Ograniczenie jednorazowego plastiku z podpisem Prezydenta. Jakie zmiany wprowadzi ustawa?

Opakowania styropianowe będą wycofane z gastronomii.
© hedgehog94

Wspomniany dokument to podpisana przez Prezydenta nowelizacja ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Nad jej kształtem debatowano od czerwca 2019 r., kiedy to opublikowano tzw. dyrektywę SUP. Termin implementacji do polskiego porządku prawnego upłynął w lipcu 2021 r.  O zmianach z lotu ptaka pisaliśmy w artykule: Ustawa implementująca dyrektywę SUP trafiła do Senatu, tu przywołujemy szczegóły. Przedsiębiorców, którzy nie zrezygnowali z jednorazowych tworzyw sztucznych, czekają poważne zmiany.

Ustawa o SUP – zmiany dla przedsiębiorców (oznakowanie i zakaz)

Najmocniejszym krokiem jest zakaz wprowadzania do obrotu szeregu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych oraz oksydegradowalnych tworzyw sztucznych.

Zakazane są:

- patyczki higieniczne i słomki (wyjątek: cele medyczne)
- talerze
- sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki)
- mieszadełka do napojów
- patyczki do balonów (wyjątek: użytek przemysłowy lub profesjonalny)
- pojemniki na żywność z polistyrenu ekspandowanego, czyli tzw. styropianu (wyjątek: talerze, ale także – jak czytamy – „paczki i owijki zawierające żywność”)
- pojemniki i kubki na napoje oraz ich zakrętki i wieczka wykonane z polistyrenu ekspandowanego.

Część produktów objęta jest „zmniejszeniem stosowania”. Załącznik ustawy w tej grupie wylicza:
- kubki na napoje (z pokrywkami i wieczkami)
- pojemniki na żywność.

Wprowadza się też oznakowanie dotyczące negatywnego wpływu na środowisko produktów oraz informujące o niewłaściwych metodach ich wyrzucania.

Oznakowania wymagają:

- podpaski higieniczne, tampony oraz ich aplikatory
- chusteczki nawilżane
- wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i same filtry
- kubki na napoje.

Zmiany dla producentów (plastikowy ROP)

Ustawa przewiduje rozszerzoną odpowiedzialność producentów wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Ten „miniROP” podzielono na trzy sekcje.

I sekcja. Coroczna opłata pokryć ma koszty zbierania odpadów (powstałych z tych produktów) z publicznych systemów zbierania (w tym: infrastruktury i jej utrzymania, uprzątnięcia, transportu i przetwarzania tych odpadów).
Obejmuje:

- pojemniki na żywność (z pokrywkami i bez)
- paczki i owijki z elastycznych materiałów zawierające żywność (bezpośrednio gotową do spożycia)
- pojemniki na napoje o poj. do 3L, w tym zakrętki, wieczka oraz pojemniki wielomateriałowe (wyjątek: szklane lub metalowe pojemniki z plastikowymi wieczkami czy nakrętkami).
- kubki na napoje
- lekkie torby na zakupy (w rozumieniu art. 8 pkt 15a lit. a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi).

II sekcja. Oprócz powyższych obowiązków, producent ma pokryć koszty edukacji oraz zbierania danych i sprawozdawczości (całość ma być raportowana do Komisji Europejskiej).
Obejmuje:
- chusteczki nawilżane (i higieniczne i te „do użytku domowego”)
- balony (wyjątek: balony do użytku przemysłowego lub takie, które nie są rozprowadzane wśród konsumentów).

III sekcja. Obowiązki te co w sekcji I oraz edukacyjne.
Obejmuje wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne oraz same filtry do tego typu zastosowań.

Ponadto obowiązkiem tzw. podnoszenia świadomości ekologicznej obejmuje się wprowadzających większość wyliczonych wyżej produktów (szczegóły wylicza ustawa, patrz: przypis⁽¹⁾).

Narzędzia połowowe – co zakładają nowe obowiązki?

Podobnie, jak powyższe produkty, również narzędzia połowowe, które zawierają tworzywa sztuczne objęte będą ROP. Wprowadzający  do obrotu będą musieli finansować ich selektywną zbiórkę oraz osiągnąć minimalny poziom zbierania tego typu odpadów celem poddania do recyklingu. Marszałek województwa ma szacować masę wprowadzonych do obrotu narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne.

Opłaty za opakowania – gastronomia i automaty

Ustawa obliguje przedsiębiorców prowadzących handel detaliczny, hurtowy czy punkty gastronomiczne, ale także rozprowadzających produkty za pomocą maszyn vendingowych do opłat. Co więcej, obowiązkowe będzie proponowanie alternatyw dla jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych.

Udział recyklatu w opakowaniach

Ww. nowelizacja zakłada, jak czytamy na stronach Kancelarii Prezydenta, „zapewnienie w roku 2025 co najmniej 25% (jeżeli głównym składnikiem butelki jest politereftalan etylenu, tzw. butelka PET), a w roku 2030 co najmniej 30% udziału tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w butelkach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów”. Ponadto, reguluje obowiązek zapewnienia poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych związany z butelkami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów – wynosi on 77% od roku 2025 i 90% od roku 2029.

Za niespełnienie obowiązków przewidziano ustawowe kary. Można o nich przeczytać w artykule: Ustawa o SUP opublikowana. Kary za jej złamanie sięgają 0,5 mln zł

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.