Plany klimatu i energii do poprawki

© Belish

Kryzys klimatyczny wymaga ambitnych celów, tymczasem, jak stwierdzają analitycy w raporcie „Planując net-zero: ocena wstępnych krajowych planów na rzecz klimatu i energii” (ang. Planning for Net Zero: Assessing the draft National Energy and Climate Plans⁽¹⁾), państwa członkowskie Unii Europejskiej w swych wstępnie przygotowanych krajowych planach na rzecz energii i klimatu⁽²⁾ (ang. national climate and energy plans - NECPs) ambicjami się nie wykazały. Nawet plan klimatyczny Hiszpanii, będącej liderem na liście, został oceniony tylko na 52 proc. dostępnego potencjału. Następne wyniki osiągnęły Francja (47 proc.), Grecja (44 proc.) i Szwecja (43 proc.). Na ostatnim miejscu z wynikiem 3 proc. uplasowano słoweński plan klimatyczny, następnie słowacki (12 proc.) i co może być zaskoczeniem, niemiecki (12 proc.). Średni wynik dla całej UE wynosi 29 proc.

Polska a kryteria sukcesu

Analitycy zwracali uwagę przede wszystkim na takie aspekty, jak poziomy ambicji, jakie prezentują poszczególne strategie, na ile są konkretne i szczegółowe, a także jak wyglądał proces ich przygotowania.

O negatywnej ocenie Polski zadecydowały głównie trzy czynniki. Mianowicie analitycy wskazali na zbyt niskie ambicje w wyznaczaniu celów na 2030 rok w obszarach: ograniczania emisji spoza sektora ETS, efektywności energetycznej, odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Wskazali także na brak długookresowej wizji rozwoju kraju w perspektywie do 2050 roku. Kolejna kwestia to niechęć do rezygnacji z węgla i zaprzestania wspierania korzystania z paliw kopalnych, i wreszcie niewystarczające konsultacje społeczne dokumentu. W rezultacie, Polska według analityków wykorzystała zaledwie niecałe 18 proc. potencjału strategii, która ma posłużyć jako główna busola w transformacji niskoemisyjnej na kolejne 10 lat.

Wszyscy się starają, ale bez determinacji

Jak oceniają analitycy, plany pokazują, że wprawdzie kraje członkowskie podejmują działania na rzecz klimatu do 2030 r., ale nie wpisują się w ramy Porozumienia paryskiego, czyli celu całkowitego wyeliminowania emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku i ich ograniczenia już do 2030 r. Główne problemy to brak planów stopniowego wycofywania węgla i rezygnacji z dotacji na paliwa kopalne, brak wskazania niezbędnych inwestycji do przeprowadzenia transformacji i brak wyraźnego wsparcia dla celu na rok 2050.

- Raport pokazuje, że Polska nie jest przygotowana na niskoemisyjną transformację gospodarki, ale też że zwiększenie poziomu ambicji jest możliwe. W rankingu wyprzedzają nas zarówno państwa Europy Zachodniej, jak i kraje Europy Środkowo-Wschodniej, charakteryzujące się podobnym potencjałem rozwojowym co Polska – komentuje Zofia Wetmańska, analityczka WiseEuropa. Dodaje ponadto, że przełożenie Planu na rzecz energii i klimatu na konkretne działania nie będzie możliwe, jeżeli nie będzie on zawierał systemowej, spójnej wizji realizacji celów klimatycznych, w tym również kompleksowego przeglądu potrzeb inwestycyjnych wszystkich sektorów gospodarki, a nie tylko elektroenergetyki.

Kolejny krok to ocena KE

Ocena analityków jest tylko preludium, bowiem już w czerwcu Komisja Europejska zapowiada publikację swojej oceny krajowych planów klimatycznych. Ocena będzie zawierała również konkretne rekomendacje dla krajów członkowskich, w jakim kierunku powinny zmodyfikować swoje strategie. Praca nad finalnymi wersjami strategii ma trwać do końca 2019 r., więc czasu nie ma wcale zbyt wiele.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji