Michał DrozdowiczRadca prawny, Partner Kierujący Zespołem Energetyki/OZE w Kancelarii JDP © Prawa zastrzeżone
Nowelizacja w niektórych aspektach była rozległa, stanowiła w pewnej mierze implementację uregulowań unijnej dyrektywy 2018/2001 o odnawialnych źródłach energii, tzw. dyrektywy RED II. Pozostaje już praktyką naszego ustawodawcy, że wdraża on sekwencyjnie regulacje unijne w sektorze energetyki odnawialnej. Udało mu się uczynić kolejny krok w zakresie dyrektywy RED II, a nieco później weszła w życie dyrektywa RED III (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2413 z 18.10.2023 r.). Czekają nas zatem dalsza debata i regulacje. Ocena poszczególnych rozwiązań nowelizacji zależy od perspektywy (np. na kwestie instalacji hybrydowych, modernizacje instalacji OZE, czy Krajowy Punkt Kontaktowy ds. OZE), ale wśród nich parę wypada wymienić.
12 GW w aukcjach 2025-2031 oraz cable pooling
Po pierwsze, zwiększenie z 5 GW do 12 GW wolumenu mocy kontraktowanej w aukcjach 2025 – 2031 w morskich farmach wiatrowych. Według nowych uregulowań, maksymalna łączna moc zainstalowana elektryczna MFW, w odniesieniu do których może zostać przyznane prawo do pokrycia ujemnego salda w kolejnych latach, wynosi w: a) 2025 r. – 4 GW; b) 2027 r. - 4 GW; c) 2029 r. - 2 GW; d) 2031 r. - 2 GW. Ze źródeł branżowych wiemy, że potencjał, jak i ambicje polskiej morskiej energetyki wiatrowej pozostają znaczne, toteż może być źródłem satysfakcji, że ustawodawca wykazał pewną otwartość w tym zakresie.
Drugie rozwiązanie legislacyjne stanowi współdzielenie infrastruktury przyłączeniowej, czyli tzw. cable pooling. Jego konstrukcja prawna polega na przyłączeniu do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej o napięciu znamionowym co najmniej 1kV w jednym miejscu przynajmniej dwóch instalacji odnawialnych źródeł energii, które mogą należeć do jednego lub kilku wytwórców. W tym ostatnim przypadku, wytwórcy obowiązani są wypracować wcale niełatwe porozumienie w przedmiocie operowania pracą przyłączanych instalacji. Z korzyści płynących z powołanego unormowania korzystać mogą instalacje istniejące w dacie wejścia w życie nowelizacji (01.10.2023 r.), co za tym idzie, cable pooling służyć może przynajmniej trzem kategoriom źródeł: a) nowym, dobudowywanym do źródeł istniejących (te ostatnie nie muszą być dostosowywane do wymogów NC RfG), b) nowym dołączanym do pozostających w budowie, c) nowym, kompleksowo ubiegającym się o przyłączenie na warunkach współdzielenia. Za niedomaganie regulacji uznawano to, że tylko jedna z instalacji przyłączonych w ramach cable poolingu może korzystać z instrumentów wsparcia OZE. Te zastrzeżenia nie straciły na aktualności, a dodatkowo nowa konstrukcja prawna wzbudziła pewne wątpliwości praktyki. Było to nieuniknione, tym bardziej więc cieszy, że dyskusje śledzi regulator, który zajął stanowisko co do pewnych wariantów interpretacyjnych (zob. np. Informację Prezesa URE nr 15/2024). Obecnie toczy się interesująca debata w kwestiach dopuszczenia do korzystania z systemów wsparcia OZE przez wszystkie instalacje przyłączane w ramach cable poolingu oraz objęcia magazynów energii możliwością współdzielenia.
Gwarancje pochodzenia nie tylko dla energii elektrycznej
Nowelizacja istotnie zmieniła regulacje w przedmiocie wydawania i obrotu gwarancjami pochodzenia. Obecnie mogą one być wydawane nie tylko dla energii elektrycznej, ale również dla innych nośników energii, na przykład wodoru odnawialnego. Wydłużono z 12 do 18 miesięcy okres umarzania gwarancji, ale uwaga, ich ważność, a co za tym idzie, obrót wciąż możliwy jest przez 12 miesięcy. Poszerzenie przedmiotu gwarancji o inne nośniki, skutkowało koniecznością uwzględniania w wydawanych gwarancjach pochodzenia energii odnawialnej zużytej do wytworzenia innego nośnika (podleganie umorzeniu). Nieco zwiększono również formalizm procedury umarzania gwarancji pochodzenia.
Reżim ustawowy objął także tzw. umowę PPA (Power Purchase Agreement), czyli do tej pory tzw. empiryczny typ umowy w obrocie prawnym rynku energii elektrycznej. Po nowelizacji, status prawny tych umów uległ zmianie. Obecnie jest to umowa sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnego źródła energii zawarta bezpośrednio między wytwórcą w rozumieniu ustawy o OZE a odbiorcą. Warto tego pilnować, bo niektóre umowy PPA częściowo opierały się konstrukcji umowy o świadczenie przez osobę trzecią-wytwórcę. Umowa PPA stanowi podtyp ogólnej umowy sprzedaży energii i musi zawierać dodatkowe ‒ względem wymagań ogólnych ‒ postanowienie określające rodzaj odnawialnego źródła, z którego wytwarzana będzie energia elektryczna stanowiąca przedmiot tej umowy. Wytwórca, który zawarł taką umowę, w terminie miesiąca od dnia jej zawarcia, obowiązany jest zaraportować Prezesowi URE informację o zawarciu umowy, o stronach umowy, ilości i cenie energii elektrycznej objętej jej przedmiotem, lokalizacji i rodzaju odnawialnego źródła energii, z którego przywołana energia została wytworzona, oraz okresie, na jaki umowa została zawarta. Nieterminowe przekazanie wspomnianych informacji obostrzone zostało karą administracyjną wymierzaną przez Prezesa URE. Regulacja ta ma znaczenie zasadniczo prawne (kwalifikowany podmiotowo i przedmiotowo typ umowy), ulokowanie jej w płaszczyźnie ogólnej umowy sprzedaży energii odegra znaczenie dla przepisów znajdujących zastosowanie w kwestiach pominiętych przez strony.
Regulacje dla tzw. energetyki lokalnej
Po piąte, wprowadzono nowe unormowania w obszarze tzw. energetyki lokalnej. Wobec wymogów względem łącznej mocy zainstalowanej, to raczej klastry energii mogą cieszyć się nieco większym zainteresowaniem biznesu niż spółdzielnie energetyczne. Nowelizacja wprowadziła nową definicję legalną klastrów, wprowadzając oblig pozostawania jego stroną przez jednostkę samorządu terytorialnego, spółkę komunalną lub spółkę kontrolowaną przez tę ostatnią. Niektórzy mają wątpliwości co do granic swobody współpracy samorządu z klastrami energii w sferze wytwarzania i obrotu energią, albowiem jednostki samorządu terytorialnego zasadniczo energię elektryczną powinny kontraktować z uwzględnieniem reżimu zamówień publicznych. W nowelizacji przewidziano system wsparcia klastrów w postaci ulg w opłatach dystrybucyjnych, opłatach związanych z systemami wsparcia OZE, wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywności energetycznej. Warunkiem skorzystania z nich pozostaje jednak uzyskanie wpisu do rejestru klastrów prowadzonego przez Prezesa URE oraz spełnienie innych wymogów ustawowych.
Uporządkowanie ww. kwestii rzutuje na zasadniczo pozytywną ocenę nowelizacji, ale z pewnością nie wychodziła ona naprzeciw głównym potrzebom branży. Czekamy, czy możliwości i ambicje sektora spotkają się z otwartością ustawodawcy na tle regulacji już ściśle jej dedykowanych.
Michał Drozdowicz
Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią JDP
