1. Ambicje
Tekst stawia sobie za cel „wstrzymanie” wzrostu średniej temperatury Ziemi „zdecydowanie poniżej 2°C” w porównaniu z epoką przedprzemysłową. Dodaje, iż należy kontynuować wszelkie możliwe działania mające na celu ograniczenie wzrostu do 1,5°C, ponieważ zrozumiano, iż ryzyko oraz skutki zmian klimatycznych zostałyby wówczas radyklanie ograniczone. Wyznaczony cel ma zostać osiągnięty zgodnie z zasadą równości i przy założeniu wspólnej, choć zróżnicowanej odpowiedzialności i według możliwości każdego, w zależności od kontekstu narodowego. Ponadto, Międzyrządowa Grupa Ekspertów Badających Zmiany Klimatu (IPCC) została „poproszona” o publikację w 2018 roku raportu na temat wpływu wzrostu temperatury o ponad 1,5°C oraz (i przede wszystkim) sposobów radzenia sobie z gazami cieplarnianymi, pozwalających na niedopuszczenie do większego wzrostu.
2. Ograniczenie
Szczyt światowych emisji gazów cieplarnianych powinien zostać osiągnięty jak najszybciej po to, by następnie spadały one w sposób prowadzący do równowagi między antropogenicznymi źródłami emisji oraz antropogenicznym ich absorbowaniem poprzez pochłaniacze w czasie drugiej połowy wieku.
3. Zobowiązania
Państwa mają aktualizować swoje zobowiązania co pięć lat. Zobowiązania te powinny robić postępy oraz odpowiadać najwyższym możliwym poziomom ambicji, respektując zasadę wspólnej odpowiedzialności, jednak biorąc pod uwagę możliwości każdego z państw. Pierwsze zobowiązanie powinno zostać przedstawione w momencie ratyfikacji porozumienia.
Tekst różnicuje zobowiązania. Kraje rozwinięte mają w dalszym ciągu wyznaczać kurs, redukując całkowitą wartość emisji we wszystkich sektorach gospodarki. Z kolei państwa rozwijające się powinny w dalszym ciągu zwiększać swoje zobowiązania i są zachęcane do podążania drogą, mającą na celu redukcję emisyjności ich gospodarek. Najmniej rozwinięte państwa oraz maleńkie kraje wyspiarskie mogą w dowolny sposób zdecydować o swoim udziale w ograniczaniu światowych emisji.
Regularnie będzie miał miejsce bilans zobowiązań i ich wprowadzania w życie. Po raz pierwszy w 2018 roku, następnie co pięć lat, począwszy od 2023 roku. Jego głównym celem będzie pomaganie państwom w określaniu ich udziału. Ponadto, kraje, które w dotychczasowych zobowiązaniach (INDC) określiły jako datę realizacji lata 2020 – 2025 (jak na przykład USA), „zobowiązane są” do zaprezentowania zobowiązań do roku 2030 przed 2020.
4. Pomoc finansowa
Tekst różnicuje zobowiązania krajów bogatych oraz dobrowolną pomoc finansową dla krajów rozwijających się. Gospodarki rozwinięte mają wyasygnować środki finansowe, mające na celu ograniczanie skutków zmian klimatycznych krajów biedniejszych. Powinny w dalszym ciągu przodować w tym wsparciu, dostarczając środków pochodzących z szerokiego wachlarza źródeł, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Kraje rozwinięte muszą co dwa lata komunikować przybliżone informacje na temat ilości i rodzaju środków, którymi dysponują, celem zapewnienia przewidywalności, przejrzystości i spójności dofinansowania. Pozostałe kraje mogą udzielać pomocy dobrowolnie. Przewiduje się też rewizję dofinansowania po 2025 roku. Kwota powinna być wówczas wyższa lub równa 100 miliardom dolarów.
Precyzuje się, że uruchomienie pomocy finansowej powinno mieć na celu osiągnięcie równowagi między adaptacją a łagodzeniem skutków zmian, biorąc pod uwagę strategie, priorytety oraz potrzeby krajów rozwijających się, zwłaszcza tych najbardziej narażonych na straty.
5. Adaptacja
Adaptacja była do tej pory postrzegana jako wyzwanie lokalne. Paryskie porozumienie uznaje jej „wymiar globalny”, wspominając o wzmocnieniu zdolności do adaptacji i odporności, a także o zmniejszaniu wrażliwości na zmiany klimatu. Jest to światowy problem, dotyczący nas wszystkich, zawierający wymiary lokalne, transgraniczne, narodowe, regionalne i międzynarodowe, niezależnie od zaangażowania w ograniczanie emisji. Skutki odczuwalne przez kraje rozwijające się znajdują się w centrum uwagi i zależeć będą od wsparcia i współpracy międzynarodowej. Przewiduje się, że państwa będą komunikowały swoje plany adaptacji oraz potrzeby wsparcia. Informacje te mogą towarzyszyć deklaracjom odnośnie redukcji emisji lub być od nich całkowicie niezależne.
6. Szkody i straty
Tekst wzywa do unikania i maksymalnego ograniczania nieodwracalnych strat wynikających z ekstremalnych zjawisk klimatycznych lub powolnej ewolucji klimatu. Należy rozwijać odpowiednie strategie, jednak porozumienie nie gwarantuje ani nie daje podstawy do odpowiedzialności lub wypłacania odszkodowań. Warszawski Międzynarodowy Mechanizm Strat i Szkód, którego zadaniem jest analiza rozwiązań, które mogłaby wnieść społeczność narodowa wobec skutków zmian klimatu, ma za zadanie stworzenie odpowiedniego systemu wypłacania odszkodowań.
Z Paryża Philippe Collet
Tłumaczenie: Marta Wojtkiewicz
Materiał został przygotowany we współpracy z francuską redakcją Actu-Environnement.com
