© Prawa zastrzeżone
Pod hasłem „Stop Suszy! Start Retencji!” Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie rozpoczyna prace nad aktualizacją dokumentu. Do współpracy przy jego opracowaniu zaproszeni są wszyscy: od naukowców, przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, poprzez przedsiębiorców i rolników, po nas wszystkich, codziennych użytkowników wody.
Plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS)
Plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS) to najważniejszy dokument w walce z suszą. Powstaje na podstawie wytycznych unijnej Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz przepisów prawa krajowego – ustawy Prawo wodne. Pierwszy PPSS został opracowany na lata 2021-2027 i podlega aktualizacji, przynajmniej raz na sześć lat. Wody Polskie rozpoczęły prace nad jego pierwszą aktualizacją, które potrwają do 2027 roku, a jednym z ich kluczowych elementów będą półroczne konsultacje społeczne. PPSS i jego aktualizacja stanowią uzupełnienie innych dokumentów planistycznych z zakresu gospodarki wodnej: planów gospodarowania wodami oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym.
– Aktualizacja planu przeciwdziałania skutkom suszy wymaga podjęcia działań na bardzo wielu poziomach i na ogromną skalę. Zarządzanie zasobami wodnymi jest wspólną odpowiedzialnością wszystkich użytkowników wody, dlatego tylko przez dialog i współpracę wszystkich interesariuszy będziemy w stanie wypracować kompleksowy zestaw rozwiązań na kolejną perspektywę. Cieszy nas duże zainteresowanie społeczeństwa pierwszą konferencją „Stop Suszy! Start Retencji!" – powiedziała Joanna Kopczyńska, prezes PGW Wody Polskie.
Program konkretnych działań
Aktualizacja planu przeciwdziałania skutkom suszy (aPPSS) ma na celu uaktualnienie oceny obszarów zagrożonych suszą, a także przegląd proponowanych w PPSS kierunków działań. – Nowym elementem aPPSS będzie uwzględnienie działań dotyczących zarządzania ryzykiem suszy. W aktualizacji opracujemy program, który zostanie przypisany do poszczególnych zlewni rzek oraz gmin. Dzięki temu powstanie konkretny zestaw przedsięwzięć, którego wdrożenie na poziomie lokalnym umożliwi skuteczne przeciwdziałanie skutkom suszy, także w skali makro – dodaje Paulina Budner, dyrektor Departamentu Ochrony przed Powodzią i Suszą, PGW Wody Polskie.
Prace wspiera grupa ekspertów, w skład której wchodzą m.in. przedstawiciele świata nauki i organizacji pozarządowych.
To się już udało
Podczas realizacji pierwszego PPSS ukończono dotąd 55 inwestycji o wartości blisko 150 mln zł. Wśród zrealizowanych zadań znajdują się większe, takie jak np. kompleksowa modernizacja zbiornika Ruda koło Mławy, dzięki której przywrócono pierwotną zdolność retencyjną zbiornika, a także mniejsze zadania w zlewniach małych rzek, w tym zlewniach rolniczych zagrożonych suszą. Przykładem jest odbudowa urządzeń hydrotechnicznych na rzekach Rgilewka, Tralalka i Struga Kiełczewska czy Kanale Bylice i Kanale Dzierzbickim, dzięki której zwiększono zdolności retencyjne tych cieków. Ważnym lokalnie zadaniem z punktu widzenia zwiększania retencji wód było również utworzenie rezerwy powodziowej w stawie Młyńskim Piechota na rzece Skrwie Lewej w miejscowości Strzałki w gminie Gostynin na Mazowszu.
Nie wystarczy, że spadnie śnieg lub deszcz
Polska należy do krajów o najuboższych zasobach wodnych w Unii Europejskiej. Na jednego mieszkańca naszego kraju przypada niemal 3 razy mniej wody niż w większości państw Europy, a przecież i one na blisko połowie terytorium kontynentu borykają się z suszami. Wpływ na częstotliwość susz oraz ryzyka jakie one niosą ma ciągłe ocieplanie się klimatu. Skutkuje to m.in. zmniejszeniem opadów śniegu.
– Ostatnio często słyszymy: dlaczego mówicie o suszy skoro pada? Owszem pada, ale opady, które miały miejsce choćby w listopadzie, to kropla w morzu potrzeb. W rejonach kraju o największym deficycie wodnym, który przede wszystkim dotyczy Mazowsza, Lubelszczyzny, Podlasia, Wielkopolski i części Pojezierza Mazurskiego, taki opad jest niewystarczający. Dla zasadniczej zmiany sytuacji potrzebujemy ciągłego, mało intensywnego opadu przez 3-4 tygodnie, albo potrzebna byłaby pokrywa śniegu grubości 1-1,5 m, która topniałaby stopniowo przez kilka miesięcy – wyjaśnia Rafał Jakimiak, koordynator projektu aPPSS.
Ważne zmiany obserwowane są także w opadach deszczu – pada rzadziej, za to gwałtownie i bardziej intensywnie, a skrajnie wysuszona (lub zabetonowana) ziemia nie jest w stanie przyjąć takiego opadu. W efekcie prawie cała woda opadowa bardzo szybko i bezużytecznie spływa do rzek i potem do morza. W granicach kraju udaje nam się zatrzymać ok. 7,5% średniego rocznego odpływu rzecznego, podczas gdy ze względu na warunki geograficzne możemy nawet 15%. Coraz bardziej widocznym tego skutkiem jest wysychanie jezior i rzek w Polsce.
Czas na alarm
We wrześniu br. stan wody w Wiśle przy bulwarach w Warszawie spadł do rekordowo niskiego poziomu 20 cm. Wtedy stany wody układały się głównie w strefie wody niskiej (aż 73% stacji wodowskazowych), a strefę wody wysokiej odnotowano zaledwie na 2%. Podczas tegorocznego lata w niektórych regionach wprowadzano ograniczenia w dostawach wody. Rekordowo wysokie temperatury przyczyniły się także do zwiększonego parowania wody. Towarzyszyły temu coraz częstsze, silne wiatry. To wszystko pogłębiało problem. Obecnie sytuacja nie jest dużo lepsza. W dorzeczu Wisły na ok. 50% stacji wodowskazowych odnotowano niskie stany, nieco lepiej jest w dorzeczu Odry, gdzie na większości stacji obserwowano średnie stany wód. Nie bez znaczenia są także wieloletnie błędy i zaniechania w gospodarce wodnej. Przykładowo, zamiast dbać o utrzymanie naturalnego potencjału retencyjnego bagnisk i mokradeł systematycznie je osuszano poprzez intensywną meliorację dla uzyskania jak największych terenów uprawnych. Z podobnych powodów likwidowano oczka wodne i stawy śródpolne oraz starorzecza.
„Stop Suszy! Start Retencji!”
Konferencją „Stop Suszy! Start Retencji!” Wody Polskie rozpoczynają kampanię informacyjną, w ramach której będą informować społeczeństwo o kolejnych krokach w projekcie, a także zachęcać do współpracy. Integralnym elementem opracowania aPPSS będą półroczne konsultacje społeczne. Zakończenie realizacji prac nad projektem aPPSS planowane jest na 2027 r., a przyjęcie aPPSS, w drodze rozporządzenia ministra właściwego ds. gospodarki wodnej ma nastąpić na przełomie 2027 i 2028 r. Po więcej informacji zapraszamy na stronę projektu – www.stopsuszy.pl
Projekt „Przegląd i aktualizacja planu przeciwdziałania skutkom suszy” został dofinansowany ze środków Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata 2021-2027 (FEnIKS).
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
