Krajowa branża pomp ciepła systematycznie umacnia swoją pozycję i idzie po więcej

© rh2010

Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) opublikowała właśnie raport nt. „Scenariusze elektryfikacji ogrzewania w budynkach jednorodzinnych w Polsce do 2030 roku⁽¹⁾”, będący jednocześnie kolejnym wydaniem „Raportu rynkowego PORT PC”, powstałego jako wynik prowadzonych regularnie od ponad 9 lat badań sprzedaży pomp ciepła w Polsce. Oprócz szczegółowych danych liczbowych dotyczących rynku pomp ciepła w 2019 roku, w raporcie można znaleźć też prognozy rozwoju rynku pomp ciepła do 2030 roku w nowych i istniejących budynkach jednorodzinnych w Polsce, przedstawione w dwóch wariantach: bazowym i optymistycznym. Bo mimo rozwoju branży, w stosunku do innych krajów Unii Europejskiej polski rynek pomp ciepła znajduje się ciągle w początkowej fazie rozwoju. Według statystyk Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA), w 2019 roku w 21 krajach europejskich objętych badaniem pracowało około 13,7 mln pomp ciepła. Dzięki nim udało się ograniczyć emisję CO₂ o około 37,4 Mt.

Czytaj: Potencjał pomp ciepła jest dostrzegany w Polsce coraz częściej. Nie tylko w budownictwie

Dane i scenariusze na przyszłość

Jak czytamy w raporcie, rynek pomp ciepła notuje stały wzrost. W 2019 r. zanotowano istotny wzrosty sprzedaży pomp ciepła. W rezultacie pod koniec 2019 r. na potrzeby instalacji grzewczych pracowało w Polsce już ok. 128 tys. pomp ciepła. Wyprodukowały one 9,92 PJ/rok energii z OZE, co jest bliskie wariantowi optymistycznemu w Krajowym Planie Działania (KPD) na rzecz OZE.

Szacunki dotyczące 2020 r. przewidują dalszy intensywny rozwój tego rynku. Ilość energii produkowanej przez pompy ciepła wzrośnie w 2020 r. i będzie się mieścić w przedziale od 10,51 PJ/rok (wariant realistyczny) do 11,52 PJ/rok (wariant optymistyczny). Jak będzie wyglądał rozwój rynku pomp ciepła w budynkach jednorodzinnych w Polsce do 2030 roku? W pierwszym, bazowym scenariuszu przewiduje się, że w 2030 r. w polskich domach będzie pracować ok. 1,09 mln pomp ciepła (średni udział we wszystkich budynkach 10 proc.), które dostarczą ok. 29,81 PJ/rok energii. W scenariuszu optymistycznym liczba pomp ciepła mogłaby sięgnąć ok. 2,08 mln (udział: 22,8 proc.), a wartość wyprodukowanej przez nie energii– ok. 60,36 PJ/rok.

Raport wskazuje dodatkowo na duży potencjał rozwojowy branż pośredniczących, czyli np. polskich przedsiębiorstw wytwarzających komponenty do pomp ciepła oraz firm usługowych. Według szacunków PORT PC i EHPA, w 2030 r. w Polsce, przy prognozowanej liczbie od 1,09 do 2,08 mln pracujących pomp ciepła (zależnie od scenariusza rozwoju rynku), w sektorze produkcji, instalacji i serwisu tych urządzeń będzie zatrudnionych od 11 do 20 tys. osób.

Czytaj: Jak uniknąć wadliwej instalacji pompy ciepła?

Rynek zmienia się na naszych oczach

Co ciekawe, autorzy raportu wskazują, że na wyzwania rzeczywistości (patrz: walka ze smogiem) odpowiedzieli już najwięksi polscy producenci kotłów na paliwa stałe (reprezentujący ponad 60 proc. rynku tych urządzeń), którzy przekierowują główny profil swojej działalności, przygotowując się do produkcji urządzeń bezemisyjnych, takich jak pompy ciepła czy systemy wentylacyjne z odzyskiem ciepła. Transformację polskich firm z branży grzewczej w kierunku innowacyjnych, „zielonych” technologii niewątpliwie ułatwi wsparcie systemowe, tj. np. uruchomiony w grudniu ub. r. w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) konkurs w ramach „Szybkiej ścieżki” adresowany do takich podmiotów. Trzeba też zauważyć, że nowe inwestycje w Polsce planują światowi potentaci w produkcji niskoemisyjnych urządzeń grzewczych.

Żeby pozytywny scenariusz się ziścił…

…trzeba będzie wpierw uporać się z szeregiem barier. Autorzy wskazują m.in. na takie obszary, jak dostęp do informacji i edukacja społeczna, wprowadzenie zmian w otoczeniu prawnym i badawczo-rozwojowym. Wskazuje się np., że rozwiązaniem, które skutecznie promowałoby w pełni nieemisyjne technologie, byłoby jednocześnie wydłużenie czasu działania tzw. systemu upustu (w rozliczeniach energii elektrycznej produkowanej przez mikroinstalacje prosumenckie) wynikającego z ustawy o OZE: z zaplanowanego 2035 roku do 2040 roku. Zagwarantowałoby to trwałość rozwiązania i zwiększyło opłacalność inwestycji. System upustu pozwala na odzyskanie 70-80 proc. energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej wprowadzonej do sieci elektrycznej. Jest to realizowane w okresie rocznym.

Czytaj: OZE w ciepłownictwie: nowa jakość i miejsca pracy. Polska liderem w produkcji kolektorów słonecznych

Dużym mankamentem jest również to, że obecnie wyłączono nowe budynki z programu „Czyste Powietrze”, mimo iż w styczniu 2021 r. wchodzą w życie mocno zaostrzone wymogi Warunków Technicznych (WT 2021) w odniesieniu do nowo wznoszonych domów jednorodzinnych.

Autorzy raportu postulują również powołanie specjalnej grupy roboczej przy Ministerstwie Klimatu, która przeanalizowałaby potencjał OZE i efektywności energetycznej zawarty w pompach ciepła w kontekście celów OZE i efektywności energetycznej na 2030 r. w cieple (białych certyfikatów) w gospodarstwach domowych.

Wreszcie, w raporcie pada argument, że aby osiągnąć cele związane z dekarbonizacją całej gospodarki krajów UE w perspektywie 2050 r. na poziomie 95 proc., należy wdrożyć elektryfikację budownictwa na poziomie 63 proc. W przypadku ogrzewnictwa będzie to możliwie dzięki szerokiemu zastosowaniu pomp ciepła.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji