Niepewna przyszłość elektrośmieci

© AndreasReh

Projekt⁽¹⁾ wdraża postanowienia dyrektywy 2012/19/UE oraz zastępuje ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (tekst jedn. Dz.U. 2013 nr 0 poz. 1155).

Ograniczony zakres przedmiotowy

Mając na uwadze art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, należy wskazać, że przepisy projektowanej ustawy nie znajdą zastosowania w przypadku odpadów promieniotwórczych. W sprawach dotyczących postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym stanowiącym odpady promieniotwórcze, zastosowanie będą miały nadal przepisy ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe. Natomiast w sprawach zużytych baterii i akumulatorów zastosowanie znajdą z kolei przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach. Trudno dziś przewidzieć, jak funkcjonowanie tych odrębnych reżimów sprawdzi się w praktyce po uwzględnieniu proponowanych zmian.

Potrzebny „złoty środek”

Już podczas przeprowadzonych w ubiegłym roku konsultacji społecznych pojawiły się pierwsze wątpliwości. Wskazywano wtedy, że projekt jest mało przejrzysty, nie uwzględnia wszystkich uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji międzyresortowych oraz nie wnosi oczekiwanych zmian powszechnie krytykowanego systemu.

Organizacje branżowe zarzucały wtedy projektodawcy także nadmierne ograniczanie swobody działalności gospodarczej. Przykładowo, tylko trzy kategorie podmiotów - tj. zakłady przetwarzania, punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz odbierający odpady od właścicieli nieruchomości - będą mogły zbierać niekompletne elektroodpady oraz ich części. Takie rozwiązanie pomoże zminimalizować nielegalny obrót częściami zużytego sprzętu, ale z drugiej strony ograniczy konkurencję na rynku. Zadaniem posłów będzie więc odnalezienie w tej kwestii „złotego środka” i wyważenie racji ekonomicznych oraz środowiskowych.

Komentowane są dziś także przepisy dotyczące funkcjonowania organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Choć mają w dalszym ciągu pozostać podmiotami prawa prywatnego, ich obowiązkiem będzie m.in. prowadzenie publicznych kampanii edukacyjnych zwiększających świadomość Polaków na tematy związane z gospodarowaniem odpadami. W praktyce oznacza to więc pełnienie roli publicznoprawnej. Ustawa zakłada w ten sposób funkcjonowanie swoistej spółki akcyjnej, której celem nie będzie generowanie zysków.

Koszty i ryzyko prawdopodobnie do podziału

W rozdziale 14. projektu zamieszczone zostały regulacje dotyczące przepisów karnych i administracyjnych kar pieniężnych. Za naruszenia przepisów, za które obecnie grozi kara grzywny, projektowana ustawa przewiduje kary pieniężne w wysokości od 5000 zł do 500 000 zł oraz do 1 000 000 zł za nieprzeznaczenie przez organizacje odzysku co najmniej 5 proc. przychodów na wspomniane wyżej kampanie edukacyjne.

Najczęściej podnoszonym dziś argumentem przeciwko ustawie jest to, że choć sam odbiór sprzętu będzie bezpłatny, to ostatecznie koszty nowego systemu i tak poniosą prawdopodobnie konsumenci. Nowe obowiązki i ryzyko wysokich kar mogą bowiem stanowić argument dla podwyżek np. sprzętu RTV i AGD.

Przepisy końcowe przewidują, że większość przepisów ustawy wejdzie w życie 1 czerwca 2015 r.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik