© AI
Wysoki poziom rozwoju gospodarczego charakteryzuje się pozytywnym wymiarem procesów społeczno-gospodarczych i przyczynia się do zwiększenia standardów życia. Dużą w tym uwagę przywiązujemy do racjonalnej eksploatacji środowiska naturalnego oraz zachowania jego walorów. Dlatego, właśnie coraz większy niepokój wzbudza w nas to, że w konsekwencji wysokiej produkcji i konsumpcji dóbr materialnych powstają olbrzymie ilości odpadów.
- Nie mówimy tutaj o odpadach komunalnych, ponieważ ich zagospodarowanie jest dobrze zorganizowane przez samorządy i mamy w tym obszarze wiele sukcesów. Natomiast, nasze rozważania kierujemy w stronę niebezpiecznych odpadów przemysłowych i medycznych, których zagospodarowanie stanowi wyzwanie dla współczesnego pokolenia - wskazuje Alicja Nadarzyńska, Członkini Rady Głównej Związku Pracodawców Zakładów Termicznego Przekształcania Odpadów Przemysłowych i Medycznych na Rzecz Ochrony Zdrowia i Środowiska.
Alicja Nadarzyńska wskazuje, że Polsce, w roku 2022 z produkcji towarów i usług łącznie wytworzono wszystkich odpadów, w tym innych niż niebezpieczne, - 115 mln ton. Z tej wartości 48% odpadów zostało poddanych odzyskowi, 7% unieszkodliwiono w inny sposób w tym metodą termiczną, natomiast aż 42% odpadów przekazano na składowiska. Składowanie jest najmniej pożądanym procesem zagospodarowania odpadów powodującym największe emisje gazów cieplarnianych i marnotrawstwo zasobów naturalnych zastępowalnych odpadami więc dlatego musimy dążyć do ograniczenia i redukcji ilości odpadów deponowanych na składowiskach.
Jak to zrobić?
- Wśród odpadów lokowanych na składowiskach są również odpady niebezpieczne i takie, które z powodzeniem, ze względu na swoje walory, mogą zastępować paliwa konwencjonalne. Kaloryczność ich zawiera się w przedziale 19-40 MJ/kg, co stanowi, że są one potencjalnym źródłem energii więc z powodzeniem mogą być wykorzystywane w procesie termicznej obróbki [R1] głównie jako paliwo. Zatem, jedyną pożądaną i sprawdzoną metodą ich przetworzenia jest termiczne przekształcanie w specjalistycznych instalacjach – argumentuje Alicja Nadarzyńska, Członkini Rady Głównej Zarządu Związku Pracodawców Zakładów Termicznego Przekształcania Odpadów Przemysłowych i Medycznych na Rzecz Ochrony Zdrowia i Środowiska (ZPZTPO).
Z profesjonalistami
ZPZTPO to organizacja, która w dyskusji publicznej zwraca uwagę na znaczącą rolę termicznego przetwarzania odpadów w procesie likwidacji zagrożeń związanych z niebezpiecznymi odpadami przemysłowymi. Funkcjonujące instalacje członków związku, aby dalej pracować, musiały poddać się weryfikacji i dostosować się do wymagań najlepszych dostępnych technik opisanych w konkluzjach BAT [Best Available Techniques] wskazanych w Decyzji Wykonawczej Komisji (UE) 2019/2010 z dnia 12 listopada 2019 r. Dlatego po 3.12.2023 r. instalacje do termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych o zdolności przetwarzania ponad 10 Mg na dobę są instalacjami wiarygodnymi pod względem technicznym, organizacyjnym, jakościowym i środowiskowym. Oznacza to, że w chwili obecnej nie ma lepszych, bezpieczniejszych od nich metod przetwarzania odpadów niebezpiecznych.
Krzywdząca klasyfikacja
Chociaż ciągle w porządku prawnym, zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, termiczne przekształcanie odpadów niebezpiecznych stanowi proces unieszkodliwiania i jest zrównany ze składowaniem odpadów to członkowie ZPZTPO stanowczo protestują względem takiego podejścia. Charakterystyka pracy instalacji spalających wysoce niebezpieczne odpady wypełnia definicję odzysku określoną w art. 3 ust. 1 pkt. 14 [ ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012]. Określa ona mianem odzysku każdy proces w którym odpady zastępują inne materiały, które zostały by użyte do spełnienia danej funkcji [tutaj paliw konwencjonalnych]. Odpady są w tym przypadku zasobem i mają użyteczne zastosowanie. Termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach należących do członków ZPZTPO, jest procesem służącym również do wytworzenia energii wykorzystywanej obecnie głównie na potrzeby własne zakładów. Jeżeli nadal jest to nie wystarczający argument, aby docenić rolę spalarni, to należ zwrócić uwagę na inne fakty środowiskowych, pozytywnych aspektów tej działalności. Należą do nich między innymi osiągane poziomy emisji w zdecydowanie niższych wartościach niż wymagane przepisami prawa. Natomiast nieodwracalne zniszczenie odpadów pozwalające średnio na 90 % redukcję ich masy jest osiągnieciem, które jest rzadkie dla innych procesów przemysłowych.
Niewystarczająca liczba instalacji
Zasadniczym problemem jest to, że w Polsce są 22 instalacje termicznie przetwarzające odpady niebezpieczne, z których 6 ma na tyle wystarczające moce przerobowe, że przetwarza odpady niebezpieczne inne niż medyczne. Pozostałe spalają głównie medyczne odpady zakaźne i niebezpieczne. Co więcej, 9 instalacji należących do wszystkich członków ZPZTPO stanowi prawie 90 % krajowych mocy przerobowych.
Statystyki przytłaczają i biją na alarm. Infrastruktura techniczna do redukcji odpadów składowanych na składowiskach i tych wytwarzanych w przemyśle jest nie wystarczającą. Rośnie szara strefa obrotu odpadami i w konsekwencji działania mafii śmieciowych powstają w miejscach do tego nie przystosowanych ogromne magazyny niebezpiecznych odpadów. Są to tzw. „bomby ekologiczne” pozostawione nam w spadku po nieuczciwej działalności grup przestępczych. Procederu tego nie udaje się zatrzymać. Liczba odkrywanych miejsc nielegalnego magazynowania odpadów rośnie a żadne organy Państwa nie podały jej ostatecznej liczby. Publikacja prasowa z maja bieżącego roku mówi o 768 miejscach nielegalnego składowania odpadów a na 231 [ Uwaga! Wiadomość z czerwca br. już 311 takich miejsc] nagromadzono tylko odpady niebezpieczne. Łącznie w Polsce w warunkach stanowiących niebezpieczeństwo dla całego ekosystemu jest składowanych około 3,86 mln ton śmieci.
Co zrobimy z tą informacją?
ZPZTPO jako reprezentant branży odpadowej głośno mówi o problemach i apeluje do władzy publicznej. Nie mamy wystarczającej ilości instalacji, za mało budujemy i modernizujemy bo mamy system prawny nie sprzyjający tego typu inwestycjom, społeczeństwo nie ma rzetelnych informacji na temat prawdziwej roli termicznego przetwarzania odpadów a organy władzy samorządowej nie chcą w swoich regionach spalarni.
Pomimo wysokiego poziomu osiągniętej wiedzy ciągle stawiane są bariery zakładom, które realizują zasadniczy cel jakim jest ochrona środowiska przed zagrożeniami związanymi z dysfunkcjami gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Termiczne przekształcanie niebezpiecznych odpadów przemysłowych i medycznych jest procesem skutecznym, zapewniającym wysoką efektywność środowiskową, zapewniającym energetyczne wykorzystanie potencjału odpadów, ograniczenie zużycia zasobów naturalnych, minimalizację ilości odpadów deponowanych na składowiskach wreszcie jest skutecznym element drogi do uzyskania neutralności klimatycznej.
Czytaj: Problemy gospodarki odpadami przemysłowymi a KPGO 2028
Artykuł powstał we współpracy ze Związkiem Pracodawców Zakładów Termicznego Przekształcania Odpadów
