Po kredytach węglowych, nadchodzą kredyty na bioróżnorodność. Co trzeba wiedzieć?

Sylvie Goulard: Początek to szczyt paryski, który odbył się w czerwcu 2023 r. w sprawie nowego paktu finansowego, a jego celem było promowanie finansowania transformacji ekologicznej krajów Południa. Inicjatywę tę rozpoczęły władze francuskie i brytyjskie - oba kraje współpracowały już na rzecz klimatu. Panel, w którym wzięło udział nieco ponad 25 osób z całego świata, zgromadził bardzo różne profile - od przedstawicieli ludności tubylczej po naukowców, w tym przedstawicieli finansów i organizacji pozarządowych.

Wokół tego centralnego rdzenia skupiło się pięć grup roboczych, liczących łącznie ponad sto osób, organizowano także konsultacje. Założeniem jest przyczynienie się do wdrożenia Ram Kunming-Montreal przyjętych w grudniu 2022 r. podczas COP 15, których celem nr 19 jest rozwój finansowania prywatnego. Pod koniec października jedziemy na COP 16 do Cali (Kolumbia), aby zaprezentować naszą pracę, na którą składa się zbiór zasad i wytycznych, a także kilka projektów pilotażowych. Na tym etapie są one dość skromne, ale pokazują wagę, jaką przywiązujemy do wdrażania w terenie. Nie chcieliśmy pisać raportu, który nie miałby wpływu na rzeczywistość. Nie twierdzimy też, że kredyty na różnorodność biologiczną są cudownym rozwiązaniem w zakresie ochrony przyrody. Z jednej strony, istnieją inne instrumenty finansowe. Z drugiej jednak, państwa dysponują takimi narzędziami, jak zakaz działalności zanieczyszczającej środowisko, przyznawanie zachęt finansowych do zrównoważonej działalności, pobieranie ukierunkowanych podatków lub ceł.

SG: To jest zarówno proste, jak i skomplikowane. Nie chodzi o finansjalizację⁽²⁾ natury ani o nadanie jej absolutnej ceny – jest to nie do oszacowania – ale o zmierzenie owoców działania, które ma na celu jej zachowanie lub przywrócenie, poprzez obliczenie zysku w porównaniu ze status quo. Wymaga to stosowania poważnej metodologii pomiarów, zweryfikowanej przez środowiska naukowe lub według tradycyjnych metod lokalnej ludności. Działanie musi mieć charakter długoterminowy i zapewniać coś dodatkowego w stosunku do tego, co wydarzyłoby się naturalnie w ekosystemie.

AE: Jakie rodzaje projektów mogłyby finansować kredyty na rzecz różnorodności biologicznej?

SG: Główne rezerwuary różnorodności biologicznej znajdują się przede wszystkim na globalnym południu: dorzecze Konga, Amazonia, Malezja, obszary Pacyfiku itp. Celem jest zapewnienie środków finansowych tym, którzy ich najbardziej potrzebują - zarówno dlatego, że mają ich mniej, jak i dlatego, że dysponują ogromnymi przestrzeniami, które muszą zapewniać ochronę w interesie całej ludzkości. Mogą to być działania konserwatorskie, ale także projekty renaturyzacyjne powiązane z tworzeniem infrastruktury. W krajach gloalnej północy ekosystemy również zasługują na ochronę i można korzystać z kredytów, ale tam możliwości finansowe są wyższe. Działania będą w większym stopniu skupiać się na odbudowie ekosystemów uszkodzonych w wyniku intensywnego użytkowania rolnictwa, przemysłu lub degradacji gleb.

SG: Finansowanie prywatne może pochodzić z samego świata finansów lub od prywatnych przedsiębiorstw, które wytwarzają towary i usługi i które mają powody, aby interesować się różnorodnością biologiczną. Zidentyfikowaliśmy cztery główne przypadki wykorzystania kredytów na różnorodność biologiczną:

• odszkodowanie, gdy rozporządzenia zobowiązują przedsiębiorstwa na przykład do zrekompensowania szkód, jakie może wyrządzić ich działalność, jak ma to miejsce we Francji czy Australii. Praktyka ta rodzi niechęć, na którą staraliśmy się odpowiedzieć, ustanawiając rygorystyczne zasady zarządzania: brak dzikiej kompensacji, brak kompensacji pomiędzy różnymi ekosystemami, kompensacja tylko w pobliżu. Wreszcie rekompensata może mieć miejsce tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo najpierw stara się uniknąć lub przynajmniej ograniczyć negatywne skutki projektu;

AE: Skąd pojęcie rynku? Czy nie możemy zadowolić się samymi kredytami na rzecz różnorodności biologicznej bez rynku?

SG: Firma, która chce mierzyć swój wpływ, rzeczywiście może zadowolić się certyfikatami do raportu CSR lub raportowania do zarządu lub akcjonariuszy. Ideą posiadania rynku, a zatem podaży i popytu, jest przyciągnięcie większej ilości finansowania. Doszliśmy jednak do wniosku, że nie można tworzyć jednolitego rynku, ponieważ ekosystemy są bardzo zróżnicowane, podobnie jak wskaźniki. Nie możemy porównywać zagrożonej małpy w Afryce z koralowcami na Pacyfiku. Zamiast tego, jest miejsce na rynki lokalne i nadzorowane.

SG: Powodem, dla którego władze francuskie i brytyjskie rozpoczęły tę inicjatywę, jest właśnie chęć uniknięcia tego, co wydarzyło się na rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla, który otwarto w zbyt nieuporządkowany sposób. Podczas kryzysu finansowego w 2008 r. przekonaliśmy się, że samoregulacja rynku jest iluzją. Ideą IAPB jest zaoferowanie platformy dialogu, gdzie specjaliści pracujący nad tymi tematami wypracowują synergię poglądów. Współpracowaliśmy z wieloma partnerami, zarówno wielostronnymi (Bank Światowy, MFW, OECD, Komisja Europejska), dwustronnymi, jak i organizacjami prywatnymi. Niestety nie ma światowego organu odpowiedzialnego za globalne dobra publiczne, czego żałuję, ale skłonienie wszystkich potencjalnych graczy do zjednoczenia się w kierunku bardziej wymagającej wizji już stanowi pożyteczny pierwszy krok w kierunku uniknięcia nieporządku. Podejście to pozwala na wymianę dobrych praktyk. Nasz raport przedstawi zatem migawkę stanu istniejącego prawodawstwa na całym świecie, szczególnie w zakresie odszkodowań. Następnie celem jest, aby niezależnie od zastosowanej metody pomiaru (satelity, monitorowanie genetyczne, wiedza lokalna itp.), produktami rządziły wymagające zasady - na przykład przejrzystość danych, swobodny dostęp do metody obliczeń i weryfikacja przez zaufaną stronę trzecią, która może być publiczna lub prywatna w zależności od kraju. Mam nadzieję, że pewnego dnia powstanie globalna jednostka certyfikująca, ale w międzyczasie najlepsze jest to, że podstawy położone na całym świecie są ze sobą kompatybilne. IAPB pracowało nad zwiększeniem tej kompatybilności.

AE: Czy inicjatywy legislacyjne - takie jak CSRD - w Europie będą sprzyjać rozwojowi kredytów bioróżnorodnościowych?

SG: Tak. Bardzo ważne jest przypomnienie strategicznego interesu, jakim jest uświadomienie przedsiębiorstwom ich wpływu na klimat i ekosystemy oraz ich zależności od nich. Zasady CSRD zapewniają im strategiczne narzędzia transformacji umożliwiające zapobieganie ryzyku w ich łańcuchu wartości. Publikacja zgodnie z dyrektywą CSRD poprawi ilość i jakość danych. W skali globalnej inne dobrowolne inicjatywy – grupa zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem (TCFD), ds. klimatu lub grupa zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z przyrodą (TNFD) i ds. różnorodności biologicznej – zmierzają w tym samym kierunku. Aby dokonać dobrych pomiarów, potrzebujemy prawidłowych danych. Istnieje zatem związek pomiędzy wzrostem obowiązków informacyjnych a łatwością tworzenia instrumentów finansowych charakteryzujących się wysoką rzetelnością.

AE: Czy do inicjatywy przyłączyły się inne kraje? Czy stanowisko przewodniczącego Komisji Europejskiej na dotyczące różnorodności biologicznej to potwierdza?

SG: W tym momencie mamy jeszcze kilka tygodni na pracę do Cali. Nie mogę mówić więc jeszcze o już zamkniętej koalicji. W panelu zasiadali członkowie z wielu krajów. Chociaż nie było tam przedstawicieli rządów, przesłanie dotarło do kilku stolic. Holandia jest zainteresowana. Japonia jest jednym z krajów, w których najwięcej firm wdraża TNFD. Jesteśmy również bardzo zadowoleni z ostatniego pozytywnego wystąpienia Ursuli von der Leyen w sprawie kredytów na rzecz różnorodności biologicznej⁽³⁾. Celem prezentacji w Cali jest właśnie zebranie dobrej woli. Mam gorącą nadzieję, że przesłania naukowców sprawią, iż państwa zrozumieją, że muszą działać. Rok temu temat ten pozostawał jeszcze poza zakresem refleksji politycznej. W każdym razie - jestem głęboko przekonana, że zobaczymy ożywienie tych rynków, szczególnie w Kolumbii, Australii, Nowej Zelandii i Afryce. Prawdziwe pytanie brzmi czy będą się one rozwijać w wystarczająco rygorystyczny i zorganizowany sposób, jak proponuje IAPB. Jeśli stworzymy zaufanie, dzięki dobrym projektom i dobrze regulowanym rynkom, finansowanie może być dostępne szybciej.

Rozmawiał: Laurent Radisson, Actu-Environnement