Offsetowanie i nowy cel finansowy. Rezultaty tegorocznej konferencji klimatycznej

© UA_PM

Za główny cel zakończonej w miniony weekend COP29 uznawano ustalenie nowego wspólnego celu finansowego. Po pełnych napięcia dyskusjach, udało się – 300 mld dolarów rocznie ma trafiać do krajów rozwijających się do 2035 r. Założono potencjalną weryfikację tego celu w 2030 r., biorcy (kraje rozwijające się) naciskali bowiem na nawet czterokrotnie wyższą kwotę. Co więcej, w deklaracji wieńczącej negocjacje zawarto apel o mobilizację 1,3 biliona dolarów do 2035 r. – Chociaż nowe aspiracje finansowe nie odpowiadają tym, co jest potrzebne do osiągnięcia celów Porozumienia paryskiego, uznaje się w nich pilną potrzebę wzmożenia wspólnych wysiłków w celu usunięcia dysproporcji geograficznych w finansowaniu działań związanych ze zmianą klimatu, przy czym gospodarki rozwinięte odgrywają bardziej znaczącą rolę – komentuje ustalenia Francesco La Camera, dyrektor generalny Światowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA). – To były ciężkie dwa tygodnie w trudnych warunkach geopolitycznych, które zaowocowały krokiem naprzód w zakresie reform finansowych. (…) Wyłoniła się nowa grupa liderów z Kenii, Kolumbii, UE, krajów najsłabiej rozwiniętych i państw wyspiarskich, która pomogła w wynegocjowaniu tego porozumienia. Wyniki osiągnięte w Baku pokazują, że kraje są gotowe do konstruktywnego zaangażowania się w wielostronne negocjacje w sprawie klimatu, pomimo przeszkód stojących im na drodze. Papierkiem lakmusowym w kwestii wycofywania paliw kopalnych będzie to, czy krajowe plany klimatyczne, które mają zostać przedstawione do lutego, pokażą jasne ścieżki redukcji zużycia węgla, ropy i gazu – ocenia sytuację Linda Kalcher, dyrektor wykonawczy ze Strategic Perspectives.

Zaglądając na krajowe podwórko: Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśliło w swoim komunikacie, że Polska jest dawcą dobrowolnym i deklaracja o NCQG nie skutkuje żadnym dodatkowym obowiązkiem dla naszego kraju. Polska delegacja - ostatecznie pod przewodnictwem wiceministra klimatu i środowiska Krzysztofa Bolesty - mimo kłopotów ze stoiskiem (o czym informowano na ministerialnych stronach), obok negocjacji prowadziła rozmowy bilateralne. Dyskusje toczyły się m.in. z przedstawicielami Peru i Azerbejdżanu, którym przedstawiano polskie zielone technologie.

Kredyty węglowe

Spośród ważnych globalnych ustaleń, nie można zapomnieć o rozstrzygnięciach wokół tzw. kredytów węglowych. Niektóre kraje deklarują brak możliwości całkowitej dekarbonizacji (mówi się tu np. o Singapurze). Wraz z nimi, inne bogate państwa uzyskały możliwość kupowania redukcji emisji na rynku globalnym. Przejrzystość tych ustaleń, w środowisku negocjacyjnym rozpatrywana pod parasolem artykułu 6. Porozumienia Paryskiego, spędzała sen z powiek licznym delegacjom już od kilku lat. W tym roku impas przełamano.

Są zasady, ale nie wszyscy są zadowoleni. - Uszczegółowiono zasady i wytyczne dla funkcjonowania dwóch rodzajów rynków (opartych na zapisach artykułu 6 Porozumienia paryskiego: 6.2 dotyczącego dwustronnego handlu emisjami między krajami oraz 6.4 mówiący o utworzeniu globalnego mechanizmu kredytowego, poprzez który kraje będą mogły sprzedawać redukcje emisji) – czytamy w informacji Koalicji Klimatycznej. Jak się dowiadujemy, część ekspertów krytycznie ocenia integralność przyjętych zasad i wyraża obawy co do jakości kredytów, które będą wykorzystywane przez państwa do rozliczania własnych zobowiązań redukcyjnych.

Adaptacja

Podczas COP29 zajęto się również adaptacją do zmiany. - Uruchomiono „Mapę drogową adaptacji z Baku” oraz zaplanowano prace nad wskaźnikami monitorującymi działania adaptacyjne – czytamy na stronach MKiŚ. Jak podaje Actu-Ennvironnement, jak na razie 13 Stron konwencji przedstawiło swoje sprawozdania dotyczące przejrzystości, które mają pokazywać skuteczność lokalnych polityk klimatycznych. Jak się dowiadujemy, delegacje pracowały również nad programem „sprawiedliwej transformacji” oraz mechanizmami finansowania strat i szkód (Loss and Damage). Koalicja Klimatyczna ocenia prace nad programem sprawiedliwej transformacji krótko: „bez postępów”.

Na przyszłoroczną konferencję w Brazylii przesunięto również istotną kwestię związaną ze skutecznością Porozumienia paryskiego. Mianowicie, nie udało się ustalić w jaki sposób tzw. Global STocktake, czyli ubiegłoroczny przegląd globalnych wysiłków na rzecz klimatu, ma zostać przekuty na bardziej szczegółowe działania i decyzje. - W tym znalazło się kluczowe zobowiązanie z zeszłego roku do stopniowego odchodzenia od paliw kopalnych. Zwykle pracę nad uszczegółowieniem tak ważnych, ale jednocześnie ogólnych postanowień poprzedniego szczytu podejmuje się na kolejnym. Tym razem konstruktywnych rozmów nie udało się przeprowadzić – czytamy w komunikaci Koalicji Klimatycznej.

OZE na COP29

Negocjacjom od lat towarzyszą liczne deklaracje, listy intencyjne i porozumienia. Warto dostrzec porozumienia kontynentalne, obejmujące Azję i Afrykę, które zawiązano pod auspicjami agencji IRENA. Pierwsze zyskało akronim APRECA (ang. the Accelerated Partnership for Renewables in Central Asia), drugie - APRA (ang. the Accelerated Partnership for Renewables in Africa). Oba wpisują się w globalny cel potrojenia mocy OZE, podjęty w ubiegłym roku na konferencji klimatycznej w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

W obszarze transformacji energetycznej warto zauważyć, że Wielka Brytania przedstawiła w Baku cel redukcji 81% emisji w swojej gospodarce do 2035 roku. Brazylia natomiast, która przewodniczy przyszłorocznym negocjacjom, ma zamiar ograniczyć do tego czasu swoje emisje GHG o 59-67%. Pojawił się również apel o niedodawanie nowych mocy węglowych we wspomnianych NDC-s. Poparła go Unia Europejska i 25 krajów, w tym Australia - będąca znaczącym światowym eksporterem węgla. - Nowo powstająca energetyka węglowa jest jednym z największych zagrożeń dla utrzymania celu 1,5°C wzrostu temperatury w naszym zasięgu. UE ma przyjemność wspierać, przez cały następny rok prowadzący do COP30, szeroką koalicję krajów w pełni zaangażowanych w potwierdzenie końca nowej energii węglowej w ich nadchodzących krajowych planach klimatycznych – skomentował zaangażowanie UE Wopke Hoekstra, komisarz UE ds. klimatu.

Woda na COP29

Jednym z elementów konferencji klimatycznych są tzw. spotkania wysokiego szczebla (ang. high level event). Na jednym z nich otwarto Dialog z Baku, który ma się skupiać na działaniach na styku kryzysu wodnego i klimatycznego (ang. Baku Dialogue on Water for Climate Action). O koniecznej natychmiastowej zmianie myślenia w obrębie infrastruktury miejskiej i zarządzaniu wodami mówiła m.in. Inger Andersen, dyrektor zarządzająca Środowiskowego Programu ONZ (UNEP). Przedstawicielka Stanów Zjednoczonych, Laura Daniel-Davis, przywołała m.in. Globalną Strategię wodną USA na lata 2022-2027⁽¹⁾, która podkreśla, że nierówności zarówno w dostępie do wody, dobrych warunków sanitarnych i usług higienicznych, jak i w dostępności i alokacji zasobów wodnych nadal rosną i ma za zadanie im przeciwdziałać. Z kolei przedstawiciel Włoch odwołał się do deklaracji państw z grupy G7⁽²⁾, które ogłosiły „Koalicję Wodną”. Jej założeniem jest stworzenie wspólnej strategii rozwiązania światowego kryzysu wodnego i zwiększanie nacisku na podnoszenie tej tematyki na globalnych forach politycznych. Ma ona nie kanibalizować innych wodnych inicjatyw, a własne warsztaty realizować w ramach istniejących już wydarzeń.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog