KE przedstawiła propozycję rozporządzenia ws. surowców krytycznych. 10% surowców wydobywanych będzie w Europie

kobalt
© Ai Inspire

Komisja Europejska przedstawiła wczoraj propozycję regulacji dotyczących surowców krytycznych. Mowa o zapowiadanym wcześniej European Critical Raw Materials Act, czyli rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego ramy zapewniające bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców krytycznych⁽¹⁾.

- Rozporządzenie przybliży nas do realizacji naszych ambicji klimatycznych. Znacznie poprawi rafinację, przetwarzanie i recykling kluczowych surowców, tu w Europie. Surowce są niezbędne do wytwarzania strategicznych technologii dla naszej transformacji - takich jak wytwarzanie energii wiatrowej, magazynowanie wodoru czy akumulatory. Ponadto wzmacniamy naszą współpracę z wiarygodnymi partnerami handlowymi na całym świecie, aby zmniejszyć obecne uzależnienie UE od jednego lub kilku krajów. W naszym wspólnym interesie leży zwiększenie produkcji w sposób zrównoważony, a jednocześnie zapewnienie najwyższego poziomu dywersyfikacji łańcuchów dostaw dla europejskich przedsiębiorstw – powiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

Czytaj: Green Deal Industrial Plan. KE przedstawia szczegóły

97% magnezu UE pozyskuje z Chin

W przypadku wielu kluczowych surowców UE polega obecnie niemal wyłącznie na ich imporcie z państw trzecich. Dane niemieckiego Instytutu Badań Ekonomicznych⁽²⁾ wskazują, że w przypadku 14 z 27 surowców krytycznych (z unijnej listy) Europa jest w 100% uzależniona od importu (w przypadku trzech kolejnych jest to po ponad 95%, a w przypadku ośmiu to maksymalnie 80%).

- Taka koncentracja naraża UE na znaczne ryzyko związane z dostawami. Istnieją precedensy, w których kraje wykorzystują swoją silną pozycję jako dostawcy surowców przeciwko krajom kupującym, na przykład poprzez ograniczenia wywozowe – czytamy.

Tymczasem szacunki wskazują, że do 2050 r. popyt UE na metale ziem rzadkich, z których produkowane są podzespoły wykorzystywane w turbinach wiatrowych lub pojazdach elektrycznych, wzrośnie sześć do siedmiu razy, a zapotrzebowanie na gal (wykorzystywany do produkcji półprzewodników) nawet 17-krotnie. - Zastępowanie materiałów oraz zwiększanie efektywności materiałowej i obiegowości może do pewnego stopnia złagodzić prognozowany wzrost popytu, ale nie oczekuje się, że kroki te odwrócą tę tendencję – wskazuje KE.

Co proponuje się w ramach rozporządzenia w sprawie surowców krytycznych?

Rozporządzenie ws. surowców krytycznych opiera się na czterech kluczowych filarach: wzmocnienie wszystkich etapów europejskiego łańcucha wartości surowców krytycznych, dywersyfikacja importu w celu zmniejszenia zależności od państw trzecich, poprawa zdolności UE do monitorowania i łagodzenia ryzyka zakłóceń w dostawach surowców krytycznych oraz wdrażanie obiegu zamkniętego i zrównoważonego rozwoju.

Zgodnie z przepisami, UE będzie dążyć do tego, by do 2030 r.:

• co najmniej 10% unijnego zużycia surowców w UE pochodziło z Europy
• co najmniej 40% rocznego zużycia w UE było przetwarzane na terenie Unii
• co najmniej 15% rocznego zużycia pochodziło z recyklingu,
• nie więcej niż 65% rocznego zużycia w UE każdego surowca na dowolnym etapie przetwarzania pochodziło z jednego państwa trzeciego.

Recykling surowców krytycznych

Obecnie mniej niż 1% pierwiastków ziem rzadkich zużywanych w UE poddawanych jest procesom recyklingu, aby spełnić cele w tym zakresie państwa członkowskie będą zobligowane do wdrożenia „krajowych środków w celu poprawy zbierania bogatych w surowce krytyczne odpadów i zapewnienia ich recyklingu w celu uzyskania wtórnych surowców krytycznych”.

- UE, ze względu na swoją historię wydobycia, posiada liczne stare kopalnie i odpady poflotacyjne, które mogą zawierać cenne surowce krytyczne, ale których potencjał nie został dotychczas przeanalizowany. Przepisy zobowiązują obecnych operatorów do oceny możliwości takiego odzysku oraz do zbierania informacji o zawartości surowców krytycznych w wytwarzanych przez nich odpadach oraz o odpadach składowanych na ich obiektach – podkreślono.

Ułatwienia administracyjne i projekty strategiczne

Rozporządzenie zmniejszyć ma ponadto obciążenia administracyjne i uprościć procedury wydawania zezwoleń na projekty dotyczące surowców krytycznych w UE oraz wzmocnić przyjmowanie i wdrażanie przełomowych technologii w zakresie surowców krytycznych. Przewiduje się również specjalne traktowanie projektów uznanych za „strategiczne”. O status „Projektu strategicznego” będą mogły ubiegać się projekty przyczyniające się do budowania strategicznych zdolności surowcowych na wszystkich etapach łańcucha wartości, zarówno w UE, jak i poza nią. Oceny i wyboru projektów strategicznych dokona Komisja Europejska i Europejska Rada ds. Surowców Krytycznych, która ma dopiero zostać powołana.

- Wybrane Projekty Strategiczne otrzymają wsparcie w zakresie dostępu do finansowania i krótszych terminów wydawania pozwoleń (24 miesiące w przypadku zezwoleń na wydobycie i 12 miesięcy w przypadku zezwoleń na przetwarzanie i recykling) – dodaje KE.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska