Terra incognita. 49% MŚP nie rozumie ryzyk i obowiązków wynikających z CSRD

49% MŚP nie rozumie ryzyk wynikających z CSRD
© Marina Ignatova

62% respondentów nie zna aktualnych regulacji dotyczących ESG, 49% nie rozumie ryzyk i obowiązków wynikających z dyrektywy CSRD, a 80,7% nie ma wiedzy na temat cyfrowego paszportu produktu – to tylko niektóre z wniosków opracowania „Przedsiębiorcy MŚP a ESG: diagnoza GS1 Polska”. Powstało ono z ramienia organizacji GS1 zajmującej się m.in. standaryzacją działań biznesowych, na podstawie danych pozyskanych od członków organizacji.

Jak ugryźć ESG?

- Jeżeli jako przedstawiciel MŚP nie masz jeszcze obowiązku raportowania ESG, to warto już teraz zacząć przygotowania. Od 2027 roku wymogi CSRD będą musiały spełnić MŚP notowane na giełdzie. Współpraca z większymi firmami, które już raportują, także może wymagać dostarczania odpowiednich danych – przestrzega GS1 w dokumencie. Podmiot podaje też szereg wskazówek, od czego rozpocząć przygotowanie do raportowania, w tym m.in. rozmowy z partnerami biznesowymi, pracownikami oraz mierzenie śladu węglowego.

Jak MŚP mogą przygotować się do raportowania ESG? Szczegółowe wytyczne⁽¹⁾ zaproponował EFRAG (autor standardów ESRS), publikując w październiku br. ich ostateczną wersję po konsultacjach. Wytyczne zawierają m.in. wzory obliczania emisji ze swojej działalności czy odesłania do dostępnych publicznie kalkulatorów śladu węglowego. Podają też przykładowe zanieczyszczenia gleby, powietrza czy wód i sposoby wykazywania ich stężeń wraz z odnośnikami do źródeł dokumentacji. Wytyczne EFRAG dla MŚP odnoszą się również do bioróżnorodności.

Przewidzieć już przy pozyskaniu finansowania

Choć wytyczne dla MŚP istnieją, nie są na razie ich chlebem powszednim. Badanie GS1 podaje, że edukacją mniejszych firm powinni być również zainteresowani ich zleceniodawcy. Przedstawione wyniki wskazują, że 55,1% badanych nie wie co to jest ESG, 80,7% nie mierzy śladu węglowego, a 91,2% nie zna jego trzech zakresów. Tymczasem MŚP często wchodzą w tzw. scope 3 większych podmiotów, które już są zobligowane do raportowania. Te podejmują dialog i zachęcają swoich „mniejszych” interesariuszy do analiz i raportowania. - Posłużę się przykładem Blue Baltic Community. W ramach tej inicjatywy wymienialiśmy się informacjami o tym, jak MŚP mogą przygotować się do raportowania danych. My z perspektywy globalnej korporacji oczekujemy konkretnych działań w tym liczenia i raportowania emisji zgodnie z GHG Protocol, a także po 2025 roku wykorzystywania wyłącznie odnawialnych źródeł energii na rynkach gdzie to jest możliwe – mówi nam Joanna Wis-Bielewicz, head of market development w Ørsted Polska. - Oprócz nakładania konkretnych zobowiązań, prowadzimy także dialog, dzielimy się wiedzą, współpracujemy z organizacjami i partnerstwami tj. np. Climate Leadership, które wspierają firmy w zarządzaniu ryzykiem klimatycznym. Zarządzanie tym ryzykiem jest także bardzo ważne dla instytucji finansowych o czym mogliśmy się przekonać w procesie pozyskiwania przez naszego partnera PGE Baltica zrównoważonego finansowania dla projektu Baltica 2. Instytucje finansowe, które udzielają takich kredytów, mają bardzo wysokie standardy, stąd wszystkie elementy inwestycji muszą być objęte parasolem raportowania – stwierdza Joanna Wis-Bielewicz.

Co na to rzecznik?

- Raportowanie niefinansowe zgodne ze standardami CSRD/ESRS może stanowić istotne wyzwanie dla wszystkich podmiotów objętych takim obowiązkiem – komentuje dla Teraz Środowisko minister Agnieszka Majewska, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. - Gotowość sprostania wyzwaniu tego raportowania z pewnością jest adekwatna do posiadanego przez danego przedsiębiorcę potencjału i zasobów – finansowych, organizacyjnych i kompetencyjnych, przy czym ważnym czynnikiem jest właściwa ocena indywidualnej sytuacji oraz właściwego przygotowania do podjęcia czynności związanych z raportowaniem niefinansowym. Gotowość krajowych jednostek interesu publicznego w rozumieniu przepisów wspólnotowych do może być rozpatrywana wyłącznie w kategoriach indywidualnych, a podmioty te mają jeszcze czas na wdrożenie stosownych procedur – podkreśla.

Rzecznik, pytana o ryzyko wykluczenia polskich MŚP nienotowanych na giełdzie z łańcuchów dostaw większych korporacji, wskazuje na niezależność ustaleń zleceniodawców i ich oczekiwań od dostawców. - Obowiązki raportowania niefinansowego przez przedsiębiorców MŚP nie wynikają z regulacji ustawowych, z wyjątkiem tych podmiotów sektora MŚP, które są jednostkami zainteresowania publicznego. Charakter i zakres informacji, jakich mogą żądać od siebie kontrahenci w związku z realizacją zobowiązań kontraktowych stanowi w dużej mierze treść ich suwerennych ustaleń, także w odniesieniu do obliczania śladu węglowego w kontekście ograniczenia emisji gazów cieplarnianych – stwierdza minister ds. MŚP.

Niepokój i konsekwencje

Jak się okazuje, przedsiębiorcy sektora MŚP są zaniepokojeni. - Rzeczywiście kierują do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców swoje obawy dotyczące skutku regulacji ESG, które mogą odnosić się do nich pośrednio, jako wymogi wynikające ze współpracy z większymi podmiotami lub ograniczenia w dostępie do finansowania – wskazuje Agnieszka Majewska. - Rzecznik zamierza prowadzić merytoryczny dialog ze wszytkami interesariuszami oraz organami mającymi wpływ na kształt regulacji lub pełniącymi funkcje nadzoru – w celu dążenia do zachowania zasady proporcjonalnego obciążania przedsiębiorców obowiązkami sprawozdawczymi – zapowiada Rzecznik MŚP. A dialog taki na pewno jest konieczny, gdyż, jak przypomina GS1 „konsekwencje obowiązku CSRD są poważne – nad jego zgodnością czuwa biegły rewident, tak jak ma to miejsce w przypadku sprawozdań finansowych”.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog