W perspektywie dekady miks energetyczny będzie znacznie bardziej zróżnicowany

Frédéric Faroche
Prezes zarządu, dyrektor generalny grupy Veolia w Polsce.

Analiza Instytutu Energetyki Odnawialnej mówi o możliwym 40 proc. udziale OZE w polskim ciepłownictwie w 2030 r. (szczegóły w artykule). Jak Pan ocenia realność takiej prognozy i jaki mógłby być miks ciepłownictwa w perspektywie dziesięciolecia?

Frédéric Faroche: Nie jest pewne, jak rozwinie się rynek, ale jeśli europejski cel neutralności klimatycznej w 2050 r. ma być spełniony, to OZE musi istotną częścią miksu energetycznego. Ten kierunek widać choćby w ostatnim projekcie Polityki Energetycznej Polski 2040 (PEP2040). Zgodnie z założeniami w 2030 r. udział OZE ma sięgnąć co najmniej 23 proc. w końcowym zużyciu energii i nie mniej niż 32 proc. w elektroenergetyce, 28 proc. w ciepłownictwie i 14 proc. w transporcie. Wprawdzie to wartości mniejsze niż zakładane przez IEO i węgiel dalej ma być paliwem strategicznym, ale presja niskoemisyjności jest ewidentna.

Miks paliwowy powinien uwzględniać również gaz jako paliwo przejściowe. Decyzje niektórych firm, jak choćby plan budowy przez Orlen i PGNiG bloku gazowego w Ostrołęce, to odbicie myślenia Ministerstwa Klimatu o tym paliwie. Ministerstwo wprost mówi, że gaz jest rozwiązaniem pomostowym, którego udział może sięgnąć 33 proc. Trzeba też pamiętać o biomasie, produkowanej w sposób odpowiedzialny, czyli certyfikowany i kontrolowany – ona również powinna zostać uwzględniona w projektowaniu przyszłości i tu rzeczywiście zakłada się wzrost jej znaczenia.

Czytaj wywiad z Ministrem Klimatu: Polski pomysł na transformację energetyczną

W perspektywie 10 lat miks energetyczny na pewno będzie bardziej zróżnicowany, niż jest teraz. PEP2040 mówi też o budowie elektrowni jądrowej, która choć nie jest pozbawiona negatywnego wpływu na środowisko, to w kwestii ograniczenia emisji rzeczywiście może pomóc. Jednak biorąc pod uwagę dotychczasową realizację planów rozwoju energetyki jądrowej w Polsce, warto zachować ostrożność i poczekać na konkretne działania.

Mając na uwadze, że zasoby, którymi dysponujemy na ziemi, nie są niewyczerpalne, musimy zacząć korzystać na szerszą skalę z paliwa alternatywnego. To pozwoli jednocześnie rozwiązać problem pozyskiwania energii i zarządzania odpadami, oraz ciepła odpadowego, które powstaje podczas procesów produkcyjnych.

Mówiąc o poszanowaniu zasobów dochodzimy do efektywnego wykorzystania energii. Jak to wygląda pod kątem energii cieplnej?

Kluczowe jest zwiększanie efektywności dystrybucji ciepła oraz efektywności energetycznej budynków, prowadzącej do zmniejszania zapotrzebowania. Planowanie inwestycji musi być tu roztropne, by ich koszty nie odbiły się mocno na cenach ciepła i prądu, prowadząc do ubóstwa energetycznego. Presja kosztowa jest zresztą ewidentna – bez względu na to, czy trzeba będzie budować nowe, niskoemisyjne źródła, czy z powodu kosztów uprawnień do emisji. Nie ma odwrotu od zwiększania efektywności na każdym możliwym odcinku.

Jakie rozwiązania mają potencjał na rynku polskim?

Co nie dziwi, uważam, że znaczne korzyści w zakresie transformacji energetycznej mają sieci ciepłownicze i to na nich należy się skoncentrować. Mogą one przyjmować ciepło z kogeneracji (która pozwala zaoszczędzić 25 proc. energii pierwotnej w porównaniu do oddzielnej produkcji ciepła i prądu), ciepło odpadowe z przemysłu lub spalania odpadów czy ciepło z lokalnej produkcji prosumentów. Takie połączenie – sieci ciepłownicze i kogeneracja – jest szczególnie uzasadnione w polskich warunkach klimatycznych, gdzie muszą istnieć źródła pracujące stale. Poza tym warto pamiętać, że jest również popierane przez Unię Europejską, właśnie ze względu na swoją efektywność.

Czytaj: Magazyny ciepła tysiąc razy tańsze niż magazyny energii elektrycznej

Rozwój sieci ciepłowniczych w przyszłości wymaga jednak wprowadzenia rozwiązań z obszaru Smart City, które w oparciu o dane dotyczące ich funkcjonowania, pozyskiwane w czasie rzeczywistym, dzięki zaawansowanym narzędziom analitycznym umożliwiają optymalizację ich pracy. W miastach, w których jesteśmy obecni, już wdrażamy projekty tego typu. Pierwszy z nich – w Warszawie – ma wyjątkowo dużą skalę, bo to największa sieć ciepłownicza w całej Unii Europejskiej, licząca sobie 1800 km. Skutki są tylko pozytywne – mniejsze zużycie paliwa i mniejsze emisje dwutlenku węgla. To naturalny kierunek dla rozwoju energetyki w miastach.

Jak postrzega Pan rolę samorządów w zielonej transformacji ciepłownictwa? Jakie są tutaj ich kluczowe zadania, ale i możliwe obszary działania?

Rola samorządów jest kluczowa. Sieci ciepłownicze, istniejące w większości polskich miast, a lokalne władze mają duży wpływ na ich kondycję i dalszy rozwój, np. przez uwzględnianie ich w planowaniu przestrzennym.

Argumentem dla zaangażowania miast w transformację jest również ograniczenie smogu, na co wskazuje też przywołana przez mnie nowa wersja PEP2040 ustalająca jako cel eliminację węgla z ciepłownictwa indywidualnego w miastach do 2030 r. Sieci ciepłownicze są najlepszym rozwiązaniem pod względem ekonomicznym i środowiskowym, dlatego powinny obejmować jak najwięcej budynków.

W końcu miasta muszą brać też pod uwagę zdanie mieszkańców, którzy chcą żyć w zdrowym, czystym otoczeniu. Dlatego po stronie samorządów tak ważna jest współpraca z przedsiębiorstwami energetycznymi – mamy odpowiednie rozwiązania, mamy praktykę wspierania miast w zrównoważonym rozwoju, np. przez projekty naszej Fundacji⁽¹⁾. Sukces uda się zatem osiągnąć wyłącznie działając wspólnie.

Co należy zrobić, aby transformacja energetyczna rzeczywiście miała miejsce i zakończyła się powodzeniem?

Powinny zostać podjęte działanie w kierunku adaptacji celów klimatycznych do polskiej rzeczywistości pod auspicjami ustawodawców, ale uwzględniające możliwości i interesy obywateli oraz branży energetycznej. Znowu odwołam się do projektu PEP 2040, bo tam zostało to dobrze nazwane – transformacja musi być partycypacyjna i każdy powinien móc w niej uczestniczyć.

Kluczowa jest identyfikacja dostępnych rozwiązań i wybór tych, które najbardziej przybliżają nas do realizacji celów. W naszej ocenie bazują one na zasadach zrównoważonego rozwoju i gospodarki o obiegu zamkniętym. Na nasze stanowisko wpływa fakt, że są one w stanie racjonalnie pogodzić dwa aspekty – środowiskowy i finansowy, dzięki czemu stanowią właściwą odpowiedź na wyzwania, przed którymi stoi Polska.

W końcu ważna jest także stabilność i przewidywalność zasad nadzorujących sektor. Z natury projekty w energetyce, zwłaszcza jeśli chodzi o źródła, są długoterminowe, dlatego takie otoczenie legislacyjnej jest czynnikiem zachęcającymi firmy do inwestowania i poszukiwania finansowania.

Artykuł powstał we współpracy z firmą Veolia Polska.

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.