© bravajulia
Tylko 63 na 1500 polityk, udokumentowanych w bazie danych OECD dotyczącej polityki klimatycznej, oceniono jako skuteczne. To wynik wykorzystującego sztuczną inteligencję badania „Polityki klimatyczne, które osiągnęły największy efekt redukcji emisji: przegląd globalny z ostatnich dwóch dekad(1)” opublikowanego przez PIK, czyli poczdamski instytut badania wpływu zmian klimatu, w „Science”. - W czterech sektorach, 41 krajach i w ciągu 2 dekad odkryliśmy 63 udane interwencje polityczne o dużych skutkach, które zmniejszyły całkowitą emisję o 0,6-1,8 Gt CO2 – piszą autorzy. Badanie wykorzystujące sztuczną inteligencję do analizy polityk wykazało, że bardziej efektywne było łączenie różnych polityk niż działanie „w pojedynkę”.
- Polityki takie jak ETS i mechanizmy ustalania cen emisji dwutlenku węgla uznano za wysoce skuteczne w ograniczaniu emisji, zwłaszcza w połączeniu z innymi politykami, takimi jak normy emisji czy dotacje na technologie niskoemisyjne. EUETS był przykładem udanego zastosowania polityk rynkowych do osiągnięcia wielkoskalowych celów klimatycznych – pisze Robert Jeszke, prezes Krajowego Ośrodka Zarządzania i Bilansowania Emisjami, przywołując wyniki badania w serwisie Linkedin. Te dowodzą też, że efektywność polityk różni się zależnie od sektora oraz poziomu rozwoju danego kraju. Największe spadki w emisji odnotowano w sektorze budownictwa (24 przypadki) oraz kolejno w transporcie (19 przypadków), przemyśle (16 przypadków) i elektroenergetyce (10 przypadków). W sumie zidentyfikowano 48 takich obniżeń emisji w gospodarkach rozwiniętych i 21 w krajach rozwijających się lub w okresie transformacji.
Czytaj też:
KE nie dość ambitna? Pozew
Właśnie w takie tło naukowe wpisuje się dzisiejsze doniesienie o pozwie klimatycznym wniesionym przez Climate Action Network i Global Legal Action Network. Pozwały one Komisję Europejską o niewystarczające ambicje w celach redukcji emisji gazów cieplarnianych na rok 2030. Jak podaje PAP, organizacje zarzuciły KE, że ustalone przez nią krajowe roczne limity emisji gazów cieplarnianych, dla sektorów takich jak transport czy rolnictwo, są niezgodne z prawem. Ambicje klimatyczne UE pozostają „niepokojąco odległe od limitu 1,5 st. C”, co ma być sprzeczne zarówno z Porozumieniem paryskim, jak i Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i art. 191 Traktatu o funkcjonowaniu UE.
- Obecne cele UE stawiają nas na kursie ku katastrofalnemu globalnemu ociepleniu o 3 st. C do 2100 roku. Nie ma czasu do stracenia, dlatego już teraz domagamy się bardziej zdecydowanych działań na rzecz klimatu. Stawka jest wysoka, ale UE może i musi podjąć niezbędne kroki w celu ochrony naszego środowiska - napisała we wtorek na swoim profilu X organizacja GLAN.
Zdaniem aktywistów, żeby skutecznie spełnić unijne cele klimatyczne, KE powinna dążyć do osiągnięcia co najmniej 65% redukcji emisji brutto do 2030 r. Organizacje oceniają, że rozprawa w Sądzie UE może odbyć się w drugiej połowie 2025 r., a wyrok może zapaść na początku roku kolejnego.
Polska kasacja klimatyczna?
Nie brak wieści również z polskiego podwórka. Skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego wniosła w sierpniu br. Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Sprawa dotyczy jednego z pięciu pozwów klimatycznych z 2021 r.,w których kilkoro obywateli pozwało polskie władze za bezczynność wobec kryzysu klimatycznego. Wspomniana skarga odnosi się do przypadku Małgorzaty Górskiej, która prowadziła nad Biebrzą gospodarstwo agroturystyczne coraz częściej narażone na podtopienia. Sąd w Białymstoku wydał wyrok w połowie kwietnia br., oddalając apelację. Fundacja opiera się we wniosku kasacyjnym o rozstrzygnięcie, o którym pisaliśmy w artykule: Szwajcaria neutralna, ale nie klimatycznie. Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Trybunał przyznał rację grupie ok. 2000 starszych Szwajcarek, ubolewających nad tym, że ich rząd nie angażuje się dostatecznie w walkę ze zmianą klimatu, co naraża je na śmierć podczas fali upałów. Trybunał może zatem analizować np. czy dany kraj przyjął plan osiągnięcia neutralności klimatycznej, pośrednie cele redukcji emisji i czy ma dowody, że cele są spełniane.
– Pod tym względem nasz kraj wypada fatalnie. Pomimo przygotowanego przez ClientEarth projektu ustawy o ochronie klimatu, polskie władze wciąż nie podejmują wystarczających działań, aby realizować swoje zobowiązania klimatyczne – mówi Ilona Jędrasik, Prezeska Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. – Polska jest jedynym państwem Unii Europejskiej, które nie zobowiązało się do osiągniecia neutralności klimatycznej do 2050 r., nie przygotowało długoterminowej strategii klimatycznej. Nie mamy również daty odejścia od węgla, który wciąż hojnie dotujemy – dopowiada Jędrasik.
Czytaj też: Nawałnice zaskoczyły drogowców? IPCC o ekstremalnej pogodzie ostrzega od lat
Marta Wierzbowska-KujdaRedaktor naczelna, sozolog
