© Prawa zastrzeżone
Według raportu Zero Waste i organizacji Bio-based Industries Consortium (BIC)(1) prawie 75% odpadów żywnościowych w UE pozostaje niezagospodarowanych, co skutkuje utratą cennych zasobów i ogromnymi emisjami metanu na składowiskach. Zbiórka strumienia bioodpadów z sektora mieszkalnego przez firmy komunalne obarczona jest wieloma wyzwaniami. Jak czytamy we wstępie do raportu - od czasu pierwszej edycji raportu w 2020 r., w którym wskaźnik wykorzystania frakcji bio określono na poziomie 16% teoretycznego potencjału, obecne dane wskazują na poprawę jedynie o mniej niż 10%. Autorzy raportu wskazują na konieczność podjęcia pilnych działań w celu bardziej efektywnej zbiórki i zagospodarowania frakcji bio. Problem dotyczy nie tylko pojedynczych gospodarstw domowych, ale też przedsiębiorców z branży gastronomicznej, która generuje odpady spożywcze na dużą skalę. Warto zadać pytanie: co się z nimi dzieje?
Zakres kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Sprawdzając temat u źródła, redakcja Teraz Środowisko zwróciła się z pytaniem do Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS), jak wygląda kwestia kontrolowania zagospodarowania odpadów w jednostkach gastronomicznych przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Jak czytamy w odpowiedzi udzielonej redakcji: „W ramach sprawowanego nadzoru organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej kontrolują m. in.: postępowanie z odpadami na terenie nadzorowanych obiektów żywnościowych (prawidłowe odseparowanie odpadów od żywności) oraz sprawdzają dokumentację zakładu, w tym dokumenty umożliwiające identyfikację producentów, dostawców i odbiorców żywności, oraz posiadanie przez przedsiębiorcę stosownych umów na odbiór odpadów z właściwą firmą. W zależności od rodzaju odpadów oraz ich przeznaczenia, stosowna umowa na odbiór odpadów może być zawarta przez przedsiębiorcę sektora spożywczego z odbiorcą odpadów działającym na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach lub na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego)”.
Istotne jest, że GIS wyraźnie wskazuje na opcję odbioru i zagospodarowania resztek z gastronomii jako produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego (tzw. PUPZ), tzn. poza strumieniem odpadów komunalnych.
Co ważne, „ze względu na bezpieczeństwo żywności oraz środowiska przedsiębiorca musi udowodnić, że odpady przez niego wyprodukowane zostały oddane bądź zagospodarowane w sposób bezpieczny i właściwy. Przede wszystkim chodzi o to, aby odpady nie wracały do łańcucha żywnościowego lub nie były utylizowane „we własnym zakresie”. W tym miejscu należy zaznaczyć również, że zakazane jest wprowadzanie odpadów do wód (art. 77 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 20.07.2017 r. dotyczącej Prawa wodnego, Dz. U. 2017 poz. 1566 z późn. zm.). Oznacza to, że wylewanie resztek zup, sosów czy napojów do zlewu, muszli klozetowej, a także pobliskich zbiorników wodnych, jest niedopuszczalne. Takie zasady wynikają także z Ustawy z dnia 7.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. 2018 poz. 1152)” – wskazuje GIS.
Jak jest w praktyce?
W większości krajów UE przepisy krajowe obligują przedsiębiorców z szeroko rozumianej branży gastronomicznej i zbiorowego żywienia do podpisywania umów na odbiór i zagospodarowanie odpadów spożywczych przez specjalistyczne firmy, które gwarantują ich odpowiednie zagospodarowanie, czyli recykling. W Polsce przedsiębiorcy mają w tym zakresie wybór: mogą zawrzeć umowę albo z firmą komunalną świadczącą usługi głównie dla sektora mieszkaniowego albo firmą wyspecjalizowaną w obsłudze podmiotów B2B, taką jak np. REFOOD.
- Coraz więcej jednostek gastronomicznych jest zainteresowanych współpracą z nami, ponieważ przemawiają za tym zarówno względy higieniczne, środowiskowe jak i ekonomiczne – podkreśla Robert Maraszkiewicz, Dyrektor Zarządzający REFOOD. Z ustaleń redakcji wynika, że obsługa tych jednostek przez firmy komunalne uniemożliwia często zachowanie czystości strumienia odpadów organicznych, co prowadzi do niesatysfakcjonującego rezultatu, jakim jest ich deponowanie na składowiskach. REFOOD, który dostarcza czyste, zdezynfekowane pojemniki, a następnie zajmuje się całą logistyką związaną z ich odbiorem i transportem do wyspecjalizowanych instalacji, traktuje resztki spożywcze jako czysty materiał wykorzystywany do produkcji komponentów do biopaliw, albo biomasy zasilającej biogazownie.
Zalecany sposób postępowania z odpadami spożywczymi
Filozofia działania REFOOD jest zgodna ze stanowiskom GIS, które podkreśla, że „zgodnie z załącznikiem nr II rozdział VI „Odpady żywnościowe” rozporządzenia nr 852/2004, który reguluje sposób postępowania z odpadami w obiektach – odpady żywnościowe, niejadalne produkty uboczne i inne śmieci muszą być jak najszybciej usuwane z pomieszczeń, gdzie znajduje się żywność, aby zapobiec ich gromadzeniu. Ponadto muszą być składowane w zamykanych pojemnikach, chyba że przedsiębiorstwa sektora spożywczego mogą wykazać właściwemu organowi, że inne typy używanych pojemników lub systemy usuwania są właściwe. Takie pojemniki muszą być odpowiednio skonstruowane, utrzymywane w dobrym stanie i łatwe do czyszczenia i, w miarę potrzeby, dezynfekcji. Wszystkie odpady muszą zostać usunięte w sposób higieniczny i przyjazny dla środowiska zgodnie z mającym zastosowanie do tego celu prawodawstwem wspólnotowym, i nie mogą stanowić bezpośredniego lub pośredniego źródła zanieczyszczenia”.
HACCP dotyczy też gastronomii
Wymogi HACCP obowiązują branżę spożywczą. Jak podkreśla Główny Inspektorat Sanitarny „Zgodnie z art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych przedsiębiorcy sektora spożywczego, w tym przedsiębiorcy prowadzący zakłady żywienia zbiorowego, mają obowiązek opracowania, wykonania i utrzymywania procedur zgodnych z zasadami HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Points – System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli). System HACCP ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności przez identyfikację, analizę i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością. Zgodnie z powyższym, w każdym zakładzie powinny być opracowane procedury określające sposób postępowania z żywnością nieodpowiadającą wymaganiom jakości zdrowotnej, czyli odpadami żywnościowymi, mając na względzie wyeliminowanie możliwości zanieczyszczenia surowców i produktów gotowych.
- Już dzisiaj restauracje zobowiązane są do podpisywania umów na odbiór tłuszczy i olejów posmażalniczych. To dobry moment, by spełniając ten obowiązek, rozszerzyć zakres usług o odbiór odpadów spożywczych i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego kat. 3. To opcja, która opłaca się także ekonomicznie – konkluduje Robert Maraszkiewicz.
Artykuł powstał we współpracy z REFOOD
