© coul_nz
Międzynarodowa zlewnia Bugu o powierzchni niemal 40 tys. km2 należy do zlewiska Morza Bałtyckiego i stanowi 20,3 proc. dorzecza Wisły. Z tego prawie połowa powierzchni zlewni znajduje się w Polsce, 23,4 proc. leży na obszarze Białorusi, a 27,4 proc. - na Ukrainie. Całkowita długość Bugu wynosi 772 km, jej źródła i górny, 185-kilometrowy odcinek znajdują się na Ukrainie. Około 14 proc. powierzchni zlewni Bugu objęte jest ochroną: zachowaniu walorów przyrodniczych tej rzeki służy polsko-ukraiński Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie oraz 18 obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 utworzonej na terenie polskiej zlewni Bugu.
Najwyższa Izba Kontroli zbadała w II kw. 2015 r., w jakim stopniu Polska spełnia cele Ramowej Dyrektywy Wodnej polegające m.in. na osiągnięciu do końca 2015 r. dobrego stanu wód zlewni rzeki Bug.
Oprócz tego NIK przyjrzała się współpracy Polski z innymi krajami ze względu na międzynarodowy charakter zlewni Bugu. Chodziło konkretnie o działania prowadzone przez Ministra Środowiska oraz inne organy i instytucje krajowe (Wojewodę Lubelskiego, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Warszawie, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie) wraz z odpowiednimi organami i podmiotami po stronie białoruskiej i ukraińskiej.
Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód przesunięte na 2021 r.
Z kontroli NIK wynika, że w latach 2007-2014 nie poprawiła się znacząco jakość wód zlewni Bugu. Polepszyły się tylko niektóre wskaźniki zanieczyszczeń na dopływach Bugu m.in. w wyniku realizacji inwestycji po stronie polskiej i białoruskiej (budowa nowych oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych oraz modernizacja istniejących). Stan wód samej rzeki został natomiast oceniony przez Inspekcję Ochrony Środowiska jako zły. Osiągnięcie celów środowiskowych, tj. co najmniej dobrego stanu ekologicznego wód, uznano w „Planie gospodarowania wodami dorzecza Wisły” za zagrożone i przesunięto je w czasie, z 2015 r. na 2021 r.. Niektóre inne cele przesunięto nawet na 2027 r.
Nieefektywna współpraca Ministra Środowiska z Ukrainą
Główną przyczyną złego stanu wód Bugu jest odprowadzanie nieoczyszczonych bądź niedostatecznie oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych na wspólnym, polsko-ukraińskim odcinku Bugu, na co NIK zwracała uwagę już po kontroli przeprowadzonej w 2006 r.
Kontrola wykazała, że działania polskich organów i instytucji odpowiedzialnych za gospodarowanie i ochronę zasobów wodnych były nieskuteczne, rozproszone i nieskoordynowane. Nie wykorzystano uwag NIK sformułowanych w trakcie kontroli przeprowadzonej w 2006 r. - Prowadzona przez Ministra Środowiska współpraca międzynarodowa w zakresie poprawy stanu wód zlewni Bugu była nieefektywna (…). W szczególności dotyczyło to współpracy z Ukrainą, którą cechowała rutynowość postępowania strony polskiej oraz brak reakcji Ministra na informacje o niewywiązywaniu się strony ukraińskiej z realizacji przyjętych zobowiązań podejmowania działań w celu zmniejszenia zanieczyszczeń wód Bugu na terenie Ukrainy. Minister Środowiska przedkładał Sejmowi RP nierzetelne informacje o stanie współpracy międzynarodowej na wodach granicznych Bugu – czytamy w komunikacie NIK.
Zaniedbania ze strony Wojewody Lubelskiego
Podobnie oceniono działania Wojewody Lubelskiego, jako przedstawiciela Rady Ministrów w województwie, w którym odcinek rzeki Bug o długości 369 km stanowi naturalną granicę pomiędzy Polską a Białorusią i Ukrainą. Nie inicjował on żadnych działań międzynarodowych ukierunkowanych na poprawę czystości Bugu, na co NIK zwracała uwagę już w 2006 r. Izba pozytywnie oceniła natomiast udzielenie Białorusi przez NFOŚiGW pomocy finansowej na modernizację oczyszczalni ścieków w Brześciu w wysokości ponad 5,5 mln zł.
Równolegle z oceną NIK, najwyższe organy kontroli Białorusi i Ukrainy, na mocy trójstronnego porozumienia, zbadały stan czystości wód zlewni Bugu na swoich terytoriach. W I półroczu br. ma zostać opublikowany wspólny, polsko-białorusko-ukraiński komunikat o wynikach monitoringu.
Ewa SzekalskaDziennikarz
