Europejski manifest naukowców: utopia czy wizjonerstwo?

Naukowcy sformułowali list otwarty, w którym wskazali na potrzebę wprowadzenia zmian systemowych w obecnym modelu gospodarczo-politycznym na poziomie unijnym, krajowym, regionalnym i miejskim. Priorytetem środowisko naturalne, a nie wzrost PKB.

Tekst listu otwartego wraz z sygnatariuszami dostępny jest tutaj.

W swym apelu, naukowcy wskazują, że transformacja jest konieczna, by stawić czoła pogłębiającemu się potrójnemu kryzysowi: zmian klimatu, masowemu wymieraniu gatunków i nierównościom społecznym. Argumentują, że niedawne badanie opinii publicznej przeprowadzone w całej Europie pokazało, że większość Europejczyków uważa, iż środowisko naturalne powinno być priorytetem⁽¹⁾, nawet kosztem wzrostu gospodarczego. Naukowcy nie pozostawiają złudzeń: decydenci powinni być wizjonerami. Oto co im proponują.

Obalić Króla PKB, ukoronować Królową Jakość Życia

Jakość życia w ogromnej mierze zależy od stanu środowiska naturalnego, dlatego w apelu zawarto konkretne żądania wobec Komisji Europejskiej. Naukowcy proponują przekształcenie Paktu na rzecz Stabilności i Wzrostu (PSW) w Pakt na rzecz Zrównoważenia i Jakości Życia oraz zmianę celów z “miejsc pracy, wzrostu gospodarczego i inwestycji” na “jakość życia, miejsca pracy i zrównoważenie“. Kwestie te należałyby do kompetencji Dyrekcji Generalnej (DG) ds. Jakości Życia i Przyszłych Pokoleń, której utworzenie postulują. Na jakości życia przyszłych pokoleń powinny skupić się, rzecz jasna, także państwa, regiony i gminy. Każde w ramach swoich możliwości i kompetencji.

Redystrybucja, zamiast rajów podatkowych

Naukowcy akcentują kwestie sprawiedliwości społecznej. Wskazują na potrzebę opodatkowania zanieczyszczeń i wycofanie subsydiów dla zanieczyszczających. Żądają m.in. wyższego opodatkowania najbogatszych i wprowadzenia progresywnych podatków od emisji dwutlenku węgla oraz od zasobów. Proponują, by uzyskane środki redystrybuować jak pomoc dla najuboższych i wsparcie dla prośrodowiskowych inicjatyw. Widzą także potrzebę wprowadzenia zachęt podatkowych wspierających recykling.

Wydajność i umiar

Wykluczenie społeczne i kulturowe może doprowadzić do zniweczenia już osiągniętego wzrostu wydajności, zauważają eksperci. Zamiast sprzedawać więcej produktów, powinniśmy skoncentrować się na trwałych rozwiązaniach. Można to osiągnąć poprzez wsparcie rozwoju lepszych modeli biznesowych, takich jak gospodarka oparta na integracji produktowo-usługowej. Wdrożenie strategii zero waste na wszystkich szczeblach zarządzania zgodnie z hierarchią gospodarowania odpadami i rozszerzoną odpowiedzialnością producentów, czy obniżenie stawek VAT dla branż świadczących usługi polegające np. na naprawie sprzętów.

Wśród sygnatariuszy listu znajdują się 84 osoby z Polski, reprezentujące różne dziedziny nauk ścisłych, społecznych i humanistycznych - od fizyki, chemii, biologii, przez socjologię, antropologię, ekonomię, nauki o zarządzaniu, po psychologię i filozofię.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji