Klimatyczna Unia dwóch prędkości staje się faktem

© Julien Eichinger

Dwa tygodnie przed wyborami do Parlamentu Europejskiego przywódcy 27 państw członkowskich (bez Wielkiej Brytanii) spotkali się w rumuńskim Sybinie, by rozpocząć dyskusję na temat nowych politycznych priorytetów UE. - Efekty tych rozmów poznamy w czerwcu, gdy jako Rada Europejska przyjmiemy program strategiczny na najbliższe 5 lat - mówił po szczycie przewodniczący Rady Europejskiej Donald Tusk. Przyjęta niemalże rzutem na taśmę deklaracja z Sybina⁽¹⁾ branży ochrony środowiska nie napawa optymizmem, gdyż wskazuje środowisko i klimat jako ostatnie spośród wszystkich dwunastu priorytetów Unii. Przypadek? Możliwe, ale niekoniecznie.

O co toczy się gra?

Tematem rozmów przywódców państw i rządów jest tzw. program strategiczny UE na lata 2019-2024, czyli zawierający nadrzędne priorytety dokument, który będzie przyświecał unijnym pracom przez następnych pięć lat. Obowiązujący dziś program⁽²⁾ Rada Europejska uzgodniła jeszcze w czerwcu 2014 r., wskazując jednocześnie pięć priorytetowych dziedzin: zatrudnienie, wzrost i konkurencyjność, wzmacnianie pozycji obywateli i ich ochrona, energetyka i ochrona klimatu, a także wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość. Nie znamy jeszcze ostatecznej treści najnowszej „pięciolatki”, ale wiemy, że priorytetów może znaleźć się w niej aż dwanaście. Co więcej, stanowiąca jej zapowiedź deklaracja z Sybina poświęca ochronie środowiska tylko trzy niewiele znaczące zdania na samym jej końcu. - Europa będzie odpowiedzialnym globalnym liderem. Wyzwania, przed którymi dzisiaj stoimy, dotyczą nas wszystkich. Będziemy nadal współpracować z naszymi partnerami w świecie, po to by utrzymywać i rozwijać ład międzynarodowy oparty na prawie, w pełni wykorzystywać nowe możliwości handlowe i wspólnie podejmować globalne kwestie, takie jak ochrona środowiska i walka ze zmianą klimatu – piszą unijni przywódcy. Oficjalnie kolejność priorytetów jest w deklaracji przypadkowa.

Do przerwy: dziewiętnaście do ośmiu

Z pewnością nieprzypadkowy jest jednak fakt, że z przyjętej w obszarze ochrony środowiska treści deklaracji niezadowolonych było aż osiem państw. Francja, Hiszpania, Belgia, Dania, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Szwecja oraz Łotwa (jako jedyna wśród państw Europy Środkowej) zaapelowały w odrębnym dokumencie⁽³⁾ do pozostałych o zwiększenie ambicji w obszarze klimatu, w szczególności poprzez jednoznaczną deklarację chęci osiągnięcia celu neutralności klimatycznej UE najpóźniej w 2050 r. „Ósemka” ochotników proponuje, aby co najmniej 25 proc. przyszłego unijnego budżetu zostało przeznaczone na projekty mające na celu walkę ze zmianami klimatycznymi, w tym dekarbonizację przemysłu i skuteczny monitoring postępów jej realizacji. Ostatnim postulatem jest reorganizacja Europejskiego Banku Inwestycyjnego tak, by energetyka i kwestie klimatyczne stały się dla realizowanych przez niego inwestycji sprawą najwyższej wagi.

Pierwszą wersję programu strategicznego UE na lata 2019-2024 poznamy jeszcze w czerwcu br. Jeżeli wśród przywódców unijnych państw uda się osiągnąć konsensus, to polityczne deklaracje na najwyższym szczeblu może padną podczas odbywającego się 23 września br. szczytu ONZ w Nowym Jorku. Ostatnie spotkanie w Rumunii pokazało jednak, że do wymaganej jednomyślnością zgody jest jeszcze daleko.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik