Michał DrozdowiczRadca prawny, Partner Kierujący Zespołem Energetyki/OZE w Kancelarii JDP DRAPAŁA & PARTNERS Sp. j. © Kancelaria JDP
Część przyjętych rozwiązań wynika z implementacji regulacji unijnych, część stanowi odpowiedź na potrzeby uczestników rynku, część wyraża kierunek ekspansji energetyki pożądany głównie przez ustawodawcę. Modyfikacje miały dość szeroki zasięg dotycząc m.in. funkcjonowania obecnych systemów wsparcia FIT/FIP, systemu aukcyjnego, zmian w obszarze gwarancji pochodzenia, zagadnień dotyczących biometanu, klastrów energii i spółdzielni energetycznych.
Znane wszystkim faktyczne ograniczenia w przyłączaniu do sieci stawiają jednak w centralnym punkcie przynajmniej dwie konstrukcje, które w zamierzeniu ustawodawcy oraz oczekiwaniach sektora mogą „uwolnić” część potencjału drzemiącego w OZE. Mowa oczywiście o współkorzystaniu z jednego miejsca przyłączenia do sieci (tzw. cable pooling) oraz linię bezpośrednią. O ile regulacja o linii bezpośredniej była obszernie dyskutowana, to niektóre, praktyczne aspekty cable poolingu zasługują na szerszą uwagę. Dotyczy to w szczególności wariantu współdzielenia, w którym dochodzi do współpracy między co najmniej dwoma różnymi posiadaczami odrębnych instalacji OZE. Dla uproszczenia wariant ten można roboczo określić jako „konsorcjum” cable pooling'owe.
Od porozumienia cable poolingowego do odpowiedzialności na zasadzie ryzyka
Cable pooling polega na tym, że do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV, w jednym miejscu przyłączenia można przyłączyć dwie lub większą liczbę instalacji OZE należących do jednego lub więcej podmiotów, przy czym możliwość ta nie dotyczy instalacji OZE, dla których miejscem przyłączenia jest instalacja odbiorcy końcowego.
Przygotowanie struktury cable poolingu wymaga uwzględnienia z góry przynajmniej pięciu obszarów. Po pierwsze, w omawianym wariancie, niezbędne będzie zawarcie dość rozbudowanego, długoterminowego porozumienia między posiadaczami instalacji OZE. Warunkuje ono możliwość określenia warunków przyłączenia, zawarcie umowy o przyłączenie, jak również pociąga za sobą doniosłe skutki w obrębie umów o usługi przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej. Gdy tytuły prawne do instalacji posiadają różne podmioty, niezbędne będzie bowiem złożenie wniosku o określenie warunków przyłączenia przez jeden podmiot. Także jeden podmiot porozumienia musi zostać upoważniony do reprezentowania stron porozumienia wobec OSP/OSD oraz Prezesa URE w kwestiach objętych treścią porozumienia. Zgodnie z ogólnymi regułami, podmiot upoważniony może działać przez pełnomocnika (np. wspólnie ustalonego), ale powyższe oznacza, że porozumienie cable poolingowe, dla bezpieczeństwa prawnego, powinno szczegółowo określać zasady uzgadniania i podejmowania decyzji przez wszystkich zainteresowanych i przedstawiania ich OSP/OSD, względnie Prezesowi URE.
Porozumienie w przedmiocie tzw. "strażnika mocy"
Druga okoliczność, którą należy rozplanować polega na tym, że dla wszystkich instalacji OZE określa się jedne warunki przyłączenia oraz zawiera się jedną umowę o przyłączenie do sieci. Zasady wspólnej realizacji praw i obowiązków wynikających z warunków przyłączenia i umów muszą również określone zostać w porozumieniu.
Po trzecie, jeżeli moc przyłączeniowa będzie w zamierzeniu niższa niż suma mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE, umowa o przyłączenie będzie określać zobowiązania stron porozumienia w przedmiocie tzw. „strażnika mocy”, czyli sposobu zabezpieczenia zdolności technicznych do nieprzekraczania mocy przyłączeniowej oraz nadzoru OSP/OSD nad funkcjonowaniem „strażnika mocy”. Koszt zakupu i zainstalowania urządzeń w tym zakresie obciążą podmioty przyłączane. OSP/OSD pobierać będzie opłaty za przekroczenie mocy przyłączeniowej w wysokości odpowiadającej opłacie za nielegalny pobór energii względem energii nadmiarowo wprowadzonej do sieci. Co więcej, w razie przekroczenia mocy przyłączeniowej OSP/OSD będą uprawnieni ograniczyć lub całkowicie wstrzymać dostarczanie energii do sieci bez ponoszenia z tego tytułu odpowiedzialności, a wznowić je po wdrożeniu rozwiązań wskazanych przez OSP/OSD. Z praktycznego punktu widzenia, wskazane konsekwencje prawne będą wymagały ustalenia zasad rozliczeń stron porozumienia cable poolingowego na wypadek zaistnienia takich zdarzeń.
Umowa o świadczenie usług przesyłu/dystrybucji
Czwarty czynnik, który trzeba mieć na uwadze związany jest z tym, że umowa o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji, zawarta z użytkownikiem systemu-stroną wspomnianej umowy przyłączeniowej będzie zawierać dodatkową, obligatoryjną treść. Obejmie to m.in. odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za naruszenie zobowiązań w zakresie wymagań związanych z korzystaniem z jednego przyłącza, spowodowanych działaniem lub zaniechaniem któregokolwiek z wytwórców w instalacji przyłączonych w tym miejscu. Z odpowiedzialności na zasadzie ryzyka zasadniczo uwolnić się można w razie zaistnienia siły wyższej, wystąpienia szkody wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi się odpowiedzialności lub samego poszkodowanego (OSP/OSD).
Piąty istotny element dotyczy solidarnej odpowiedzialności uczestników porozumienia za zobowiązania wynikające z umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji. Plus stanowi tutaj ograniczenie, według którego odpowiedzialność limitowana jest wysokością rzeczywistej szkody doznanej przez OSP/OSD (tzw. damnum emergens), powiększonej o bonifikaty i odszkodowania za szkody powstałe w wyniku tego działania lub zaniechania wytwórcy należne użytkownikom systemu przyłączonym do sieci operatora. Również i te konsekwencje prawne skutkują praktyczną koniecznością ustalenia w porozumieniu kwestii ewentualnych roszczeń regresowych. Naszkicowane następstwa pokazują, że porozumienie cable poolingowe to po prostu krok o fundamentalnym znaczeniu, który wymaga starannego zaplanowania i przygotowania.
Poza nowelizacjami
W świetle zmieniającego się otoczenia rynkowego, inwestorów, instytucje finansujące oraz wykonawców czeka zapewne test z realistycznego i odpowiedzialnego podejścia do waloryzacji kontraktów. Ponadto, niemal wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego czekają wyzwania, ale aby sobie z nimi poradzić i przeobrazić naszą energetykę w ustalonym kierunku potrzebna będzie odpowiedzialność. W prawie funkcjonuje pojęcie racjonalny prawodawca. Energetyka, a energetyka odnawialna szczególnie potrzebuje, aby był on jeszcze bardziej odpowiedzialny. Rozmach, jakiego doświadczyliśmy w mikroinstalacjach pokazuje, że sektorowi OZE można pozwolić działać pełniej, pilnując przy tym standardów.
Michał Drozdowicz
Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią JDP Drapała&Partners
