank Ember. Wartość chińskiego eksportu paneli fotowoltaicznych w skali globalnej liczona w mocach zainstalowanych wyniosła odpowiednio 21,46 GW w lipcu 2024 r. oraz 23,17 GW w maju⁽¹⁾. Do świadomości europejskich decydentów przebija się prosty wniosek – unijny rynek fotowoltaiki jest zdominowany przez technologie z Państwa Środka. Dane przywołane w tzw. raporcie Draghiego, opublikowanym we wrześniu 2024 r. dokumencie, w którym były prezes Europejskiego Banku Centralnego oraz były premier Włoch Mario Draghi dzieli się swoimi rekomendacjami na temat zwiększenia unijnej konkurencyjności, również pokazują ogromną przewagę azjatyckiego gracza w obszarze energetyki słonecznej. W przypadku płytek krzemowych, moce produkcyjne Chin sięgają 97%, z kolei w ogniwach fotowoltaicznych – 85%. Przewaga w dziedzinie produkcji modułów to 85%. – Pomimo ambicji UE co do utrzymania i rozwoju zdolności produkcyjnych w obszarze czystych technologii, wiele wskazuje na przeciwny kierunek; europejskie firmy ogłaszają cięcia produkcji, zamknięcia lub częściową albo całkowitą relokację – pisze Draghi⁽²⁾.

Czytaj też: Zasilanie oddolnej transformacji. Fotowoltaika w spółdzielniach energetycznych

Dochodzenia

Dzięki obowiązującemu od lipca 2023 r. rozporządzenia w sprawie subsydiów zagranicznych UE ma możliwość przeciwdziałania zakłóceniom konkurencji wskutek dotowania rodzimej produkcji przez wchodzące na nasze rynki państwa zewnętrzne. Na mocy rozporządzenia Komisja Europejska może przeprowadzać postępowania ws. wkładów finansowych od pozaunijnych rządów. Z nadanego prawa KE skorzystała w kwietniu 2024 r., rozpoczynając dwa dochodzenia wobec firm, które wzięły udział w przetargu na wybudowanie farmy fotowoltaicznej o mocy 100 MW w Rumunii. Dochodzenia objęły spółkę zależną Longi Green Energy Technology Co. Longi oraz dwie spółki zależne Shanghai Electric Group. - Po wstępnym przeglądzie wszystkich uwag Komisja uznała za uzasadnione wszczęcie szczegółowego dochodzenia w odniesieniu do dwóch oferentów, ponieważ istnieją wystarczające przesłanki wskazujące na to, że obu przyznano subsydia zagraniczne zakłócające rynek wewnętrzny – poinformowała KE w wydanym komunikacie. Kiedy dochodzenia zostały uruchomione, obie firmy wycofały się z procedury zamówień publicznych, w czerwcu br. Komisja ogłosiła zatem zamknięcie postępowania.

Chiny: jesteśmy zgodni z WTO

Przewagi osiągane przez Chiny na europejskim rynku i zagrożenie jakie stwarza to dla europejskiego przemysłu zeroemisyjnego – w tym produkcji fotowoltaiki – nadal jednak budzą emocje. Tymczasem wschodni potentaci nie zgadzają się z europejskimi pretensjami. Premier Li Qiang odrzucił oskarżenia o nieuczciwe praktyki handlowe i stosowanie subsydiów podczas wizyty kanclerza Niemiec Olafa Scholza w kwietniu 2024 r. Qiang twierdził, że działania jego państwa nie odbiegają od standardów Międzynarodowej Organizacji Handlu oraz praktyk w innych państw, przewagę konkurencyjną tłumaczył natomiast inwestycjami w badania i rozwój, szeroką bazą przemysłową oraz kapitałem ludzkim. Kanclerz Scholz zapewniał o chęci kontynuowania handlowych relacji z Chinami, zaznaczając przy tym jednak, że Europa ma prawo wzmacniać konkurencyjność własnych producentów⁽³⁾.

Czytaj też: Zwiększona różnorodność biologiczna na farmach fotowoltaicznych – pierwsze wnioski z pilotażu RWE

Protekcjonizm kosztuje

Sprawę przybliża analityk WiseEuropa Krzysztof Bocian. – To, że chińskie spółki w przetargu w Rumunii mogły złożyć tańszą ofertę dzięki rządowym subsydiom było tajemnicą poliszynela. W Chinach obowiązują ogromne programy państwowej pomocy dla przedsiębiorstw. Państwo pomaga firmom upłynniać inwestycje, wskutek czego wyrastają kolosy, a na pewnym etapie rozwoju rynku pomoc jest ucinana – tłumaczy. Jak dodaje, rozporządzenie w sprawie subsydiów zagranicznych stanowi narzędzie, którym UE próbuje chronić własny rynek; podobny gospodarczy charakter ma mieć również planowany zakaz obrotu produktami wytworzonymi przy użyciu pracy przymusowej. Ekspert przewiduje działania na rzecz wzmocnienia europejskiej polityki przemysłowej, o czym świadczy m.in. raport Draghiego. – Problemem bywa także pozyskiwanie finansowania na rozwój rodzimej produkcji przemysłowej w zakresie czystych technologii. Rynki finansowe są pod tym względem bardzo realistyczne i nie chcą inwestować w przedsięwzięcia, które nie mają szans na rentowność – mówi Bocian. Wybór lokalnych łańcuchów dostaw może okazać się droższy od importu, jak przewiduje specjalista, tendencje protekcjonistyczne będą się jednak nasilać.

Szymon Majewski
Dziennikarz

Artykuł jest częścią publikacji Teraz Środowisko "Energetyka słoneczna w Polsce 2024. W tyglu zmian".