© jack_less
27 kwietnia 2016 r. Rada Gminy Rozprza (woj. łódzkie) podjęła uchwałę Nr XV/32/2016 w sprawie zatwierdzenia taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę oraz zbiorowe odprowadzanie ścieków. W § 4 uchwały zatwierdzono kontrowersyjną opłatę za przyłączenie do urządzeń wodociągowych w wysokości 177,32 zł netto za każde przyłącze, którą ponieść mieli mieszkańcy. W § 5 uchwały zatwierdzono w tej samej wysokości opłatę za przyłączenie do urządzeń kanalizacyjnych. Uchwałę skontrolował łódzki wojewoda, którego zdaniem rada nie posiada uprawnień do nakładania takich opłat. Sąd administracyjny zgodził się ze stanowiskiem wojewody.
Brak wyraźnej kompetencji
W wyroku łódzkiego sądu czytamy, że wskazane przez radnych w uchwale przepisy, tj. art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym i art. 24 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, nie mogły stanowić podstawy prawnej dla podjęcia zaskarżonej uchwały. Pierwszy ze wskazanych przepisów nie stanowi zdaniem sądu w ogóle delegacji do stanowienia prawa. Drugi z nich nie stanowi z kolei wyraźnego upoważnienia do nałożenia opłat, a dotyczy jedynie zatwierdzania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę oraz zbiorowe odprowadzanie ścieków. Uprawnienia takiego nie daje także radzie gminy żaden inny przepis rangi ustawowej. Obowiązujące prawo nie zawiera zatem podstawy do nakładania jednorazowych opłat za przyłączenie (pierwsze i każde dodatkowe) do sieci wodociągowej, czy kanalizacyjnej.
W orzecznictwie sądowo-administracyjnym prezentowane jest jednolite stanowisko, że jednostronne nakładanie na obywateli jakichkolwiek obowiązków, w tym także opłat, jest dopuszczalne tylko w przypadku istnienia wyraźnego upoważnienia ustawowego. Opłaty przyłączeniowe nie są zdaniem sądu opłatami za usługi komunalne, lecz rodzajem „ukrytych, przymusowych danin publicznych, narzuconych wraz z usługą". Nie można ponadto przyjmować dobrowolności udziału finansowego mieszkańców, jeżeli chcąc uzyskać dostęp do urządzeń komunalnych w rodzaju sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej muszą uiścić jednorazową opłatę z tytułu podłączenia nieruchomości do tej sieci.
Podział kosztów i tak istnieje
Nie jest też tak, że osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do kanalizacji w ogóle nie uczestniczy w kosztach realizacji całej inwestycji. Obciążają ją bowiem koszty budowy przyłącza do sieci oraz studni wodomierzowej, pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego. Wydatków związanych z budową nie należy jednak mylić z kosztami nabycia, zainstalowania i utrzymania wodomierza głównego, które spoczywają na barkach przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Obowiązek poniesienia kosztów budowy przyłącza nie oznacza jednoczesnego uprawnienia organów gminy do nałożenia opłaty z tytułu przyłączenia. Ostatnie to zadanie własne gminy, które gmina jest zobowiązana sfinansować sama. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, jako jeden z ustawowych obowiązków gminy wobec społeczności lokalnej, jest wyrazem służebnej roli samorządu wobec tej społeczności.
Kamil SzydłowskiDziennikarz, prawnik
